„Jestem podatna na ten wyścig szczurów”. Kariery naukowe osób z klas ludowych, urodzonych po 1980 r. w perspektywie narracyjnej

• Authors: Monika Struck-Peregończyk , Olga Kurek-Ochmańska

Title variants

EN

“I Am Susceptible to This Rat Race”: Careers of Working-Class Academics Born After 1980 in the Narrative Perspective

Abstracts

EN

This article addresses the issue of the patterns of pursuing academic careers by people with working-class backgrounds, a topic that has not been explored by Polish researchers so far. The analysis was based on narrative biographical interviews with the academic staff of Polish universities born after 1980, who, despite coming from families with modest intellectual traditions and scarce social, cultural, and economic capital, managed to enter the academic world successfully. Based on the collected data, we try to identify the factors influencing their academic careers. The main point of this article is that the course of an academic career and the chances of achieving success in the world of science depend on diverse factors. They are both dependent on and independent of an individual, and range from: 1) individual talents, competencies, and psychosocial predispositions; 2) external conditions, e.g. legislative, technological, etc.; and 3) socio-demographic categories such as class background, generational changes, and gender.

PL

Niniejszy artykuł dotyka problematyki wzorów prowadzenia karier akademickich przez osoby wywodzące się z klas ludowych, która to tematyka w polskiej przestrzeni badawczej nie była dotychczas eksplorowana. Podstawowym źródłem danych w niniejszym artykule są narracyjne wywiady biograficzne z pracownikami dydaktyczno-badawczymi polskich uczelni, urodzonymi po 1980 r., którzy, wywodząc się z rodzin o skromnych tradycjach intelektualnych oraz deficytowych kapitałach społecznych, kulturowych i ekonomicznych, zdołali z powodzeniem wejść w świat akademicki. Autorki, opierając się na zebranych danych, próbują uchwycić czynniki wpływające na kariery naukowe tych osób. Główną tezą niniejszego artykułu jest stwierdzenie, że przebieg kariery akademickiej i szanse osiągnięcia sukcesu w świecie nauki zależne są od zróżnicowanych czynników, związanych i niezwiązanych z jednostką: indywidualnych talentów, kompetencji i predyspozycji psychospołecznych, zewnętrznych uwarunkowań, np. legislacyjnych, technologicznych czy kategorii społeczno-demograficznych, takich jak pochodzenie klasowe, zmiany pokoleniowe, płeć.

Keywords

PL

klasa społeczna; akademicy; kariera; zmiana pokoleniowa

EN

social class; academics; career; generational change

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 4
• Pages: 46-73

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Struck-Peregończyk

• Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

• https://orcid.org/0000000184272510

author

Olga Kurek-Ochmańska

• Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

References

• Andrejuk Katarzyna (2016), Awans społeczny kobiet w czasach PRL, „Przegląd Socjologiczny”, t. 65, nr 3, s. 157–179.
• Baltar Fabiola, Brunet Ignasi (2012), Social research 2.0: virtual snowball sampling method using Facebook, „Internet Research”, vol. 22(1), s. 57–74, http://dx.doi.org/10.1108/10662241211199960
• Bejtkovský Jiří (2016), The employees of baby boomers generation, generation X, generation Y and generation Z in selected Czech corporations as conceivers of development and competitiveness in their corporation, „Journal of Competitiveness”, vol. 8(4), s. 105–123.
• Bokszański Zbigniew (1976), Młodzi robotnicy a awans kulturalny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Borowicz Ryszard (2020), Nierówności społeczne w dostępie do wykształcenia. Casus Suwalszczyzny, Olecko: Wszechnica Mazurska.
• Bourdieu Pierre (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przełożył Piotr Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu Pierre (2008), Co tworzy klasę społeczną? O teoretycznym i praktycznym istnieniu grup, przełożył Jakub Maciejczyk, „Recycling Idei”, nr 11, s. 36–46.
• Brook Heather, Michell Dee (2010), Working-Class Intellectuals, „Administration & Society”, vol. 42, s. 368–372.
• Browne Kath (2005), Snowball sampling: using social networks to research non‐heterosexual women, „International Journal of Social Research Methodology”, vol. 8(1), s. 47–60, http://dx.doi.org/10.1080/1364557032000081663
• Butler-Rees Angharad, Robinson Nick (2020), Encountering precarity, uncertainty and everyday anxiety as part of the postgraduate research journey, „Emotion, Space and Society”, vol. 37, 100743, https://doi.org/10.1016/j.emospa.2020.100743
• Chłopecki Jerzy, Paszczyński Stanisław, Pomianek Tadeusz (2004), W poszukiwaniu syntezy. O problemach szkolnictwa wyższego w Polsce, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
• Czerepaniak-Walczak Maria (2012), Ile techne, ile praxis? W poszukiwaniu koncepcji praktyki jako elementu kształcenia nauczycielskiego profesjonalizmu, „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja”, nr 3(59), s. 7–22.
• Devlin Marcia (2013), Bridging Socio-Cultural Incongruity: Conceptualising the Success of Students from Low Socio-Economic Status Backgrounds in Australian Higher Education, „Studies in Higher Education”, vol. 38(6), s. 939–949.
• Dews Carlos, Law Carolyn (1995), This Fine Place So Far from Home: Voices of Academics from the Working Class, Philadelphia: Temple University Press.
• Dębska Katarzyna (2020), Doświadczenie awansu klasowego jako kontekst kształtowania się relacji między braćmi i siostrami, „Studia BAS”, t. 2, nr 62, s. 111–128.
• Dusek Gary, Yurova Yylioa, Ruppel Cynthia (2015), Using Social Media and Targeted Snowball Sampling to Survey a Hard-to-reach Population: A Case Study, „International Journal of Doctoral Studies”, no. 10, s. 279–299, http://dx.doi.org/10.28945/2296
• Dyoniziak Ryszard (1968), Awans społeczny a poczucie sukcesu lub zawodu życiowego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 30, z. 1, s. 254–255.
• Eribon Didier (2019), Powrót do Reims, przełożyła Maryna Ochab, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Feldy Marzena (2019), Jak pozyskać i zatrzymać młode talenty w sektorze nauki? Satysfakcja z pracy a skłonność do zmiany miejsca zatrudnienia, „MINIB”, vol. 32, issue 2, s. 51–76.
• Grimes Michael, Morris Joan Marie (1997), Caught in the Middle: Contradictions in the Lives of Sociologists from Working-Class Backgrounds, Westport: Praeger.
• Grochalska Monika (2011), Transgresyjne trajektorie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Haney Timothy (2015), Factory to faculty: socioeconomic difference and the educational experiences of university professors, „Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie”, vol. 52(2), s. 160–186.
• Hochschild Arlie Russell (1979), Emotion Work, Feeling Rules, and Social Structure, „American Journal of Sociology”, vol. 85, no. 3, s. 551–575.
• Hoser Jan (1974), Środowisko zawodowe inżynierów, [w:] Jolanta Kulpińska (red.), Socjologia przemysłu, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 274–307.
• Hurst Alison, Nenga Sandy (2016), Working in Class: Recognizing How Social Class Shapes Our Academic Work, New York: Rowman & Littlefield.
• Ivancheva Mariya (2015), The age of precarity and the new challenges to the academic profession, „Studia Universitatis Babes-Bolyai-Studia Europaea”, vol. 60(1), s. 39–48.
• Ivancheva Mariya, Lynch Kathleen, Keating Kathryn (2019), Precarity, gender and care in the neoliberal academy, „Gender, Work & Organization”, vol. 26(4), s. 448–462, https://doi.org/10.1111/gwao.12350
• Kawula Stanisław (2005), Drogi dystansujące biografie ludzkie: marginalizacja, wykluczenie i normalizacja. Przykład bezrobocia i biedy w małym mieście, [w:] Krystyna Marzec-Holka (red.), Marginalizacja w problematyce pedagogiki społecznej i praktyce pracy socjalnej, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s. 53–68.
• Kaźmierska Kaja, Schütze Fritz (2013), Wykorzystanie autobiograficznego wywiadu narracyjnego w badaniach nad konstruowaniem obrazu przeszłości w biografii. Na przykładzie socjologicznego porównania narracji na temat życia w PRL-u i NRD, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. IX, nr 4, s. 122–139, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-45acba1d-1ec5-4c5b-af6c-7a915e7acf19 (dostęp: 2.09.2023).
• Kulczycki Emanuel (2017), Punktoza jako strategia w grze parametrycznej w Polsce, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1(49), s. 63–78.
• Kwiek Marek (2015), Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kwiek Marek (2018), Academic top earners. Research productivity, prestige generation, and salary patterns in European universities, „Science and Public Policy”, vol. 45(1), s. 1–13.
• Lamont Michèle (2000), The Dignity of Working Men: Morality and the Boundaries of Race, Class, and Immigration, New York: Russell Sage Foundation.
• Lee Elisabeth (2017), ‘Where People Like Me Don’t Belong’: Faculty Members from Low-socioeconomic-status Backgrounds, „Sociology of Education”, vol. 90(3), s. 197–212, https://doi.org/10.1177/0038040717710495
• Lehmann Wolfgang (2007), ‘I Just Didn’t Feel Like I fit In’: The Role of Habitus in University Dropout Decisions, „Canadian Journal of Higher Education”, vol. 37(2), s. 89–110.
• Lehmann Wolfgang (2009), Becoming Middle Class: How Working-Class University Students Draw and Transgress Moral Class Boundaries, „Sociology”, vol. 43(4), s. 631–647.
• Lehmann Wolfgang (2014), Habitus Transformation and Hidden Injuries: Successful Working-Class University Students, „Sociology of Education”, vol. 87(1), s. 1–15.
• Leja Krzysztof (2015), Trzy misje uczelni, trzy ścieżki kariery, Lublin: Fundacja Forum Akademickie.
• Lekka-Kowalik Anna (2009), Uniwersytet jako firma usługowa. Szansa czy klęska?, „Ethos”, nr 85–86, s. 52–69.
• Loher David, Strasser Sabine, Monterescu Daniel, Dabağcı Ssra, Gallo Ester, Shore Cris, Gupta Akhil, Mathu Chandana, Anton Lorena, Zane Rodica, Lems Annika, Khosravi Shahram, Sarıaslan Zeynep, Salazar Noel B., Montoya Ainhoa, Pérez Marta, Kovač Uroš, Tilche Alice, Loperfido Giacomo, Matos Patricia, Santer Kiri, Thorkelson Eli (2019), On politics and precarity in academia, „Social Anthropology/Anthropologie Sociale”, vol. 27(S2), s. 97–117.
• Łuczaj Kamil (2020), Foreign-born Scholars in Central Europe: a Planned Strategy or a ‘Dart Throw’?, „Journal of Higher Education Policy and Management”, vol. 42(6), s. 602–616.
• Łuczaj Kamil (2023), Upwardly Mobile Biographies. An analysis of turning points in the careers of working-class faculty, „Advances in Life Course Research”, no. 56, 100545, https://doi.org/10.1016/j.alcr.2023.100545
• Łuczaj Kamil, Kurek-Ochmańska Olga (2021), Kariera akademicka „z przypadku”?, „Biografistyka Pedagogiczna”, nr 6(1), s. 397–427.
• Macky Keith, Gardner Dianne, Forsyth Stewart (2008), Generational Differences at Work: Introduction and Overview, „Journal of Managerial Psychology”, vol. 23(8), s. 857–861.
• Mazur-Wierzbicka Elżbieta (2015), Kompetencje pokolenia Y – wybrane aspekty, „Studia i Prace WNEIZ US”, nr 39(3), s. 307–320.
• Michałowska Danuta (2019), Prestiż współczesnego naukowca w globalnej perspektywie świata akademickiego, [w:] Danuta Michałowska (red.), Naukowcy. Osobowość, rola, profesjonalizm, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 199–211.
• Mikrut Sylwia, Łuczaj Kamil (2023), Syndrom oszusta jako składowa doświadczenia awansu społecznego, „Studia Socjologiczne”, nr 2(249), s. 81–109.
• Muzzatti Stephen, Samarco Vincent (2006), Reflections from the Wrong Side of the Tracks: Class, Identity, and the Working Class Experience in Academe, New York: Rowman & Littlefield.
• Nauczyciele akademiccy, b.r., https://radon.nauka.gov.pl/raporty/Nauczyciele_akademiccy_2021 (dostęp: 2.09.2023).
• Nawrocki Tomasz (2001), Pomiędzy rodziną, szkołą i uniwersytetem: refleksje socjologa o barierach edukacyjnych na Górnym Śląsku, [w:] Władysław Jacher (red.), Eseje socjologiczne, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 121–135.
• Olko Dorota (2021), „Tylko nie dres, bo się źle kojarzy”. Rola wizerunków ciała w kształtowaniu podmiotowości w klasie ludowej, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” nr 30, https://doi.org/10.36854/widok/2021.30.2388
• Pew Research Center (2007), A portrait of “Generation Next”. How Young People View Their Lives, Futures, and Politics, http://people-press.org/report/300/a-portrait-of-generation-next (dostęp: 2.09.2023).
• Pieniądz Aneta (2017), Model kariery akademickiej – pokolenie niepewności między nauką a dydaktyką, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2(50), s. 305–313, https://doi.org/10.14746/nisw.2017.2.17
• Piskała Kamil, Zysiak Alicja (2013), Świątynia nauki, fundament demokracji czy fabryka specjalistów? Józef Chałasiński i powojenne spory o ideę uniwersytetu, „Praktyka Teoretyczna”, nr 9(3), s. 271–297.
• Pisoni Kelly (2015), Generation Y and innovation in the labor market, „Revista de Psicologia da IMED”, vol. 7(1), s. 87–91.
• Reay Diane (2005), Beyond Consciousness? The Psychic Landscape of Social Class, „Sociology”, vol. 39, no. 5, s. 911–928.
• Rek-Woźniak Magdalena (2012), Młodzi dorośli – wzory mobilności społecznej w okresie transformacji systemowej na przykładzie mieszkańców miasta średniej wielkości, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 czerwca 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia standardów nauczania dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia (Dz.U. z 2003 r. Nr 144, poz. 1401).
• Sandnes Frode (2018), Do Norwegian academics who publish more earn higher salaries?, „Scientometrics”, vol. 115(1), s. 263–281.
• Schütze Fritz (2007), Biography Analysis on the Empirical Base of Autobiographical Narratives: How to Analyse Autobiobiographical Narrative Interviews, „European Studies on Inequalities and Social Cohesion”, no. 1/2, s. 153–242.
• Smoczyński Rafał, Zarycki Tomasz (2017), Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Spence Patric R., Lachlan Kenneth A., Rainear Adam (2016), Social media and crisis research: Data collection and directions, „Computers in Human Behavior”, no. 54, s. 667–672, http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2015.08.045
• Steinþórsdóttir Finnborg S., Brorsen Smidt Thomas, Pétursdóttir Gyða M., Einarsdóttir Þorgerður, Le Feuvre Nicky (2019), New managerialism in the academy: Gender bias and precarity. Gender, „Work & Organization”, vol. 26(2), s. 124–139.
• Stosik Aleksandra, Leśniewska Aneta (2015), Innowacyjne rozwiązania w zarządzaniu zasobami ludzkimi – perspektywa adaptacji i różnic pokoleniowych, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania”, nr 39, t. 3, s. 183–196.
• Sullivan Sherry, Carraher Shawn (2018), Using the kaleidoscope career model to create cultures of gender equity, [w:] Adelina Broadbridge, Sandra Fielden (red.), Research Handbook of Diversity and Careers, Cheltenham: Edward Elgar Publishing, s. 227–240.
• Szczepański Jan (2013), Korzeniami wrosłem w ziemię, Ustroń: Galeria na Gojach.
• Twardowski Kazimierz (1993), Z wykładu prof. Kazimierza Twardowskiego O dostojeństwie uniwersytetu wygłoszonego z okazji nadania mu doktoratu honoris causa przez Uniwersytet Poznański w roku 1933, http://www.math.us.edu.pl/polacik/cytaty01.html (dostęp: 14.09.2023).
• Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 1990 r. Nr 65, poz. 385).
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz.U. z 1997 r. Nr 96, poz. 590).
• Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455).
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2021 r., poz. 478).
• Waterfield Bea, Beagan Brenda, Mohamed Tameera (2019), You Always Remain Slightly an Outsider: Workplace Experiences of Academics from Working-Class or Impoverished Backgrounds, „Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie”, vol. 56, s. 368–388, https://doi.org/10.1111/cars.12257
• Wengraf Tom (2014), Interviewing for Life-histories, Lived Periods and Situations, and Ongoing Personal Experiencing Using the Biographic Narrative Interpretive Method (BNIM). BNIM Short Guide bound with the BNIM Detailed Manual, https://is.muni.cz/el/fss/podzim2014/SOC932/um/Wengraf_manual.pdf (dostęp: 14.09.2023).
• Xu Cora (2020), Tackling rural-urban inequalities through educational mobilities: rural-origin Chinese academics from impoverished backgrounds navigating higher education, „Policy Reviews in Higher Education”, vol. 4(2), s. 179–202.
• Zarycki Tomasz (2015), Modernizacja kulturowa i psychologiczna jako ideologia inteligenckiej hegemonii, „Przegląd Socjologiczny”, nr 64(2), s. 45–68.
• Zarycki Tomasz (2018), Punkty za inteligenckość. Agaty Zysiak rekonstrukcja historii Uniwersytetu Łódzkiego a rola PRL w umocnieniu inteligenckiej hegemonii, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 62(1), s. 231–250.
• Zysiak Agata (2016), Punkty za pochodzenie: powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.19.4.03

Biblioteka Nauki

28061685