Strategie legitymizacyjne społecznego świata polskich pięściarzy. Agresja i męskość w doświadczeniach sportowców

• Authors: Maria Lis

Title variants

EN

Legitimization Strategies of the Social World of Polish Boxers: Aggression and Masculinity in Athletes’ Experiences

Abstracts

EN

The article presents the results of research aimed at getting to know the community of Polish boxers and at finding out how they legitimize the core activity performed in their social world, related to hurting others. On the one hand, in Western cultures, human life is a protected value and aggression is treated as a social deviation, but on the other hand, there are areas of life, such as sport and masculinity, in which the tendency to aggressive behavior is rewarded. I placed the issues of boxing in the framework of the theoretical concept of social worlds. I also used gender theory as understood by Raewyn Connell. I conducted individual in-depth interviews with twelve Polish boxers. Research shows that men strongly identify with their own social world and point to its uniqueness. They also use numerous legitimization strategies to protect the community from negative social perception. These strategies mainly deal with three aspects of boxing, namely danger, harm, and aggression. Athletes perceive boxing as a strictly gender-related sport, reproducing the hegemonic model of masculinity and manifesting hybrid masculinity.

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań, których celem było poznanie zbiorowości polskich pięściarzy i dowiedzenie się, w jaki sposób uprawomocniają oni realizowane w ich społecznym świecie działanie podstawowe, związane z ranieniem drugiego człowieka. Z jednej strony bowiem w kulturach zachodnich życie ludzkie stanowi podlegającą ochronie wartość, a agresję traktuje się jako dewiację społeczną, z drugiej jednak istnieją dziedziny życia, takie jak sport i męskość, w których skłonność do zachowań agresywnych jest premiowana. Problematykę pięściarstwa autorka osadziła w ramie teoretycznej koncepcji społecznych światów. Korzystała także z teorii płci Raewyn Connell. Przeprowadziła indywidualne wywiady pogłębione z dwunastoma polskimi pięściarzami. Z badań wynika, iż mężczyźni silnie utożsamiają się z własnym społecznym światem i wskazują na jego unikalność. Posługują się też licznymi strategiami legitymizacyjnymi, by uchronić zbiorowość przed negatywną percepcją społeczną. Strategie te dotyczą głównie trzech aspektów pięściarstwa – niebezpieczeństwa, krzywdy i agresji. Sportowcy odbierają boks jako sport ściśle związany z płcią, reprodukując przy tym hegemoniczny wzorzec męskości oraz przejawiając męskość hybrydyczną.

Keywords

PL

strategie legitymizacyjne; agresja; społeczny świat; męskość hybrydyczna; boks

EN

legitimization strategies; aggression; social world; hybrid masculinity; boxing

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 2
• Pages: 68-91

Dates

published

2023

Contributors

author

Maria Lis

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

• https://orcid.org/0000000271729603

References

• Ambroży Tadeusz, Snopkowski Piotr, Mucha Dariusz, Tota Łukasz (2015), Obserwacja i analiza walki sportowej w boksie, „Security, Economy & Law”, no. 9, s. 58–71.
• Arcimowicz Krzysztof (2017), Męskość hegemoniczna i granice dyskursu w serialu „Breaking Bad”, [w:] Daria Bruszewska-Przytuła, Monika Cichmińska, Anna Krawczyk-Łaskarzewska, Alina Naruszewicz-Duchlińska (red.), Seriale w kontekście kulturowym: dyskurs, konwencja, reprezentacja, Olsztyn: Instytut Polonistyki i Logopedii, s. 63–74.
• Babbie Earl (2005), Badania społeczne w praktyce, przełożyli Witold Betkiewicz, Marta Bucholc, Przemysław Gadomski, Jacek Haman, Agnieszka Jasiewicz-Betkiewicz, Agnieszka Kłoskowska-Dudzińska, Michał Kowalski, Maja Mozga, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bandura Albert (1999), Moral Disengagement in the Perpetuation of Inhumanities, „Personality and Social Psychology Review”, vol. 3(3), s. 193–209, https://doi.org/10.1207/s15327957pspr0303_3
• Bańko Mirosław (2010), Pięściarz czy bokser?, https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/piesciarz-czy-bokser;11716.html (dostęp: 4.11.2022).
• Bednarz-Łuczewska Paulina, Łuczewski Michał (2012), Podejście biograficzne, [w:] Dariusz Jemielniak (red.), Badania jakościowe. Metody i narzędzia, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 121–143.
• Byczkowska Dominika (2011), Objaśnienia (Accounts), [w:] Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński (red.), Słownik socjologii jakościowej, Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 193–195.
• Byczyński Marcin (2012), Pojedynek honorowy – demonstracja kompetencji honorowych czy pieniactwo?, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna”, t. 1, nr 2, s. 117–128, https://doi.org/10.14746/fped.2012.1.2.7
• CBOS (2020), Wartości w czasach zarazy, „Komunikat z Badań”, nr 160, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_160_20.PDF (dostęp: 1.02.2023).
• Clarke Adele E. (1991), Social Worlds/Arenas Theory as Organizational Theory, [w:] David R. Maines (red.), Social Organization and Social Process. Essays in Honor of Anselm Strauss, New York: Aldine de Gruyter, s. 119–158.
• Coleman James W. (2002), The Criminal Elite: The Sociology of White-Collar Crime, New York: St. Martin’s.
• Connell Raewyn (1987), Gender and Power: Society, the Person and Sexual Politics, Cambridge: Polity Press.
• Connell Raewyn (2005), Masculinities, Berkeley: University of California Press.
• Connell Raewyn (2019), Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym, przełożyła Olga Siara, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Connell Raewyn, Pearse Rebecca (2015), Gender in World Perspective, Cambridge: Polity Press.
• Cressey Paul G. (1932), The Taxi-Dance Hall. A Sociological Study in Commercialized Recreation and City Life, Chicago: University of Chicago Press.
• Cromwell Paul, Thurman Quint (2003), The devil made me do it: use of neutralizations by shoplifters, „Deviant Behavior”, no. 24, s. 535–550, https://doi.org/10.1080/713840271
• Cynarski Wojciech J., Litwiniuk Artur (2007), Kultura przemocy na przykładzie boksu, „Idō – Ruch dla Kultury: rocznik naukowy : [filozofia, nauka, tradycje wschodu, kultura, zdrowie, edukacja]”, t. 7, s. 84–95, https://bazhum.pl/bib/volumurle/7451/ (dostęp: 3.03.2023).
• Darmas Marcin (2019), Na dystans. Rozważania socjologiczne o boksie, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Frączek Adam (1996), Agresja i przemoc wśród dzieci i młodzieży jako zjawisko społeczne, [w:] Adam Frączek, Irena Pufal-Struzik (red.), Agresja wśród dzieci i młodzieży: perspektywa psychoedukacyjna, Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, s. 37–55.
• Frątczak Ewa, Mynarska Monika (2007), Badania jakościowe na użytek demografii, „Studia Demograficzne”, nr 2(152), s. 3–22, https://econjournals.sgh.waw.pl/SD/article/view/2605 (dostęp: 4.11.2022).
• Gałaszewski Michał (2020), Droga do kariery sportowej, „Humanitarian Corpus”, t. 1, nr 35, s. 81–88, http://enpuir.npu.edu.ua/bitstream/handle/123456789/31131/gum_35_vol1.pdf;jsessionid=1A82D99B57936EAE395E9B6EC1939D9B?sequence=1 (dostęp: 4.11.2022).
• Gospodarczyk Marta (2019), Rolnicy, kowboje i drwale. Koncepcje wiejskich męskości w obszarze badań nad wsią, „Studia Socjologiczne”, nr 4(235), s. 103–127, http://dx.doi.org/10.24425/sts.2019.126158
• Gudkova Svetlana (2012), Wywiad w badaniach jakościowych, [w:] Dariusz Jemielniak (red.), Badania jakościowe. Metody i narzędzia, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 144–163.
• Hyży Ewa (2010), Chrześcijański ruch Promise Keepers a „kryzys męskości”. Perspektywa feministyczna, [w:] Magdalena Dąbrowska, Andrzej Radomski (red.), Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości, Lublin: Wydawnictwo Portalu Wiedza i Edukacja, s. 67–85.
• Jump Deborah (2020), The Criminology of Boxing, Violence and Desistance, Bristol: Bristol University Press, http://dx.doi.org/10.46692/9781529203257
• Kacperczyk Anna (2005), Zastosowanie koncepcji społecznych światów w badaniach empirycznych, [w:] Elżbieta Hałas, Krzysztof T. Konecki (red.), Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizmu symbolicznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 169–191.
• Kacperczyk Anna (2011a), Legitymizacja (Legitimation), [w:] Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński (red.), Słownik socjologii jakościowej, Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 162–163.
• Kacperczyk Anna (2011b), Teoria światów społecznych (Social world theory), [w:] Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński (red.), Słownik socjologii jakościowej, Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 295–297.
• Kacperczyk Anna (2016), Społeczne światy. Teoria – empiria – metody badań na przykładzie świata wspinaczki, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kelle Udo (2005), “Emergence” vs. “Forcing” of Empirical Data? A Crucial Problem of “Grounded Theory” Reconsidered, „Qualitative Social Research”, vol. 6, no. 2, https://doi.org/10.17169/fqs-6.2.467
• Kluczyńska Urszula (2010), Sport jako obszar konstruowania tożsamości mężczyzn. Znaczenia wpisane w sport i możliwości ich redefiniowania, [w:] Magdalena Dąbrowska, Andrzej Radomski (red.), Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości, Lublin: Wydawnictwo Portalu Wiedza i Edukacja, s. 86–99.
• Kluczyńska Urszula (2021), Męskości hybrydowe, czyli wilk w owczej skórze. Definiowanie konceptu, „Przegląd Krytyczny”, t. 3, nr 2, s. 35–49, https://doi.org/10.14746/pk.2021.3.2.2
• Kołodziejczyk Jakub (2004), Agresja i przemoc w szkole. Konstruowanie programu przeciwdziałania agresji, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Sophia.
• Konecki Krzysztof T. (2005a), Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Konecki Krzysztof T. (2005b), Od redakcji: jakościowe rozumienie innych a socjologia jakościowa, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. I, nr 1, s. 1–3, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2005-t1-n1/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2005-t1-n1-s1-3/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2005-t1-n1-s1-3.pdf (dostęp: 4.11.2022).
• Kwiatkowska Anna, Nowakowska-Kaliszuk Agnieszka (2006), Mężczyzna polski. Psychospołeczne czynniki warunkujące pełnienie ról zawodowych i rodzinnych, Białystok: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku.
• Leszczyńska Katarzyna, Dziuban Agata (2012), Pomiędzy esencjalizmem a konstruktywizmem. Płeć (kulturowa) w refleksji teoretycznej socjologii – przegląd koncepcji, „Studia Humanistyczne AGH”, t. 11, nr 2, s. 13–34, http://dx.doi.org/10.7494/human.2012.11.2.13
• Lipiec Józef (2005), Boks jako sytuacja graniczna, „Idō – Ruch dla Kultury : rocznik naukowy : [filozofia, nauka, tradycje wschodu, kultura, zdrowie, edukacja]”, t. 5, s. 177–185, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Id_Ruch_dla_Kultury_rocznik_naukowy_filozofia_nauka_tradycje_wschodu_kultura_zdrowie_edukacja_/Id_Ruch_dla_Kultury_rocznik_naukowy_filozofia_nauka_tradycje_wschodu_kultura_zdrowie_edukacja_-r2005-t5/Id_Ruch_dla_Kultury_rocznik_naukowy_filozofia_nauka_tradycje_wschodu_kultura_zdrowie_edukacja_-r2005-t5-s177-185/Id_Ruch_dla_Kultury_rocznik_naukowy_filozofia_nauka_tradycje_wschodu_kultura_zdrowie_edukacja_-r2005-t5-s177-185.pdf (dostęp: 3.03.2023)
• Lis Maria (2022), Społeczny świat polskich pięściarzy. Strategie legitymizacyjne uprawiania boksu w doświadczeniach mężczyzn-sportowców, niepublikowana praca magisterska, Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie.
• Łozowska Katarzyna R. (2010), Męskie oswajanie codzienności, [w:] Magdalena Dąbrowska, Andrzej Radomski (red.), Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości, Lublin: Wydawnictwo Portalu Wiedza i Edukacja, s. 161–173.
• Maj Agnieszka (2013), Analiza treści, [w:] Marta Makowska (red.), Analiza danych zastanych. Przewodnik dla studentów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 127–147.
• Marzec Wiktor (2011), Granice (teorii) społecznych światów, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. VII, nr 1, s. 1–21, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2011-t7-n1/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2011-t7-n1-s3-21/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2011-t7-n1-s3-21.pdf (dostęp: 4.11.2022).
• Matthews Christopher R. (2021), ‘The fog soon clears’: Bodily negotiations, embodied understandings, competent body action and ‘brain injuries’ in boxing, „International Review for the Sociology of Sport”, vol. 56, no. 5, s. 719–738, https://doi.org/10.1177/1012690220907026
• Nosal Przemysław (2015), Społeczne ujęcie sportu. (Trudne) definiowanie zjawiska i jego dyskurs, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XI, nr 2, s. 16‒38, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2015-t11-n2/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2015-t11-n2-s16-38/Przeglad_Socjologii_Jakosciowej-r2015-t11-n2-s16-38.pdf (dostęp: 4.11.2022).
• Nosal Przemysław, Jakubowska Honorata (2017), Zakończenie. Kierunki rozwoju polskiej socjologii sportu, [w:] Honorata Jakubowska, Przemysław Nosal (red.), Socjologia sportu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 265–276.
• Owton Helen (2015), Reinventing the Body-Self: Intense, Gendered and Heightened Sensorial Experiences of Women’s Boxing Embodiment, [w:] Alex Channon, Christopher R. Matthews (red.), Global Perspectives on Women in Combat Sports. Global Culture and Sport Series, London: Palgrave Macmillan, s. 221–236, https://doi.org/10.1057/9781137439369_14
• Pankowska Dorota (b.d.), Płeć i rodzaj a edukacja. Podstawowe pojęcia, https://docplayer.pl/29207769-Plec-i-rodzaj-a-edukacja-podstawowe-pojecia.html (dostęp: 4.11.2022).
• Potasińska Anna (2012), Między stereotypem a opisem – konsekwencje społecznego postrzegania zjawiska bezrobocia, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 159–173, http://dx.doi.org/10.2478/v10276-012-0008-2
• Radomski Andrzej (2010), Kultura 2.0 a praktyki męskości, [w:] Magdalena Dąbrowska, Andrzej Radomski (red.), Męskość jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości, Lublin: Wydawnictwo Portalu Wiedza i Edukacja, s. 113–127.
• Sandberg Sveinung, Copes Heith, Pedersen Willy (2019), When Peaceful People Fight: Beyond Neutralization and Subcultural Theory, „The British Journal of Criminology”, vol. 59, no. 6, s. 1309–1327, https://doi.org/10.1093/bjc/azz032
• Scott Marvin B., Stanford Lyman M. (1975), Accounts, [w:] Alfred R. Lindesmith, Anselm L. Strauss, Norman K. Denzin (red.), Readings in Social Psychology, Illinois: The Dryden Press Hinsdale.
• Shibutani Tamotsu (1955), Reference Groups as Perspectives, „American Journal of Sociology”, vol. 60, no. 6, s. 562–569.
• Simonides Paulina (2014), Płeć kulturowa w ujęciu Raewyn Connell, „Studia Socjologiczne”, t. 215, nr 4, s. 275–283.
• Skoczylas Łukasz (2011), Hegemoniczna męskość i dywidenda patriarchatu. O społecznej teorii płci kulturowej Raewyn Connell, „Refleksje. Pismo Naukowe Studentów i Doktorantów WNPiD UAM”, nr 4, s. 11–18, https://doi.org/10.14746/r.2011.4.01
• Strauss Anselm L. (1978), A Social World Perspective, [w:] Anselm L. Strauss (red.), Creating Sociological Awareness. Collective Images and Symbolic Representations, New Brunswick: Transaction Press, s. 233–244.
• Strauss Anselm L. (1993), Continual Permutations of Action, New York: Aldine de Gruyter.
• Sykes Gresham M., Matza David (1957), Techniques of Neutralization: A Theory of Delinquency, „American Sociological Review”, vol. 22, no. 6, s. 664–670, https://doi.org/10.2307/2089195
• Szczepanik Renata (2007), Kulturowo-społeczna „płeć” agresji. Perspektywa pedagogiczna, [w:] Joanna Wawrzyniak (red.), Socjologiczne i psychopedagogiczne aspekty przemocy, Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, s. 57–68.
• Turner Jonathan H. (1985), Struktura teorii socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wacquant Loïc (2004), Body & Soul: Notebooks of an Apprentice Boxer, New York: Oxford University Press.
• Woodward Kath (2007), Boxing, masculinity and identity. The ‘I’ of the Tiger, London–New York: Routledge.
• YouTube (2012), Wgad – Profesor Bralczyk o bokserach, https://www.youtube.com/watch?v=Ibjr8zhHcEo (dostęp: 4.11.22).
• Zalewska Karolina (2013), Stereotypy męskości i kobiecości a zachowania agresywne mężczyzn chorujących na schizofrenię, praca doktorska, Katowice: Instytut Psychologii Wydziału Pedagogiki i Psychologii.
• Zimnica-Kuzioła Emilia (2018), Społeczny świat teatru. Areny polskich publicznych teatrów dramatycznych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.19.2.04

Biblioteka Nauki

28035561