Ewolucja regulacji prawnych kąpielisk w II Rzeczypospolitej

• Authors: Robert Bobkier

Title variants

EN

Evolution of legal regulations for bathing areas in the Second Polish Republic

Abstracts

EN

After Poland regained independence in 1918, a number of legislative measures were taken to regulate bathing-related issues. In the Polish legal language, the term bathing had two meanings in the interwar period: sanitary – bathing establishments (public baths, places of hygiene) and places to rest by the water. The legal regulation was aimed, in particular, at the unification of five post-partition legal systems into one system. Exceptional civilization delays occurred in the area of the former Russian partition. Special provisions were in force in the field of ritual bathing establishments for the Jewish population. The Act on health resorts of 1922 provided for a special legal regime for sea bathing areas. Another source of regulation was the Ordinance on the organization and maintenance of public bathing establishments of 1922, which regulated, within a single legal act, both „bathing areas” in the present meaning of the word as well as sets of sanitary facilities for maintaining hygiene. The next important step was the Water Act of 1922, which did not contain a legal definition of the term „bathing beach” also established the principle of universal access to public waters. This act introduced the principle of obtaining the consent of the water-legal authorities to open a bathing water, which is still binding in subsequent acts of the Polish Water Law. The most complete regulation of bathing sites in freshwater and saltwater reservoirs in the Second Polish Republic was contained in the Provisions of the regulation on bathing establishments of 1936. This legal act was already in force throughout the country and regulated all bathing institutions intended for public use for hygiene, sports, and also ritualistic. In the legal order of the Polish People’s Republic and the Third Republic of Poland, the bathing facility appeared as an ambiguous term, referring to the sanitary facilities and the place for swimming until 1998.

PL

Po odzyskaniu przez Polskę w 1918 r. niepodległości podjęto szereg działań legislacyjnych mających na celu unormowanie zagadnień związanych z kąpieliskami. W polskim języku prawnym termin kąpielisko posiadał w okresie międzywojennym dwa znaczenia: sanitarne – zakładów kąpielowych (publicznych łaźni, miejsc utrzymania higieny) oraz miejsc, miejscowości wypoczynku nad wodą. Regulacje prawne miały w szczególności na celu unifikację pięciu pozaborczych systemów prawnych w jeden system. Wyjątkowe opóźnienia cywilizacyjne występowały na obszarze dawnego zaboru rosyjskiego. Szczególne przepisy obowiązywały w zakresie zakładów kąpielowych rytualnych dla ludności żydowskiej. Ustawa o uzdrowiskach z 1922 r. przewidywała szczególny reżim prawny dla kąpielisk morskich. Kolejnym źródłem regulacji było rozporządzenie o urządzeniu i utrzymywaniu zakładów kąpielowych publicznych z 1922 r., które regulowało, w ramach jednego aktu prawnego, tak „kąpieliska” w dzisiejszym znaczeniu tego słowa, jak i zespoły urządzeń sanitarnych służące utrzymaniu higieny. Kolejny ważny krok stanowiła ustawa wodna z 1922 r., która nie zawierała definicji legalnej terminu „kąpielisko”, ustanawiając jedynie zasadę powszechnego dostępu do wód publicznych. Ustawa ta wprowadziła, obowiązującą do dziś w kolejnych ustawach Prawo wodne, zasadę uzyskania zgody organów wodnoprawnych na otwarcie kąpieliska. Najpełniejsza w II Rzeczypospolitej regulacja kąpielisk w zbiornikach słodkowodnych i słonowodnych zawarta została w przepisach rozporządzenia o zakładach kąpielowych z 1936 r. Ten akt prawny obowiązywał już na obszarze całego kraju i regulował wszelkie instytucje kąpielowe, przeznaczone do publicznego użytku dla celów higienicznych, sportowych, a także rytualnych. W porządku prawnym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz III RP kąpielisko występowało jako pojęcie wieloznaczne, odnoszące się zarówno do urządzenia sanitarnego, jak i miejsca do pływania do roku 1998.

Keywords

PL

kąpielisko; prawo wodne; zakłady kąpielowe; zakłady kąpielowe rytualne dla ludności żydowskiej; uzdrowiska

EN

bathing beach; water law; bathing establishments; ritual bathing establishments for the Jewish population; health resorts

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
• Year: 2021
• Volume: 24
• Pages: 47-79

Dates

published

2021

Contributors

author

Robert Bobkier

• Abraham & Ben Hadar Law and Audit

• https://orcid.org/0000000182126309

References

• Dekret w sprawie przekazania czynności urzędowych placówkom służbowym administracji technicznej w Generalnym Gubernatorstwie (Dz. Rozp. dla Gen. Gub. 1943, nr 15).
• Dekret z dnia 11 kwietnia 1947 r. o rozciągnięciu mocy obowiązującej ustawy wodnej na cały obszar województwa śląskiego (Dz.U., nr 32, poz. 142).
• Oficjalny zbiór przepisów o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej (Dz. Urz. MSW z dnia 31 października 1931 r., nr 16, dział XIV, s. 87–88).
• Okólnik Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 78 z dnia 14 kwietnia 1927 r., nr Z.H. 1616/27 do PP. Wojewodów wszystkich w b. zaborze rosyjskim i austriackim i P. Komisarza Rządu na m. st. Warszawę, w sprawie przepisów sanitarno-higjenicznych dla plaż rzecznych i stawowych (Dz. Urz. MSW, nr 1 i 2, poz. 89).
• Okólnik Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 2 sierpnia 1921 r. nr H. 19991/11742/21 w przedmiocie urządzenia i utrzymania zakładów kąpieli rytualnych dla ludności wyznania mojżeszowego, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1921, nr 5.
• Okólnik Wojewody Stanisławowskiego o urządzeniu publicznych zakładów kąpielowych z dnia 12 maja 1923 r., nr L 3699/11 (Dz. Urz. Woj. Stanisławowskiego 1923, nr 11, poz. 203).
• Pierwsze postanowienie wykonawcze z dnia 19 grudnia 1942 r. do rozporządzenia o utworzeniu związków turystycznych w Generalnym Gubernatorstwie z dnia 20 grudnia 1940 r. (Dz. Rozp. dla Gen. Gub. 1942, nr 111, s. 769–772).
• Plan Rozwoju Gospodarczego w latach 1956–1960 (Dz.U., nr 40, poz. 179).
• Rozporządzenie budowlano-policyjne dla wsi z dnia 20 listopada 1917 r. (Dz. Rozp. dla Gen. Gub. Warsz., nr 99).
• Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej i Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 sierpnia 1933 r. o wodzie do picia i potrzeb gospodarczych (Dz. U. R. P., nr 79, poz. 562).
• Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 30 grudnia 1933 r. o wysokości składek za ubezpieczenie na wypadek niezdolności do zarobkowania lub śmierci wskutek wypadku w zatrudnieniu lub choroby zawodowej, oraz zasady podwyższania lub obniżania tychże składek w poszczególnych przedsiębiorstwach zależnie od warunków higjenicznych i bezpieczeństwa pracy (Dz.U. z 1934 r., nr 1, poz. 2 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 9 maja 1936 r. o zakładach kąpielowych (Dz.U., nr 44, poz. 327 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 15 lutego 1938 r. o uznaniu uzdrowiska Gdynia-Orłowo za posiadające charakter użyteczności publicznej (Dz.U., nr 15, poz. 104).
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 27 czerwca 1923 r. w celu wykonania ustawy z dnia 14 maja 1923 r. w przedmiocie podatku przemysłowego (Dz.U., nr 67, poz. 522 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z dnia 3 lutego 1932 r. wydane w porozumieniu z Ministrami: Spraw Wewnętrznych, Robót Publicznych oraz Przemyślu i Handlu w sprawie wykonania ustawy o państwowym podatku od energji elektrycznej (Dz.U., nr 15, poz. 88).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 18 lutego 1920 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Robót Publicznych w sprawie organizacji Policji Państwowej, pełniącej służbę na drogach wodnych (Dz.U., nr 23, poz. 132).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 15 czerwca 1923 r. w przedmiocie obowiązku meldowania się obywateli gdańskich przybywających na teren Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U., nr 63, poz. 478).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 sierpnia 1924 r. o urządzeniu i utrzymywaniu zakładów kąpielowych publicznych (Dz.U., nr 73, poz. 733).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 maja 1926 r. o urządzeniu i utrzymaniu publicznych zakładów kąpielowych (Dz.U., nr 44, poz. 276).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 czerwca 1926 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu w sprawie wykonania § 11 punkt b) rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 17 czerwca 1924 r. o obowiązku i sposobie pokrywania wydatków przez związki komunalne oraz niektórych innych paragrafów tegoż rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej (Dz.U., nr 75, poz. 433 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 6 grudnia 1932 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu o sporządzaniu i ustalaniu budżetów związków komunalnych (Dz.U. z 1933 r., nr 11, poz. 71).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 marca 1935 r. w sprawie przekazania niektórych obowiązków wójtów powiatowym władzom administracji ogólnej (Dz.U., nr 27, poz. 206).
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 1937 r. o gromadach (Dz.U., nr 9, poz. 70).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 13 maja 1919 r. w sprawie przepisów o udzielaniu ulg w Państwowych Zakładach Zdrojowych nr 14889/19 (M.P. z 1919 r., nr 110).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 5 lipca 1921 r. w przedmiocie urządzenia i utrzymywania zakładów kąpielowych rytualnych (t. zw. mykw) dla ludności wyznania mojżeszowego (Dz.U., nr 65, poz. 416).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 12 lipca 1922 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych o urządzeniu i utrzymywaniu zakładów kąpielowych publicznych (Dz.U., nr 77, poz. 698).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 1947 r. w sprawie opłat za badania i analizy wykonywane w Państwowym Zakładzie Higieny (Dz.U., nr 6, poz. 30).
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 1958 r. w sprawie warunków zdrowia wymaganych ze względów sanitarno-epidemiologicznych od osób wykonujących niektóre zajęcia zarobkowe (Dz.U., nr 56, poz. 275 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministrów: Pracy i Opieki Społecznej, Zdrowia, Przemysłu, Odbudowy, Administracji Publicznej Oraz Ziem Odzyskanych z dnia 6 listopada 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrami: Obrony Narodowej, Skarbu, Sprawiedliwości, Oświaty, Rolnictwa i Reform Rolnych, Komunikacji, Poczt i Telegrafów, Leśnictwa oraz Aprowizacji i Handlu o ogólnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U., nr 62, poz. 344 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Nadzwyczajnego Komisarza do spraw walki z epidemiami na obszarze Województwa Tarnopolskiego z dnia 31 sierpnia 1927 r. wydane w przedmiocie porządku i podniesienia stanu sanitarnego domów w obszarach dworskich zamieszkałych przez stałą i sezonową służbę folwarczną (Dz.U. Woj. Tarnopolskiego z 1 października 1927, nr 10, poz. 1).
• Rozporządzenie policyjne w przedmiocie publicznych miejsc kąpielowych oraz dotyczące publicznych kąpieli wodnych i słonecznych z 7 kwietnia 1926 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego 1926, nr 22, poz. 309).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1920 w sprawie zmiany rozporządzenia z dnia 5 sierpnia 1920 r. o dodatkach za wysługę lat, względnie trzechlecia, za studja wyższe i dodatku drożyźnianym do płacy zasadniczej funkcjonariuszów państwowych (Dz.U., nr 99, poz. 659).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1921 r. o podwyższeniu dodatku drożyźnianego do płacy zasadniczej funkcjonariuszów państwowych (Dz.U., nr 76, poz. 521); rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 28 lutego 1924 r. w przedmiocie dodatków drożyźnianych do świadczeń, zapewnione ustawą o ubezpieczeniu pensyjnem funkcjonarjuszy w służbie prywatnej i niektórych funkcjonarjuszy w służbie publicznej (Dz.U., nr 21, poz. 232).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 czerwca 1922 r. o dodatku uzdrowiskowym (Dz.U., nr 49, poz. 432 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 marca 1939 r. o przygotowaniu w czasie pokoju obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w dziedzinie budownictwa przemysłowego (Dz.U., nr 31, poz. 207).
• Rozporządzenie z dnia 29 listopada 1916 r. dotyczące sporządzania planów zabudowy (Dz. Rozp. Dla Gen. Gub. Warsz., nr 58).
• Uchwała nr 392 Rady Ministrów z dnia 14 maja 1952 r. w sprawie powołania Instytutu Balneoklimatycznego (M.P.1952.A-44.621).
• Ustawa budowlana z 1909 r. (Zb. Praw Ces. Ros. Tom XII, cz. I, 1909).
• Ustawa budownicza dla wsi i pomniejszych miejscowości w Królestwie Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim z dnia 13 października 1889 roku (Dz. Ust. i Rozp. Kr. Dla Kr. G. i L. z W.Ks.Kr., nr 133 z 1889 r.).
• Ustawa krajowa wodna z dnia 30 maja 1869 r. (Dz.U. Kr, nr 27).
• Ustawa o administracji policji z dnia 11 marca 1850 r. (Zb. U. Pruskich, s. 255).
• Ustawa o ogólnej administracji kraju z dnia 30 lipca 1883 r. (Zb. U. Pruskich, s. 195).
• Ustawa o policyi ogniowej i policyi budownictwa dla gmin wiejskich z 28 lipca 1786 r. (Zbiór ustaw prowincjonalnych Nr 156).
• Ustawa o uzdrowiskach z dnia 23 marca 1922 r. (Dz.U., nr 31, poz. 254 z późn. zm.).
• Ustawa wodna z dnia 14 marca 1875 r., ustawa o robotach mających na celu nieszkodliwe odprowadzenie wód górskich z 30 czerwca 1884 r. (austriacki Dz.U. P., nr 117).
• Ustawa wodna z dnia 7 kwietnia 1913 r. (Zb. ust. pr. 1913 r., nr 14).
• Ustawa wodna z dnia 19 września 1922 r. (t.j. Dz.U. z 1928 r., nr 62, poz. 574 z późn. zm.).
• Ustawa o opłatach rejestracyjnych od przedsiębiorstw i zajęć z 1938 r. (Dz.U., nr 34, poz. 293 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 28 kwietnia 1882 r. zawierająca przepisy budownicze dla gmin miejskich (Dz. Ust. i Rozp. Kr. dla Kr. G. i L. z W.Ks.Kr. z 1883 r., nr 63).
• Ustawa z dnia 4 kwietnia 1889 r. zawierająca przepisy budownicze dla znaczniejszych miejscowości w Królestwie Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim (Dz. Ust. i Rozp. Kr. dla Kr. G. i L. z W.Ks.Kr. z 1889 r., nr 31).
• Ustawa z dnia 29 kwietnia 1919 r. o organizacji i zakresie działania Ministerstwa Robót Publicznych (Dz. Praw P. Pol. z 1919 r., nr 39, poz. 283 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji zarządu b. dzielnicy pruskiej (Dz.Pr.P.P z 1919 r., nr 64, poz. 385 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 14 lipca 1920 r. o utworzeniu urzędu Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarza do walki z epidemjami, grożącemi Państwu klęską powszechną (Dz.U., nr 61, poz. 388).
• Ustawa z dnia 14 maja 1923 r. w przedmiocie państwowego podatku przemysłowego (Dz.U., nr 58, poz. 412 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 1 lipca 1925 r. o opodatkowaniu wina i miodu syconego (Dz.U., nr 75, poz. 525).
• Ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorjalnego (Dz.U., nr 35, poz. 294 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 21 lutego 1935 r. o zapobieganiu chorobom zakaźnym i ich zwalczaniu (Dz.U. R. P., nr 27, poz. 198).
• Ustawa z dnia 4 maja 1938 r. o podatku obrotowym (Dz.U., nr 34, poz. 292 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 15 marca 1939 r. o dalszym zjednoczeniu ziem odzyskanych z Rzecząpospolitą Polską (Dz.U., nr 22, poz. 136).
• Ustawa z dnia 15 czerwca 1939 r. o publicznej służbie zdrowia (Dz.U., nr 54, poz. 342 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 31 marca 1949 r. o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1949 (Dz.U., nr 26, poz. 189).
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz.U., nr 126, poz. 1384 z późn. zm.).
• Ustawy krajowe galicyjskie z dnia 15 czerwca 1904 r. o niektórych zarządzeniach policyjnych, leśnych i wodnych, tudzież o zalesieniu ochronnem (Dz. Ust. Kraj., nr 93 i 94).
• Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 6 lipca 1948 r. o ogłoszeniu pierwszego wykazu przedsiębiorstw podlegających przejściu na własność polskich osób prawnych prawa publicznego (M.P.1948.A-63.424).
• Zarządzenie nr 112 Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 maja 1956 r. w sprawie wprowadzenia koniecznych urządzeń w kąpieliskach zorganizowanych i zapewnienia w nich bezpieczeństwa (M.P. z 1956 r., nr 37, poz. 439).
• Babczuk A., Kryzys zadłużeniowy samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej, „Finanse Komunalne” 2007, nr 3.
• Bartoszewicz M., Definicje legalne w świetle zasady określoności prawa, [w:] Dookoła Wojtek... Księga pamiątkowa poświęcona Doktorowi Arturowi Wojciechowi Preisnerowi. E-Monografie, nr 114, red. R. Baliński, M. Jabłoński, Wrocław 2018.
• Bartoszewicz M., Język polski i jego ochrona prawna w porządku konstytucyjnym Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2017.
• Burzyński P., Prawo polskie prywatne napisane i poświęcone pamięci ubiegłych w roku 1864 pięciuset lat istnienia Uniwersytetu Krakowskiego. Tom II, Kraków 1871.
• Casto J.R., The Awareness of Social Nudism in Modern Society, University of South Florida, St. Petersburg 2003.
• Chase H.L., Baths, Bathing and Swimming for Soldiers, „Boston Medical Surgery Journal” 1896, nr 135. https://doi.org/10.1056/NEJM189609031351005
• Czerwińska K., I tak już od 100 lat, „Stołeczny Magazyn Policyjny. 100 lat Policji Rzecznej. Wydanie Specjalne”, Warszawa 2020.
• Czop Z., „Ostseebad”. Kilka uwag na dobie w sprawie kąpielisk pruskich, „Przegląd Zdrojowy, Sportowy i Turystyczny” 1908, nr 3.
• Ćwikła L., Prawne aspekty rozwoju turystyki w Polsce w latach 1918–1939, Lublin 2011.
• Dawidowicz W., Zagadnienia prawne melioracji wodnych w rolnictwie, Warszawa 1959.
• Dąbrowski K., Pojęcie policji budowlanej w ujęciu historycznym na tle niemieckojęzycznego kręgu kultury prawnej, „Przegląd Prawa Administracyjnego” 2019, nr 2. https://doi.org/10.17951/ppa.2019.2.23-40
• Gajewski M., Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny, Warszawa 1979.
• Gawłowski W., Kąpiele ludowe jako czynnik zdrowotności publicznej, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1920, nr 3.
• Gawor L., Filozofia w Galicji. Wprowadzenie, „Galicja. Studia i Materiały” 2016, nr 2. https://doi.org/10.15584/galisim.2016.2.2 „Gazeta Policji Państwowej” 1920, nr 24.
• Gebert K., Wobec Boga i zagłady. Żydowskie życie religijne czasu Szoah, „Collectanea Theologica” 1990, nr 3.
• Gizbert-Studnicki T., Wieloznaczność leksykalna w interpretacji prawniczej, Seria Rozprawy Habilitacyjne nr 17, Kraków 1978.
• Górny M., Transfer mimo woli. Polskie i niemieckie nauki o człowieku w pierwszej połowie XX wieku, „Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej” 2015, t. 7.
• Grata P., Polityka podatkowa II Rzeczypospolitej. Zarys problematyki, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2012, t. 72. https://doi.org/10.12775/RDSG.2012.05
• Herman A., Eksces społecznej nagości, [w:] Praktyki cielesne, red. J.M. Kurczewski, Warszawa 2006.
• Herman A., Proces społecznej deseksualizacji obnażonego ciała. Paradoks subkultury naturystycznej, [w:] Przemiany seksualności, Gdańsk 2009.
• Janikowski S., Uwagi nad projektem ustawy budowniczej dla miast i miasteczek galicyjskich z wyjątkiem Lwowa i Krakowa, wypracowanym przez Wydział krajowy, „Dwutygodnik Medycyny Publicznej. Organ Towarzystwa lekarzy galicyjskich” 1877, nr 10.
• Jaworski J., Polityka Ministerstwa Zdrowia Publicznego w sprawie zdrojowisk i uzdrowisk, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1920, nr 4.
• Jąkalski A., Tworzenie spółek wodnych w świetle aktualnych regulacji prawnych, „Zbliżenia Cywilizacyjne. Zeszyty Naukowe PWSZ we Włocławku” 2016, nr 4. https://doi.org/10.21784/ZC.2016.026
• Kamiński Ł., Konstytucyjna zasada ochrony własności a administracyjnoprawna ochrona obszarów uzdrowiskowych, [w:] Zasady w prawie administracyjnym. Teoria, praktyka, orzecznictwo, red. Z. Duniewska, A. Krakała, M. Stahl, Warszawa 2018.
• Kasparek J.R., Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem obowiązujących z wyciągiem orzeczeń c. k. Trybunału administracyjnego. Podręcznik dla organów c. k. Władz rządowych i Władz autonomicznych. Tom III, Lwów 1885.
• Kąpielisko na Buglowiznie otwarte, „Polska Zachodnia. Ilustrowany Dziennik Śląski”, 17 V 1938, nr 134.
• Kirwiel E., Gospodarka Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej: uwarunkowania rozwoju, reformy ekonomiczne, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2012, t. 10.
• Kołodziejczyk A., Regulacje prawne dotyczące wykorzystania zasobów wodnych w dobrach wielkoksiążęcych wielkiego księstwa litewskiego za Jagiellonów, „Echa Przeszłości” 2010, nr 11.
• Korczak J., Dyspersja administracji jako przyczyna niepomijalności administracji publicznej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo CCCXXXI” 2020, nr 4001. https://doi.org/10.19195/0524-4544.331.14
• Korczyński L., Kilka uwag ogólnych o leczeniu zdrojowem i klimatycznem, Warszawa 1900.
• Korczyński L., Współudział społeczeństwa i państwa w rozbudowie zdrojownictwa, „Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy: organ Polskiego Towarzystwa Balneologicznego dla popierania rozwoju polskich uzdrowisk” 1926, nr 10.
• Kotowski A., Z problematyki metody interpretacji językowo-logicznej – uwagi na gruncie dekodowania znaczenia prawno-karnego, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 6.
• Kowalski S., Dzieje Kępna. Od początku istnienia do 2015 r., Kępno 2018.
• Koźmiński K., Technika prawodawcza II Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
• Krzewiński L., Budujmy kąpieliska wiejskie, Zarząd Główny PCK, Warszawa 1937.
• Kumaniecki K.W., Zarys austryackiego prawa budowlanego ze szczególnem uwzględnieniem galicyjskiego ustawodawstwa, Kraków 1914.
• Landau Z., Pożyczki ulenowskie, „Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i Studia z Okresu 1914–1939” 1958, nr 1.
• Lesisz E., Kurorty galicyjskie końca XIX w. Higiena a postęp – o wyznacznikach nowoczesności, [w:] Teksty doświadczenia. Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867–1918), t. 1, red. E. Paczoska, I. Poniatowska, M. Chmursk, Warszawa 2017. https://doi.org/10.31338/uw.9788323527619.pp.97-114
• Linde S.B., O statucie litewskim ruskim językiem i drukiem wydanym. Wiadomość, Zawadzki i Węcki Uprzywilejowani Drukarze i Xięgarze Dworu Królestwa Polskiego, Warszawa 1816.
• Łapa M., Sto lat samorządu sto lat niepodległości, Łódź 2018.
• Łyszkowski M., Proces konstytucjonalizacji ochrony środowiska w Polsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2015, nr 3695.
• Majer P., Ustawy Polskiej Policji (1791–1990). Źródła z komentarzem, Szczytno 2007.
• Majewska A., Przestrzenne i kulturowe aspekty funkcjonowania żydowskich łaźni rytualnych, „Wiadomości Konserwatorskie” 2017, nr 51.
• Malinowski A., Błędy formalne w tekstach prawnych, Warszawa 2020.
• Malinowski A., Definicje legalne w prawie polskim, „Studia Iuridica” 2005, nr 44.
• Malinowski A., Redagowanie tekstu prawnego. Wybrane wskazania logiczno-językowe, Warszawa 2006.
• Markiewicz S., Zagadnienia z krajowej statystyki lekarskiej i z higijeny publicznej, „Dwutygodnik Medycyny Publicznej. Organ Towarzystwa lekarzy galicyjskich” 1877, nr 10.
• Marszałek P.K., Geneza i organizacja polskich formacji policyjnych w Wielkopolsce (1918–1920), „Prace Instytutu Prawa i Administracji PWSZ w Sulechowie” 2007, nr 3.
• Marszelewski M., Marszelewski W., Problemy własności jezior w Polsce, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2013, nr 3. https://doi.org/10.12775/PPOS.2013.013
• Maślanka M., O kanalizacyi naszych miast, „Przegląd Hygieniczny: organ Towarzystwa Hygienicznego i Towarzystwa Ochrona Młodzieży” 1908, nr 5.
• Micińska-Bojarek M., Historia ochrony środowiska w Rosji. Rys prawno-porównawczy, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2015, nr 4. https://doi.org/10.12775/PPOS.2015.041
• Muszałówna K., W świetle cyfr, „Sport Wodny: czasopismo poświęcone sprawom wioślarstwa, żeglarstwa i pływactwa” 1926, nr 2.
• Nayda A.T., Śródlądowa żegluga pasażerska w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym, „Przegląd Komunikacyjny” 2006, nr 2.
• Nowakowski M., Historyczny rozwój spółki wodnej na ziemiach polskich, „Roczniki Nauk Prawnych” 2006.
• Pepłoński A., Formacje bezpieczeństwa poprzedzające Policję Państwową, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 2006, nr 19.
• Podkowski M., Wprowadzenie w życie przepisów ustawy scaleniowej z 1933 roku w gminach wiejskich zachodniej Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo CCCXXV” 2018, nr 3864.
• „Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy i Przewodnik Turystyczny: oficjalny organ Polskiego Towarzystwa Balneologicznego i Krajowego Związku Turystycznego w Krakowie” 1911, nr 6.
• Przeorski T., Gromada i gmina wiejska, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1939, nr 2.
• Radecki W., Rotko J., Podstawowe cechy czeskiego prawa wodnego z polskiej perspektywy, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014, nr 1. https://doi.org/10.12775/PPOS.2014.006
• Radłowska J., Religia żydowska w obliczu wyzwań współczesnego świata, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2009, nr 2.
• Regiec J., O koloniach leczniczych dla dzieci zołzowych, „Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy i Przewodnik Turystyczny: oficjalny organ Polskiego Towarzystwa Balneologicznego i Krajowego Związku Turystycznego w Krakowie” 1909, nr 5.
• Roliński M., Elementy prawa wodnego w rozwoju historycznym ze szczególnym uwzględnieniem polskich ustaw wodnych: część I, „Studia Iuridica Lublinensia” 2012, nr 18.
• Rosen G., A History of Public Health, John Hopkins University Press, Baltimore 2015.
• Sprawozdanie Wydziału Krajowego o ustawie zdrojowej, [w:] Alegata do Sprawozdań Stenograficznych z Drugiej Sesyi Szóstego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1890. Alegat 28.
• Sprawozdanie Wydziału krajowego o wniosku posła Męcińskiego w przedmiocie uregulowania stosunków administracyi gminnej w zakładzie kąpielowym Krynica-Słotwiny i statutu dla zdrojowisk w Galicyi, [w:] Alegata do Sprawozdań Stenograficznych z Drugiej Sesyi Czwartego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1882. Alegat 31.
• Sprawozdanie z Organizacji i Czynności Ministerstwa Zdrowia Publicznego w roku 1918, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1921, nr 1, s. 38–41.
• Stenz E., Z klimatologji polskiego wybrzeża Bałtyku, „Przegląd Zdrojowo-Kąpielowy: organ Polskiego Towarzystwa Balneologicznego dla popierania rozwoju polskich uzdrowisk” 1926, nr 9.
• Ściborowski W., Pogląd na ruch i postęp zdrojowisk i zakładów klimatycznych krajowych w ciągu pory zdrojowej roku 1881, Kraków 1882.
• Telak J., Doskonalenie zawodowe policjantów realizujących zadania służbowe na polskich obszarach wodnych w latach 1997–2015, wybrane aspekty, „Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego” 2016, t. 10.
• Uruszczak W., Wydawnictwo źródłowe Starodawne Prawa Polskiego Pomniki (1856–1921), [w:] Pomniki prawa na przestrzeni wieków, red. K. Górski, J. Pokój, D. Szczepaniak, Ł. Szymura, Kraków 2017.
• Wapiński R., Polska i jej mieszkańcy w wyobrażeniach społecznych po odzyskaniu niepodległości (do 1939 r.), „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 1994, nr 2–3.
• Wiadomości z Krynicy, „Przegląd Zdrojowy i Turystyczny. Pismo poświęcone sprawom zdrojowisk i miejsc klimatycznych jako też sprawom turystyki krajowej” 1907, nr 7.
• Z działalności Ministerstwa Zdrowia Publicznego. Zjazd przedstawicieli uzdrowisk i zdrojowisk, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1921, nr 3.
• Z działalności samorządu na polu zdrowotności publicznej, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1921, nr 4.
• Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
• Zdrowie publiczne m.st. Warszawy. Ogólny stan sanitarny miasta w r. 1931/32, Warszawa 1932.
• Zdrowie publiczne. Ogólny stan sanitarny miasta i sprawozdanie z działalności za 1927 r., Warszawa 1929.
• Zieleniewski M., Skorowidz ważniejszych zakładów: zdrojowo-kąpielowych, hydropatycznych, galaktoterapeutycznych, klimatycznych, sanatoryów i kąpielisk morskich tudzież Wybór najodpowiedniejszych zdrojowisk do leczenia poszczególnych chorób, Kraków 1894.
• Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2010.
• Wyrok SN z 15.09.1931 r., II K 528/31, OSN 1931, nr 12, poz. 415.
• Wyrok SN z 8.01.1932 r., II K 768/31, OSN 1932, nr 4, poz. 74.
• Wyrok SN z 14.05.1934 r., III K 105/34, OSN 1934, nr 11, poz. 264.
• Wyrok TK z 21.03.2001 r., K 24/00, OTK 2001, nr 3, poz. 51.
• Kaczorowski W.R., Żydowskie Prawa Kaszrutu. Analiza historyczna i współczesna, https://www.academia.edu/38656647/Żydowskie_Prawa_Kaszrutu_Analiza_historyczna_i_współczesna?auto=citations&from=cover_page (dostęp: 21.12.2021).
• Kąpielisko, Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/szukaj/kąpielisko.html (dostęp: 25.12.2021).
• Sabatowski A., Kąpieliska morskie wybrzeża polskiego, Związek Uzdrowisk Polskich 1918–1939, http://bibliotekacyfrowa.eu/dlibra/doccontent?id=58115 (dostęp: 7.12.2021).
• Syska A., Międzywojenna obyczajowość a architektura basenów Górnego Śląska, „Pracownia Kultury” 2015, nr 8, http://www.laboratoriumkultury.us.edu.pl/?p=31050 (dostęp: 23.12.2021).

Identifiers

DOI

10.18778/2080-8313.24.03

Biblioteka Nauki

19969540