„Twarda kobieta w męskim świecie” czy wrażliwa romantyczka? Helena Anna z Weilów Geyer w świetle swoich spisanych wspomnień

• Authors: Aleksandra Staniszewska

Title variants

EN

“A tough woman in a man’s world” or a sensitive romantic? Helena Anna née Weil Geyer in the light of her written memoirs

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the private life of Helena Anna Geyer (née Weil) (1855–1935) in the light of her memories and to find an answer to the title question. A woman who was born into a landowning family fell in love with her sister’s brother-in-law, Gustaw Geyer, at a young age. After years of unhappy love, she became close to her beloved, who soon became her husband. The marriage with the son of Ludwik Geyer forced Helena to change her surroundings. Moving from the family estate to the developing Lodz meant that she had to get used to the reality of the big city. In her memoirs written down years later, she told about how she found herself in a new situation. Memories of H.A. Geyer are the testimony of a person who experienced both the life of the landowner and the rich bourgeoisie. The clash of both worlds shows the reader how demanding life was for an individual in a 19th-century metropolis. Unfortunately, the world of the Łódź bourgeoisie was also very brutal for the sensitive H.A. Geyer.

PL

Celem artykułu jest próba ukazania prywatnego życia Heleny Anny z Weilów Geyer (1855–1935) w świetle jej wspomnień oraz znalezienie odpowiedzi na tytułowe pytanie. Kobieta, która urodziła się w ziemiańskiej rodzinie Weilów, w młodym wieku obdarzyła, początkowo nieodwzajemnionym, uczuciem szwagra swojej siostry – Gustawa Geyera, członka zamożnej rodziny burżuazyjnej. Po latach nieszczęśliwej miłości zbliżyła się do ukochanego, który wkrótce został jej mężem. Małżeństwo z synem Ludwika Geyera wymogło na Helenie zmianę otoczenia. Przenosiny z rodzinnego majątku do rozwijającej się przemysłowej Łodzi spowodowały, że musiała przywyknąć do wielkomiejskiej rzeczywistości. O tym, jak (i czy w ogóle) odnajdowała się w nowej sytuacji, opowiedziała w spisanych po latach wspomnieniach. Wspomnienia H.A. Geyer są świadectwem osoby, która doświadczyła zarówno życia ziemiańskiego, jak i życia bogatej burżuazji. Zderzenie obu światów unaocznia czytelnikowi, jak wymagające dla jednostki było życie w XIX-wiecznej metropolii. Niestety, świat łódzkiej burżuazji okazał się również bardzo brutalny dla wrażliwej H.A. Geyer.

Keywords

PL

Geyerowie; Łódź; burżuazja; ziemiaństwo; romantyzm; bohater romantyczny

EN

Geyer family; Lodz; bourgeoisie; land class; Romanticism; romantic hero

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
• Year: 2021
• Volume: 24
• Pages: 117-129

Dates

published

2021

Contributors

author

Aleksandra Staniszewska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000233623031

References

• Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta stanu cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Ozorkowie, sygn. 39/1611/0/-/1, nr 106.
• Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta urodzeń, małżeństw i zgonów, Akta stanu cywilnego Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Hucie Bardzyńskiej, sygn. 39/1491/0/-/18, nr 2.
• Geyer H.A., Z mojego życia. Wspomnienia z lat 1855–1914, red. K.P. Woźniak, komentarz językoznawczy J. Riecke, Łódź 2002.
• Geyer M.E., Koniec łódzkiej Belle Époque. Wspomnienia emigrantki, tłum. A. Musiałowicz, Łódź 2022.
• „Ilustrowana Republika” 1935, nr 101.
• Kamińska M., Ścieżkami wspomnień, Warszawa 1960.
• Berkowicz A., Geyerowska legenda, Łódź 1961.
• Ihnatowicz I., Przemysł łódzki w latach 1860–1900, Wrocław 1965.
• Jaworski P., Geyerowie: pionierzy Łodzi przemysłowej, Łódź 2020.
• Jaworski P., Synowie Ludwika Geyera, „Łódzki Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny – Kalejdoskop” 1993, z. 10.
• Pytlas S., Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864–1914, Łódź 1994.
• Riecke J., Język w środowisku burżuazji na przełomie XIX i XX wieku. Kilka uwag o języku wspomnień Heleny Geyer, [w:] H.A. Geyer, Z mojego życia. Wspomnienia z lat 1855–1914, red. K.P. Woźniak, komentarz językoznawczy J. Riecke, Łódź 2002, s. 117–160.
• Sikorska-Kowalska M., Czy Łódź w XIX wieku była miastem kobiet?, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 2013, t. 11, s. 19–28.
• Stefański K., Wielkie rody fabrykanckie Łodzi i ich rola w ukształtowaniu oblicza miasta: Geyerowie, Scheiblerowie, Poznańscy, Heinzlowie, Kindermannowie, Łódź 2014.
• Szymański M.J., Helena Geyer. Twarda kobieta w męskim świecie łódzkiego biznesu przełomu XIX i XX wieku, [w:] Kobiety w dziejach od nowożytności do współczesności, Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego, red. M. Franz, Z. Pilarczyk., Toruń 2018, s. 150–165.
• Szymański M.J., Torański B., Fabrykanci. Burzliwe losy łódzkich bogaczy, Warszawa 2016.
• Waingertner P., Ostatni lodzermensch: Robert Geyer 1888–1939, Łódź 2014.
• Woźniak K.P., Z ziemiańskiego dworu w cień kominów, [w:] H.A. Geyer, Z mojego życia. Wspomnienia z lat 1855–1914, red. K.P. Woźniak, komentarz językoznawczy J. Riecke, Łódź 2002, s. 97–105.
• Geyer/Beyer. Spacer szlakiem rodziny Geyerów, https://www.facebook.com/events/686067136072112/(dostęp: 4.12.2022).
• Odcienie buntu. Romantyczny indywidualizm w postawach i twórczości Polaków w XIX i początkach XX wieku, http://wh.uwm.edu.pl/instytut-historii/dzialalnosc-naukowa/konferencje-naukowe/aktualnosci/odcienie-buntu-romantyczny (dostęp: 4.12.2022).

Identifiers

DOI

10.18778/2080-8313.24.05

Biblioteka Nauki

19968441