„Nie wyszłabym za jakiegoś malarza ściennego, prawda?” Klasowe mechanizmy wyboru małżonka w polskiej klasie wyższej

• Authors: Gabriela Kamecka

Title variants

EN

“I Wouldn’t Marry Some Wall Painter, Would I?” Class Mechanisms of Spouse Selection in the Polish Upper Class

Abstracts

EN

The aim of the article is to analyze the generative principles affecting the choice of a spouse in the Polish upper class, using Pierre Bourdieu’s interpretation categories. Marriage is understood as a social institution contributing to the reproduction of class inequalities, and marriage homogamy seems to confirm this thesis. The text discusses marital strategies as well as the principles of valuation and attractiveness patterns in the Polish upper class. The study was conducted using a qualitative method, namely individual interviews with biographical elements. The upper class chooses their future spouse on the basis of peculiar preferences which consist of cultural capital defined as higher education, taste, manners, and economic capital, otherwise possessed financial resources. On the other hand, the embodied habitus, that is the body, determines the initial acceptance or rejection of a partner.

PL

Celem artykułu jest analiza zasad generatywnych wpływających na wybór współmałżonka/i w polskiej klasie wyższej, z wykorzystaniem kategorii interpretacyjnych Pierre’a Bourdieu. Małżeństwo jest rozumiane jako instytucja społeczna przyczyniająca się do reprodukowania nierówności klasowych, a istniejąca homogamia małżeńska zdaje się potwierdzać tę tezę. W tekście omówiono strategie małżeńskie oraz zasady wartościowania i wzory atrakcyjności w polskiej klasie wyższej. Badanie przeprowadzono za pomocą metody jakościowej, wywiadów indywidualnych z elementami biografii. Klasa wyższa wybiera swojego przyszłego małżonka na podstawie osobliwych preferencji, na które składają się kapitał kulturowy, definiowany jako wyższe wykształcenie, gust, maniery, oraz kapitał ekonomiczny, czyli posiadane zasoby finansowe. Z kolei ucieleśniony habitus, czyli ciało, decyduje o wstępnej akceptacji bądź odrzuceniu partnera.

Keywords

PL

rynki małżeńskie; klasa wyższa; habitus; hexis cielesna; gust

EN

marriage markets; upper class; habitus; bodily hexis; taste

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 4
• Pages: 228-253

Dates

published

2023

Contributors

author

Gabriela Kamecka

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000331708370

References

• Andersen Patrick L., Hansen Marianne N. (2012), Class and Cultural Capital – The Case of Class Inequality in Educational Performance, „European Sociological Review”, vol. 28(5), s. 607–621.
• Arosio Laura (2004), Gli opposti si respingono? Scelte di coppia e stabilità coniugale in Italia, Roma: Aracne Editrice.
• Arystoteles (2002), Polityka, przełożył Ludwik Piotrowicz, Warszawa: De Agostini, Altaya.
• Bauman Zygmunt (2003), Razem, osobno, przełożył Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Beck Ulrich (2004), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, przełożył Stanisław Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Beck Ulrich, Beck-Gernsheim Elisabeth (2013), Całkiem zwyczajny chaos miłości, przełożył Tomasz Dominiak, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Becker Gary S (1981), A Treatise on the family, Cambridge: Harvard University Press.
• Becker Gary S. (1990), Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich, przełożyli Helena Hagemejerowa, Krzysztof Hagemejer, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bennett Tony, Savage Mike, Bortolaia Silva Elizabeth, Warde Alan, Gayo-Cal Modesto, Wright David (2009), Class, Culture, Distinction, London: Routledge.
• Blossfeld Hans-Peter, Timm Andreas (2003), Educational Systems as Marriage Markets in Modem Societies: A Conceptual Framework, [w:] Hans-Peter Blossfeld, Andreas Timm (red.), Who Marries Whom? Educational Systems as Marriage Markets in Modern Societies, Amsterdam: Kluwer Academic Publishers, s. 1–18.
• Bordo Susan (1993), Unbearable Weight: Feminism, Western Culture and the Body, Berkeley: University of California Press.
• Bourdieu Pierre (1977), The economics of linguistic exchanges, „Social Science Information”, vol. 16, s. 645–668.
• Bourdieu Pierre (2002), Marriage strategies, „Population and Development Review”, vol. 28(3), s. 549–558.
• Bourdieu Pierre (2004) Męska dominacja, przełożyła Lucyna Kopciewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu Pierre (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy, przełożył Piotr Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu Pierre (2008), The Bachelors’ Ball. The Crisis of Peasant Society in Béarn, Chicago: Chicago University Press.
• Bourdieu Pierre (2013), Outline of a Theory of Practice, Cambridge: Cambridge University Press.
• Bourdieu Pierre, Passeron Jean-Claude (1990), Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, przełożyła Elżbieta Neyman, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bozon Michel, Heran François (1989), Finding a Spouse. A Survey How French Couples Meet, „Population: An English Selection”, vol. 44(1), s. 91–121.
• Butler Judith (1993), Bodies that Matter: On the Discursive Limits of Sex, London: Routledge.
• Callon Michel (1998), The Laws of the Markets, Oxford: Oxford University Press.
• Callon Michel (1999), Actor-network theory – the market test, „The Sociological Review”, vol. 47(1), s. 181–195.
• CBOS (2020), Klasa niższa, średnia i wyższa. Charakterystyka w oparciu o autoidentyfikacje Polaków (Komunikat z badań nr 61), https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_061_20.PDF (dostęp: 1.03.2023).
• D’Ambrosio Gabriella, Pastori Veronica (2017), Omogamia o complementarietà? Analisi delle scelte coniugali in Italia, „Sociologia e Ricerca Sociale”, vol. 113, s. 143–155, https://doi.org/10.3280/SR2017-113007
• Davis Kingsley, Moore Wilbert E. (1945), Some Principles of Stratification, „American Sociological Review”, vol. 10(2), s. 242–249.
• Dickey Sara (2016), Living Class in Urban India, New Jersey: Rutgers University Press.
• Domański Henryk (2019), Stratyfikacyjne funkcje prestiżu, „Przegląd Socjologiczny”, t. 68(2), s. 187–208.
• Domański Henryk, Przybysz Dariusz (2007), Homogamia małżeńska a hierarchie społeczne, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Domański Henryk, Przybysz Dariusz (2012), Wybór znajomego a stratyfikacja społeczna w Polsce w latach 1988–2008, „Kultura i Społeczeństwo”, t. 56(1), s. 233–260.
• Flemmen Magne (2012), The Structure of the Upper Class: A Social Space Approach, „Sociology”, vol. 46(6), s. 1039–58, https://doi.org/10.1177/0038038512437899
• Ford Karly S. (2020), Marrying Within the Alma Mater: Understanding the Role of Same-University Marriages in Educational Homogamy, „Sociological Research Online”, vol. 25(2), s. 254–272, https://doi.org/10.1177/1360780419867710
• Gdula Maciej (2009), Trzy dyskursy miłosne, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Gdula Maciej, Sadura Przemysław (2012), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Giddens Anthony (2006), Przemiany intymności: Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, przełożyła Alina Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Goffman Erving (2005), Piętno: rozważania o zranionej tożsamości, przełożyły Joanna Tokarska-Bakir, Aleksandra Dzierżyńska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Illouz Eva (1997), Consuming the romantic utopia. Love and the cultural contradictions of capitalism, Berkeley: University of California Press.
• Illouz Eva (2016), Dlaczego miłość rani?, przełożył Michał Filipczuk, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Janiszewska Anna (2007), Dobór przestrzenny i demograficzno-społeczny małżeństw zawieranych w Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Jasiecki Krzysztof (2002), Elita biznesu w Polsce. Drugie narodziny kapitalizmu, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Kacprowicz Grażyna (1989), Małżeństwo a struktura społeczna w Polsce, Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kalinowska Katarzyna (2017), Praktyki flirtu i podrywu. Studium z mikrosocjologii emocji, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Kalmijn Matthijs (1991), Shifting Boundaries. Trends in Religious and Educational Homogamy, „American Sociological Review”, vol. 56(6), s. 786–800, https://doi.org/10.2307/2096256
• Kalmijn Matthijs (1994), Assortative mating by cultural and economic occupational status, „American Journal of Sociology”, vol. 100(2), s. 422–452.
• Kalmijn Matthijs (1998), Intermarriage and Homogamy: Causes, Patterns, Trends, „Annual Review of Sociology”, vol. 24, s. 395–421.
• Kałuża Dorota (2007), Stopień otwartości rynku małżeńskiego we współczesnej Polsce, [w:] Edward Ozorowski, Ryszard Horodeński (red.), Małżeństwo – Etyka – Ekonomia, Białystok: Wydawnictwo WSE, s. 97–109.
• Kamecka Gabriela (2022a), W poszukiwaniu nowych perspektyw badania rynków małżeńskich, „Przegląd Socjologiczny”, t. 71(1), s. 9–31.
• Kamecka Gabriela (2022b), Infrastruktura rynkowych małżeńskich polskiej klasy wyższej, „Studia Socjologiczne”, t. 246(3), s. 83–110.
• Kastory Jan, Lipiński Kamil (2012), Drogi do overclass. Narracje polskich elit biznesu, [w:] Maciej Gdula, Przemysław Sadura (red.), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 139–160.
• Kot Stanisław, Słaby Teresa (2013), Ocena jakości życia wschodzącej klasy wyższej w Polsce, „Śląski Przegląd Statystyczny”, t. 17(11), s. 209–227.
• Kulas Piotr (2016), Rozmowy o inteligencji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Lamont Michele (1992), Money, Morals and Manners: The Culture of the French and American Upper-Middle Class, Chicago: University of Chicago Press.
• Lehrer Evelyn (2006), Age at marriage and marital instability: revisiting the Becker-Landes-Michael hypothesis, „Journal of Population Economics”, vol. 21(2), s. 463–484, https://doi.org/10.1007/s00148-006-0092-9
• Luhmann Niklas (2003), Semantyka miłości: o kodowaniu intymności, przełożył Jerzy Łoziński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mare Robert D. (1991), Five Decades of Educational Assortative Mating, „American Sociological Review”, vol. 56(1), s. 15–32, https://doi.org/10.2307/2095670
• Marks Karol (1956), Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. Księga I: Proces wytwarzania kapitału, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• McKibbin Ross (1998), Classes and cultures: England 1918–1951, Oxford: Oxford University Press.
• McPherson Miller, Smith-Lovin Lynn, Cook James M. (2001), Birds of a Feather: Homophily in Social Networks, „Annual Review of Sociology”, vol. 27, s. 415–444.
• Mills Charles Wright (1961), Elita władzy, przełożył Ignacy Rafelski, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Mills Charles Wright (1965), Białe kołnierzyki. Amerykańskie klasy średnie, przełożył Piotr Graff, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Oevermann Ulrich (1991), Genetischer Strukturalismus und das sozialwissenschaftliche Problem der Erklärung der Entstehung des Neuen, [w:] Stefan Müller-Doohm (red.), Jenseits der Utopie, Frankfurt am Main: Suhrkamp, s. 267–336.
• Pakulski Jan (2005), Foundations of a Post-Class Analysis, [w:] Erick O. Wright (red.), Approaches to Class Analysis, Cambridge: Cambridge University Press, s. 152–179.
• Perkin Joan (1989), Women and Marriage in Nineteenth-Century England, London: Routledge.
• Piketty Thomas (2015), Kapitał w XXI wieku, przełożył Andrzej Bilik, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Platon (2003), Państwo, przełożył Władysław Witwicki, Kęty: Wydawnictwo Antyk.
• Prieur Annick, Savage Mike (2011), Updating Cultural Capital Theory: A Discussion Based on Studies in Denmark and in Britain, „Poetics”, vol. 39(6), s. 566–580.
• Romanowicz Anna (2021), Kapitał kulturowy a związki intymne. Antropologiczne studium przypadku, „Etnografia Polska”, t. LXV(1–2), s. 49–65.
• Rousseau Jan Jakub (1956), Trzy rozprawy z filozofii społecznej, przełożył Henryk Elzenberg, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Savage Mike, Williams Karel (2008), Remembering Elites, New Jersey: Wiley-Blackwell.
• Sawiński Zbigniew (1986), Prestige of education, „International Journal of Sociology”, vol. 16(1–2), s. 144–159.
• Schmidt Filip (2015), Para, mieszkanie, małżeństwo. Dynamika związków intymnych na tle przemian historycznych i współczesnych dyskusji o procesach indywidualizacji, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• Shanley Mary L. (1979), Marriage Contract and Social Contract in Seventeenth Century English Political Thought, „The Western Political Quarterly”, vol. 32(1), s. 79–91.
• Slany Krystyna (2008), Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
• Smits Jeroen, Ultee Wout, Lammers Jan (1998), Educational Homogamy in 65 Countries: An Explanation of Differences in Openness Using Country-Level Explanatory Variables, „American Sociological Review”, vol. 63(2), s. 264–285, https://doi.org/10.2307/2657327
• Smoczyński Rafał, Zarycki Tomasz (2017), Totem inteligencki. Arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Szlendak Tomasz (2010), Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tocqueville Alexis de (2022), Dawny ustrój i Rewolucja, przełożył Jan T. Gross, Warszawa: Aletheia.
• Toft Maren, Jarness Vegard (2020), Upper-class romance: homogamy at the apex of the class structure, „European Societies”, vol. 23(1), s. 71–97, https://doi.org/10.1080/14616696.2020.1823009
• Tomasz z Akwinu (2001), Dzieła wybrane, przełożył Jacek Salij, Warszawa: De Agostini, Altaya.
• Urbanik-Kopeć Alicja (2022), Matrymonium. O małżeństwie nieromantycznym, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Veblen Thorstein (1998), Teoria klasy próżniaczej, przełożyła Janina Frentzel-Zagórska, Warszawa: Wydawnictwo Muza.
• Waller Willard (1937), The Rating and Dating Complex, „American Sociological Review”, vol. 2(5), s. 727–734.
• Warzywoda-Kruszyńska Wielisława (1974), Małżeństwa a struktura społeczna, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
• Weber Max (2002), Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, przełożyła Dorota Lachowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wright Erik O. (1997), Class Counts: Comparative Studies in Class Analysis, Cambridge: Cambridge University Press.
• Żadkowska Magdalena (2016), Para w praniu: codzienność, partnerstwo, obowiązki domowe, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Identifiers

DOI

10.18778/1733-8069.19.4.10

Biblioteka Nauki

28066241