Od stylu i daty do rzeczy i gestu. Kierunki i perspektywy badań nad wnętrzami mieszkalnymi

• Authors: Piotr Korduba

Title variants

EN

From style and date to things and gestures. Directions and perspectives of research on residential interiors

Abstracts

EN

The article concerns the directions and perspectives of research on residential interiors in world and Polish science in recent years. Connected a few decades ago, on the one hand, with the history of architecture, and on the other with the currents of research on material culture, they have gained autonomy for some time, and previously unused written and visual sources were activated in them. The precursors of the history of residential interiors as a separate research direction were Mario Praz and his La filosofia dell’arredamento (1965), and the continuator of Peter Thornton and his studies from the 1970s and 1980s. They dealt with the issue in a stylistic and chronological perspective, basing mainly on visual sources from the period. Since then, the awareness of the issues involved in the phenomenon of a residential interior has grown enormously. The research has made a transition from the perspective presenting the historical interior as an image of the epoch or individual artistic experience framed within the framework of style and chronology, to perceiving it as an area of dynamic tensions between architecture, furnishings and the user, along with its surroundings of cultural contexts. The social dimension of interiors is perceived as the territory of various social practices that are relationally dependent on architecture, serving to build forms of identity, memory and social status. The interiors are also subject to reflection in the area of the history of consumption, the transfer of goods, luxury, and finally fashion and taste.

PL

Tekst dotyczy kierunków i perspektywach badań nad wnętrzami mieszkalnymi w światowej i polskiej nauce ostatnich lat. Związane jeszcze kilka dekad temu z jednej strony z historią architektury, a z drugiej z nurtami badań nad kulturą materialną uzyskały od pewnego czasu autonomiczność, uaktywniono w nich niewykorzystywane dotąd źródła pisane i wizualne. Prekursorami dziejów wnętrz mieszkalnych jako osobnego kierunku badań był Mario Praz i jego La filosofia dell’arredamento (1965), a kontynuatorem Peter Thornton i jego opracowania z lat 70. i 80. XX wieku. Podejmowano w nich zagadnienie w ujęciu stylistyczno-chronologicznym, bazując w zasadniczej mierze na źródłach wizualnych z epoki. Od tego czasu niezwykle wzrosła świadomość problematyki, jaka jest zawarta w fenomenie wnętrza mieszkalnego. W badaniach dokonało się przejście od perspektywy prezentującej historyczne wnętrze jako ujęty w ramy stylu i chronologii obraz epoki lub indywidualne doświadczenie artystyczne do postrzegania go jako obszaru dynamicznych napięć pomiędzy architekturą, wyposażeniem a użytkownikiem wraz z jego otoczeniem kulturowych kontekstów. Dostrzega się wymiar społeczny wnętrz, rozumiejąc je jako terytorium różnych społecznych praktyk pozostających w relacyjnej zależności wobec architektury, służących budowaniu form tożsamości, pamięci, społecznego statusu. Wnętrza poddawane są także refleksji z obszaru historii konsumpcji, transferu dóbr, luksusu, wreszcie mody i gustu.

Keywords

PL

wnętrza; zamieszkiwanie; wzornictwo; design; meble

EN

interiors; living; design; furniture

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: TECHNE. Seria Nowa
• Year: 2021
• Issue: 8
• Pages: 11-33

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Korduba

• Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000176039858

References

• „Journal of Design History” 2003 – „Journal of Design History”: Special Issue: Domestic Design Advice, 2003, t. 16, nr 1.
• „Journal of Design History” 2005 – „Journal of Design History”: Special Issue: Publishing the Modern Home: Magazines and the Domestic Interior 1870–1965, 2005, t. 18, nr 1.
• Architectural Space 2010 – Architectural Space in Eighteenth-Century Europe. Constructing Identities and Interiors, red. Denis Amy Baxter, Meredith Martin, Ashgate 2010.
• At Home 2006 – At Home in Renaissance Italy, red. Marta Ajmar-Wollheim, Flora Dennis, London 2006.
• ATTFIELD 2007 – Judy Attfield, Bringing Modernity Home. Writings on Popular Design and Material Culture, Manchester–New York 2007.
• ATTFIELD/KIRKHAM 1989 – Judy Attfield, Pat Kirkham, A View from the Interior: Feminism, Women and Design History, London 1989.
• AUSLANDER 1996 – Leora Auslander, Taste and Power. Furnishing Modern France, Berkeley−Los Angeles, 1996.
• AYNSLEY/GRANT 2006 – Jeremy Aynsley, Charlotte Grant, Introduction, [w:] Imagined Interiors: Representing the Domestic Interior Since the Renaissance, red. Jeremy Aynsley, Hariett McKay, Charlotte Grant, London 2006, s. 10–19.
• BANAŚ 2011 – Barbara Banaś, Polski New Look. Ceramika użytkowa lat 50 i 60, Wrocław 2011.
• BARTKIEWICZ 1974 – Magdalena Bartkiewicz, Odzież i wnętrza domów mieszczańskich w Polsce w drugiej połowie XVI i XVII wieku, Wrocław 1974.
• BARYLEWSKA-SZYMAŃSKA 2015 – Ewa Barylewska-Szymańska, Od piwnic po strych. Wnętrza domów gdańskich drugiej połowy XVIII wieku, Gdańsk 2015.
• BILEWICZ 2009 – Hubert Bilewicz, Meble w Zameczku prezydenta Ignacego Mościckiego w Wiśle. Kwestia chronologii, inwentarza i atrybucji, „Porta Aurea” 2009, t. 7/8, s. 284–345.
• BOHDZIEWICZ 1948 – Piotr Bohdziewicz, Wnętrze pałacu Krasińskich (Rzeczypospolitej) w drugiej połowie XVIII wieku, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1948, t. 10, s. 118–160.
• CASID 2003 – Jill H. Casid, Commerce in the Boudoir, [w:] Women, Art and the Politics of Identity in Eighteenth-Century Europe, red. Melissa Hyde, Jennifer Miliam, Ashgate 2003, s. 91–114.
• COOPER 1987 – Jeremy Cooper, Victorian and Edwardian Furniture and Interiors: From the Gothic Revival to Art Nouveau, London 1987.
• CROWLEY 2003 – David Crowley, Warsaw, London 2003.
• CZAPELSKI 2008 – Marek Czapelski, Bohdan Pniewski – warszawski architekt XX wieku, Warszawa 2008.
• CZERNIEWSKA 2011 – Klara Czerniewska, Geber i Pani Fantazja. Surrealizm stosowany, Warszawa 2011.
• CZOŁOWSKI 1934 – Aleksander Czołowski, Wewnętrzne urządzenie pałacu Wilanowskiego za Jana III, Lwów 1934.
• CZYŃSKA 2017 – Małgorzata Czyńska, Dom polski. Meblościanka z pikasami, Wołowiec 2017.
• DĘBSKI 2015 – Jacek Dębski, Katowickie wnętrza mieszkalne w stylu art déco, [w:] Polskie art déco, red. Zbigniew Chlewiński, Płock 2015, s. 42–60.
• Dialog 2014 – Ein Dialog der Küste. Beschreibungen von Innenarchitektur und Interieurs in der Literatur von der Frühen Neuzeit bis zur Gegenwart, red. Barbara von Orelli-Messerli, Petersberg 2014.
• Dom 1975 – Dom i mieszkanie w Polsce (druga połowa XVII–XIX wiek), red. Mirosława Gajewska, Wrocław 1975.
• Domestic Space 1999 – Domestic Space. Reading the Nineteenth-Century Interior, red. Inga Bryden, Janet Floyd, Manchester University Press 1999.
• EBERHARD 2011 – Katrin Eberhard, Maschinen zuhause. Die Technisierung des Wohnens in der Moderne, Zürich 2011.
• FORTINI BROWN 2004 – Patricia Fortini Brown, Private Lives in Renaissance Venice. Art, Architecture, and the Family, New Haven–London 2004.
• FRIEDMAN 1998 – Alice T. Friedman, Women and the Making of Modern House: a Social and Architectural History, New York 1998.
• FRIEDRICH 2008 – Jacek Friedrich, „Dziś kupuje się mebelek funkcjonalny”. Kilka słów na marginesie jednej sceny z filmu Stanisława Barei „Małżeństwo z rozsądku”, [w:] Dom – spotkanie przestrzeni prywatnej i publicznej na tle przemian cywilizacyjnych XIX i XX. Zbiór studiów, red. Zbigniew Opacki, Dagmara Płaza-Opacka, Gdańsk 2008, s. 301–314.
• Furnishing 2007 – Furnishing the Eighteenth Century. What Furniture Can Tell Us about the European and American Past, red. Dena Goodman, Kathryn Norberg, New York 2007.
• FÜNDERICH 2019 – Maren-Sophie Fünderich, Wohnen im Kaiserreich. Einrichtungsstil und Möbeldesign im Kontext bürgerlicher Selbstrepräsentation, Berlin 2019.
• GERE 1989 – Charlotte Gere, Nineteenth-Century Decoration: The Art of the Interior, London 1989.
• Geschichte des Wohnens 1996–2000 – Geschichte des Wohnens, t. 1–5, Stuttgart 1996–2000.
• GIROUARD 1978 – Mark Girouard, Life in the English Country House. A Social and Architectural History, New Haven 1978.
• GOODMAN/NORBERG 2007 – Dena Goodman, Kathryn Norberg, Introduction, [w:] Furnishing the Eighteenth Century. What Furniture Can Tell Us about the European and American Past, red. Dena Goodman, Kathryn Norberg, New York 2007, s. 1–9.
• HAMLETT 2010 – Jane Hamlett, Material Relations. Domestic interiors and middle-class families in England, 1850–1910, Manchester−New York 2010.
• HAMLETT 2016 – Jane Hamlett, Material relations. Domestic iInteriors and Middle-Class Families in England 1850–1910, Manchester 2016.
• HARRIS 2013 – Steven E. Harris, Communism on Tomorrow Street. Mass Housing and Everyday Life after Stalin, Washington−Baltimore 2013.
• HAVARD 1887–1890 – Henry Havard, Dictionnaire de l’ameublement et de la décoration: depuis le XIIe siècle jusqu’à nos jours, t. 4, Paris 1887–1890.
• Home Possessions 2001 – Home Possessions: Material Culture Behind Closed Doors, red. Daniel Miller, Oxford–New York 2001.
• HUISMAN et al. 2000 – Jaap Huisman, Irene Cieraad, Karin Gaillard, Rob van Engelsdorp Gastelaars, Honderd jaar wonen in Nederland 1900–2000, Rotterdam 2000.
• HUML 1982 – Irena Huml, Olgierd Szlekys, Wnętrza, meble, malarstwo, Warszawa 1982.
• Imagined Interiors 2006 – Imagined Interiors: Representing the Domestic Interior Since the Renaissance, red. Jeremy Aynsley, Hariett McKay, Charlotte Grant, London 2006.
• INTERIEUR 2009 – Interieur Exterieur. Wohnen in der Kunst. Vom Interieurbild der Romantik zum Wohndesign der Zukunft, red. Markus Brüderlin, Annelie Lütgens, Wolfsburg 2009.
• Interior Design 2004 – Interior Design and Identity, red. Susie McKellar, Penny Sparke, Manchester−New York 2004.
• JASIEŃSKI 1934 – Henryk Jasieński, Dawna kamienica krakowska, jej układ i wnętrze, Kraków 1934.
• JASIOŁEK 2020 – Katarzyna Jasiołek, Asteroid i półkotapczan. O polskim wzornictwie powojennym, Warszawa 2020.
• JAWORSKA 2013 – Joanna Jaworska, Między modą a habitusem. Mieszkania polskiej inteligencji z lat sześćdziesiątych w magazynie „Ty i Ja”, „Kultura Współczesna” 2013, t. 79, nr 4, s. 87–96.
• JOLLY 2005 – Anna Jolly, Fürstliche Interieurs. Dekorationstextilien des 18. Jahrhunderts, Riggisberg 2005.
• KACPRZAK 2015 – Dariusz Kacprzak, Kolekcje ziemi obiecanej: zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880–1939, Warszawa 2015.
• KARLSEN 2016 – Anja Karlsen, Das mitteleuropäische Treppenhaus des 17. und 18. Jahrhunderts als Schaubühne Repräsentativer Inszenierung. Architektur, Künstlerische Ausstattung und Rezeption, Petersberg 2016.
• KAUS 2019 – Katarzyna Kaus, Artystyczny wystrój i wyposażenie trójmiejskich lokali gastronomicznych w okresie powojennym (1945–1989), „Porta Aurea” 2019, t. 18, s. 186–207.
• KEEBLE 2007 – Trevor Keeble, Domesticating Modernity: Women Magazine and the Modern Home, [w:] Design and the Modern Magazine, red. Jeremy Aynsley, Kate Forde, Manchester–New York 2007, s. 95–113.
• KILIJAŃSKA 2021 – Alicja Kilijańska, W poszukiwaniu tożsamości i nowoczesności. Wybrane polskie wnętrza i meble z lat 1892–1914, [w:] Polskie style narodowe 1890–1918, red. Andrzej Szczerski, Kraków 2021, s. 45–73.
• KINCHIN 1996 – Juliet Kinchin, Interiors: Nineteenth-Century Essay on the “Masculine” and “Feminine” Room, [w:] The Gendered Object, red. Pat Kirkham, Manchester 1996, s. 12–29.
• KLUCZWAJD 2002 – Katarzyna Kluczwajd, Spojrzenie na rzut. O wyposażeniu domu i wzornictwie w toruńskim wydaniu, Toruń 2002.
• KŁUDKIEWICZ 2016 – Kamila Kłudkiewicz, Wybór i konieczność: kolekcje polskiej arystokracji w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku, Poznań 2016.
• KŁUDKIEWICZ 2020a – Kamila Kłudkiewicz, Zbrojownia Radolińskich w Jarocinie – pomiędzy malowniczą dekoracją a naukową prezentacją militariów, [w:] Między architekturą nowoczesną a tradycyjną […] między konstrukcją a formą. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Krzysztofowi Stefańskiemu, red. Piotr Gryglewski, Tadeusz Bernatowicz, Daria Rutkowska-Siuda, Łódź 2020, s. 536–551.
• KŁUDKIEWICZ 2020b – Kamila Kłudkiewicz, Zbrojownie w XIX wieku na ziemiach polskich. Pamięć rodowa i pamięć narodowa, [w:] Studia o muzealnej pamięci na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej do roku 1918, red. Tomasz de Rosset, Aldona Tołysz, Małgorzata Wawrzak, Toruń 2020, s. 123–156.
• KODA/BOLTON 2004 – Harold Koda, Adrew Bolton, Dangerous Liasons: Fashion and Furniture in the Eighteenth Century, New York 2004.
• KORDUBA 2004 – Piotr Korduba, Wnętrza gdańskie poza Gdańskiem, [w] Gust gdański, red. Bogusława Dejna, Jakub Szczepański, Gdańsk 2004, s. 150–164.
• KORDUBA 2005 – Piotr Korduba, Patrycjuszowski dom gdański w czasach nowożytnych, Warszawa 2005.
• KORDUBA 2006 – Piotr Korduba, Dwór czy namiot? Tkaniny artystyczne a architektura wnętrz dworów i pałaców na dawnych kresach wschodnich, [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, red. Leszek J. Kajzer, Kielce 2006, s. 51–68.
• KORDUBA 2010 – Piotr Korduba, Skazani na dwór, „Autoportret” 2010, t. 31, nr 2, s. 7–13.
• KORDUBA 2011 – Piotr Korduba, Sarmatia semper viva – estetyka wnętrz w Polsce (XIX–XXI wiek), [w:] Nowoczesność i sarmatyzm, red. Przemysław Czapliński, Poznań 2011, s. 3–25.
• KORDUBA 2013 – Piotr Korduba, Ludowość na sprzedaż. Towarzystwo Popierania Przemysłu Ludowego, Cepelia, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa 2013.
• KORDUBA 2016 – Piotr Korduba, Polski dom, czyli dwór. Architektoniczna, wnętrzarska oraz mentalna koncepcja polskiego domu (XIX–XXI wieku), [w:] Velis quod possis, red. Andrzej Betlej, Kraków 2016, s. 121–127.
• KORDUBA 2017 – Piotr Korduba, Mieszkać luksusowo. Rozważania nad kulturą mieszkalną zamożnych poznaniaków ostatnich dziesięcioleci Peerelu, „Kronika Miasta Poznania” 2017, nr 4, s. 223–237.
• KORDUBA 2018 – Piotr Korduba, Above Standard: Villas Designed by Jan Dudek-Kornecki as a Contribution to the Study of Housing Culture of Affluent Residents of Poznań in the last Decades of the People’s Republic of Poland, „Ikonotheka” 2018, t. 28, s. 233–256.
• KORDUBA 2020 – Piotr Korduba, Polskie międzywojenne poradnictwo w zakresie wnętrz mieszkalnych jako obszar relacji niemiecko-polskich, „Porta Aurea” 2020, t. 19, s. 347–360.
• KORDUBA 2021a – Piotr Korduba, „Dyrektorska dzielnica” na Ogrodach, „Kronika Miasta Poznania” 2021, nr 4, s. 88–106.
• KORDUBA 2021b – Piotr Korduba, Między monografią a koneserstwem. Badania nad polskim dizajnem XX i początków XXI wieku, „Artium Quaestiones” 2021, t. XXXII, s. 5–36.
• KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ 2005 – Anna Kostrzyńska-Miłosz, Polskie meble 1918–1939. Form – funkcja – technika, Warszawa 2005.
• KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ 2007 – Anna Kostrzyńska-Miłosz, Poszukiwania kształtu: polskie wnętrza okresu międzywojennego, „Autoportret” 2007, t. 21, nr 4, s. 26–31.
• KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ 2016 – Anna Kostrzyńska-Miłosz, Meble w polskich wnętrzach reprezentacyjnych lat 50. wieku. Urząd Rady Ministrów w Warszawie, „Biuletyn Historii Sztuki” 2016, nr, 4, s. 729–753.
• KOSTRZYŃSKA-MIŁOSZ 2021 – Anna Kostrzyńska-Miłosz, Polskie meble 1945–1970. Idee i rzeczywistość, Warszawa 2021.
• KOWALSKI 2014 – Jacek Kowalski, Meble Kowalskich. Ludzie i rzeczy, Dębogóra 2014.
• KUBUSZEWSKA-LASKOWSKA 1996 – Elżbieta Kubuszewska-Laskowska, „Adria”, „Paradis”, „Bristol”: wnętrza kawiarni i lokali rozrywkowych w Warszawie w latach trzydziestych, „Rocznik Warszawski” 1996, t. 26, s. 183–217.
• KULPIŃSKA 2017 – Katarzyna Kulpińska, Każdy może kupić sobie oryginalny drzeworyt. Grafika na ścianie mieszkania w latach dwudziestych i trzydziestych dwudziestego wieku, [w:] Polskie art déco, red. Zbigniew Chlewiński, Płock 2017, s. 155–174.
• LANGE 2007 – Christiane Lange, Ludwig Mies van der Rohe & Lilly Reich: Furniture and Interiors, Krefeld 2007.
• LASC 2018 – Anca I. Lasc, Interior Decorating in Nineteenth-Century France. The Visual Culture of a New Profession, Manchester 2018.
• LE PRINCE 2014 – Le prince, le princesse et leurs logis. Manières d’habiter dans l’élite aristocratique européenne (1400–1700): actes des septièmes Recontres d’architecture européenne, red. Monique Chatenet, Krista De Jonge, Paris 2014.
• LEES-MAFFEI 2009 – Grace Lees-Maffei, The Production-Consumption-Mediation Paradigma, „Journal of Design History” 2009, t. 22, nr 4, s. 351–376.
• LEES-MAFFEI 2021 – Grace Lees-Maffei, Paradygmat produkcyjno-konsumpcyjny, tłum. Filip Lipiński, „Artium Quaestiones” 2021, t. XXXII, s. 251–293.
• LEES-MAFFEI 2021 – Grace Lees-Maffei, Paradygmat produkcyjno-konsumpcyjno-mediacyjny, tłum. F. Lipiński, „Artium Quaestiones” 2021, t. XXXII, s. 251–293.
• LEOD 2010 – Mary Mc Leod, Domestic Reform and European Modern Architecture: Charlotte Perriand, Grete Lihotzky, and Elizabeth Denby, [w:] Modern Women: Women Artists at the Museum of Modern Art, red. Cornelia Butler, Alexandra Schwartz, New York 2010, s. 175–191.
• LEŚNIAKOWSKA 2004 – Marta Leśniakowska, Modernistka w kuchni. Barbara Brukalska, Grete Schütte-Lihotzky i „polityka kuchenna” (wstęp do architektury modernizmu), „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2004, t. 264–265, nr 1–2, s. 179–196.
• LEŚNIAKOWSKA 2009 – Marta Leśniakowska, „Wielka Szyba” Brukalskiej, [w:] Wystawa paryska 1937, red. Joanna M. Sosnowska, Warszawa 2009, s. 153–168.
• LEŚNIAKOWSKA 2012 – Marta Leśniakowska, Inny horyzont. Brukalska w Nowym Jorku (Anatomia mebla w biopolitycznym dyskursie modernizmu), [w:] Wystawa nowojorska 1939, red. Joanna M. Sosnowska, Warszawa 2012, s. 166–179.
• LEŚNIAKOWSKA 2018 – Marta Leśniakowska, Pokój z widokiem. Barbara Brukalska & Nina Jankowska sp. z o.o., [w:] Szklane domy. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918, red. Joanna Kordjak, Warszawa 2018, s. 104–123.
• LEWOCZEWICZ 2015 – Izabela Lewoczewicz, Spotkanie sztuk. Aranżacje warszawskich kawiarni i barów na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, „Almanach Warszawy” 2015, t. IX, s. 263–289.
• LISOWSKI 2014 – Cezary Lisowski, Indywidualna wystawa prac Franciszka Michałka. Dekoracje wnętrz, Toruń 2014.
• LOGAN 1995 – Thad Logan, Decorating Domestic Space: Middle-Class Women and Victorian Interiors, [w:] Keeping the Victorian House, red. Vanessa D. Dickerson, New York 1995, s. 207–234.
• LOUGHMAN/MONTIAS 2000 – John Loughman, John Michael Montias, Public and Private Spaces. Works of Art in Seventeenth-Century. Dutch Houses, Zwolle 2000.
• MAŃKOWSKI 1951 – Tadeusz Mańkowski, Wnętrza zamku królewskiego na Wawelu za Zygmunta I i Bony, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU” 1951, t. 52, nr 5, s. 278–281.
• MAŃKOWSKI 1952 – Tadeusz Mańkowski, Dzieje wnętrz wawelskich, Warszawa 1952.
• MASZKOWSKA 1956 – Bożena Maszkowska, Z dziejów polskiego meblarstwa okresu Oświecenia, Wrocław 1956.
• MCKELLAR/SPARKE 2004 – Susie McKellar, Penny Sparke, Interior Design and Identity, Manchester 2004.
• Mein blauer Salon 1995 – Mein blauer Salon. Zimmerbilder der Biedermeierzeit, red. Christiane Lukatis, Nürnberg 1995.
• MELVILLE 1999 – Jennifer Melville, The Use and Organisation of Domestic Space in Late Seventeenth-Century London, Cambridge 1999.
• MEUSER 2015 – Philipp Meuser, Mit der Platte leben – ein ästhetisches und politisches Paradox?, Berlin 2015.
• MIKOŁAJCZAK 2018 – Tomasz Mikołajczak, Władysław Wincze, formy wewnętrzne, Wrocław 2018.
• MITTENDORFER 1995 – Konstanze Mittendorfer, Die ganz andere, die häusliche Hälfte: Wi(e)der die Domestiezierung der Biedermeierin, [w:] Bürgerliche Frauenkultur im 19. Jhr., red. Brigitte Mazohl-Wallnig, Wien−Köln−Weimar 1995, s. 27–80.
• Modern Period 2006 – The Modern Period Room. The construction of the exhibited interior 1870 to 1950, red. Penne Sparke, Brenda Martin, Trevor Keeble, London−New York 2006.
• MOHRMANN 1988 – Ruth-E. Mohrmann, Leben und Wohnen in der alten Stadt. Osnabrück im hansestädtischen Vetgleich, „Hansische Geschichtsblätter” 1988, t. 106, s. 109–126.
• MUTHESIUS 2003 – Stefan Muthesius, The ‘altdeutsche’ Zimmer, or Cosiness in Plain Pine. An 1870s Munich Contribution to the Definition of Interior Design, „Journal of Design History” 2003, t. 16, nr 4, s. 269–290.
• MUTHESIUS 2009 – Stefan Muthesius, The poetic home: designing the 19th-century domestic interior, New York 2009.
• MÜLLER 2006 – Heidi A. Müller, Ein Idealhaushalt im Miniaturform. Die Nürnberger Puppenhäuser des 17. Jahrhunderts, Nürnberg 2006.
• NIEMOJEWSKI 1927 – Lech Niemojewski, Wnętrza architektoniczne pałaców stanisławowskich: szkic syntetyczny, Warszawa 1927.
• NIERHAUS 1999 – Irene Nierhaus, ARCH6: Raum, Geschlecht, Architektur, Wien 1999.
• NIETHAMMER 1979 – Lutz Niethammer, Wohnen im Wandel, Wuppertal 1979.
• Not at Home 1999 – Not at Home. The Suppression of Domesticity in Modern Art and Architecture, red. Christopher Reed, London 1999.
• OCZKO 2021 – Piotr Oczko, Miniaturowe światy. Historia domków dla lalek, Warszawa 2021.
• OTTILLINGER/HANZL-WACHTER 1997 – Eva B. Ottillinger, Lieselotte Hanzl-Wachter, Kaiserliche Interieurs. Die Wohnkultur des Wiener Hofes im 19. Jahrhundert und die Wiener Kunstgewerbereform, Wien−Köln−Weimar 1997.
• PARADOWSKA 2019 – Aleksandra Paradowska, „Marmury i portret Hitlera”: oficjalne wnętrza z okresu III Rzeszy na terenie dzisiejszej Polski i ich współczesne funkcjonowanie, „Zeszyty Artystyczne” 2019, t. 36, nr 3, s. 165–178.
• PARADOWSKA 2021 – Aleksandra Paradowska, „Hitler’s Officials at Home” in Germany-Occupied Poland, „Umêni” 2021, t. LXIX, nr 1, s. 44–66.
• PARISSIEN 2010 – Steven Parissien, Historia wnętrz. Dom od roku 1700, tłum. E. Grządek, Warszawa 2010.
• PEGIOUDIS 2016 – Nikos Pegioudis, The „Bare Wall”: Interior Design, Painting, and Professional Politics in Late Weimar Germany, „Oxford Art Journal” 2016, t. 39, nr 1, s. 87–106.
• Podhorce 2001 – Podhorce: dzieje wnętrz pałacowych i galerii obrazów, oprac. Jan K. Ostrowski, Jerzy T. Petrus, Kraków 2001.
• Politics 2017 – The Politics of Furniture. Identity, Diplomacy and Persuasion in Post-War Interiors, red. Frederic Floré, Cammiee McAtee, London–New York 2017.
• Polskie art déco 2015 – Polskie art déco, red. Zbigniew Chlewiński, Płock 2015.
• Polskie art déco 2017 – Polskie art déco, red. Zbigniew Chlewiński, Płock 2017.
• PONSONBY 2007 – Margaret Ponsonby, Stories from Home: English Domestic Interiors, 1750–1850, Aldershot 2007.
• PRAZ 1964a – Mario Praz, An Illustrated history of interior design: from Pompeii to Art Nouveau, Minneapolis 1964.
• PRAZ 1964b – Mario Praz, La filosofia dell’arredamento: i mutamenti nel gusto della decorazione interna attraverso i secoli dall’antica Roma ai nostril tempi, Milano 1964.
• PRAZ 1965 – Mario Praz, Die Inneneinrichtung. Von der Antike bis zum Jugendstil, München 1965.
• Raumkunst 1923 – Die Raumkunst im Kupferstich des 17. und 18. Jahrhunderts, red. Wilhelm Kurth, Stuttgart 1923.
• RYAN 2018 – Deborah Sugg Ryan, Ideal Homes, 1918–39. Domestic Design and Suburban Modernism, Manchester 2018.
• RYBCZYŃSKI 1986 – Witold Rybczyński, Home. A Short History of an Idea, New York 1986.
• RYBCZYŃSKI 2019 – Witold Rybczyński, Dom. Krótka historia idei, tłum. K. Husarska, Kraków 2019.
• SARTI 2002 – Raffaelle Sarti, Europe at Home. Family and Material Culture 1500–1900, Yale 2002.
• Schöne Heim 1999 – Das schöne Heim. Deutsche Wohnvorstellungen zwischen 1900 und 1940 in Bild und Text, red. Andreas K. Vetter, Heidelberg 1999.
• SCHÜTZ 2009 – Karl Schütz, Das Interieur in der Malerei, München 2009.
• SCOTT 1995 – Katie Scott, The Rococo Interior. Decoration and Social Spaces in Early Eighteenth-Century Paris, New Haven−London 1995.
• Scottish Home 1996 – The Scottish Home, red. Annette Carrethurs, Edinburg 1996.
• Shaping 2018 – Shaping the American Interior: Structures, Context and Practices, red. Paula Lupkin, Penny Sparke, Routledge 2018.
• SIBILA 2007 – Leszek J. Sibila, Nowohucki design. Architektura wnętrz i twórcy w latach 1949–1959, Kraków 2007.
• SIENICKI 1936 – Stefan Sienicki, Meble kolbuszowskie, Warszawa 1936.
• SIENICKI 1954 – Stefan Sienicki, Historia architektury wnętrz mieszkalnych, Warszawa 1954.
• SIENICKI 1962 – Stefan Sienicki, Wnętrza mieszkalne. Rys historyczny, Warszawa 1962.
• SILDATKE 2013 – Arne Sildatke, Dekorative Moderne. Das Art Déco in der Raumkunst der Weimarer Republik, Berlin 2013.
• SMAGA 2015 – Magdalena Smaga, Zachowane wnętrza i ich wyposażenie z czasów PRL w przestrzeni publicznej placu Centralnego Nowej Huty, „Światowid. Rocznik Muzeum PRL-u” 2015, t. 2, s. 109–193.
• SÖNTGEN 2010 – Beate Söntgen, Bild und Bühne. Das Interieur als Rahmen wahrer Darstellung, [w:] Räume des Subjekts um 1800: zur imaginativen Selbstverortung des Individuums zwischen Spätaufklärung und Romantik, red. Jörn Steigerwald, Rudolf Behrens, Wiesbaden 2010, s. 53–72.
• SPARKE 2005 – Penny Sparke, Elsie de Wolfe. The Birth of Modern Interior Decoration, New York 2005.
• SPARKE 2007 – Penny Sparke, The Modern Interior, London 2007.
• Spółdzielnia 1998 – Spółdzielnia artystów „Ład” 1926–1996, red. Anna Frąckiewicz, Warszawa 1998.
• SUMOROK 2021a – Aleksandra Sumorok, Socrealizm i socrealizmy. Architektura wnętrz w Polsce 1949–1956, Łódź 2021.
• SUMOROK 2021b – Aleksandra Sumorok, Socrealizm od środka. Design, sztuka wnętrza i modernizacja, „Artium Quaestiones” 2021, t. XXXII, s. 187–227.
• SZWANKOWSKA 1960 – Hanna Szwankowska, Wnętrza warszawskich domów w XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1960, t. 8, nr 3, s. 313–335.
• SZYDŁOWSKA 2021 – Agata Szydłowska, Bez Ludwika i panny służącej. Projekty nowoczesnych kuchni jako zwierciadło przemian roli kobiet w poodwilżowej Polsce, „Artium Quaestiones” 2021, t. XXXII, s. 161–185.
• Theorie der Innenarchitektur 2020 – Theorie der Innenarchitektur. Quellentexte zum Raumverständnis der Moderne, red. Natascha Meuser, Berlin 2020.
• THORNTON 1979 – Peter Thornton, Seventeenth-Century Interior Decoration in England, France and Holland, New Haven−London 1979.
• THORNTON 1984 – Peter Thornton, Authentic Decor: the Domestic Interior 1620–1920, London 1984.
• THORNTON 1985 – Peter Thornton, Innenarchitektur in der drei Jahrhunderten.
• Die Wohnungseinrichtug nach zeitgenössischen Zeugnissen von 1620–1920, tłum. S. Summer, G. Kurz, Herford 1985.
• TIERSTEN 1999 – Lisa Tiersten, The Chic Interior and the Feminine Modern: Home Decorating as High Art in Turn-of-the-Century Paris, [w:] Not at Home.
• The Suppression of Domesticity in Modern Art and Architecture, red. Christopher Reed, London 1999, s. 18–32.
• TOMKOWICZ 1907 – Stanisław Tomkowicz, Wewnętrzne urządzenie Zamku Królewskiego i jego losy, Kraków 1907.
• TOMKOWICZ 1922 – Stanisław Tomkowicz, Domy i mieszkania w Krakowie w pierwszej połowie XVIII wieku, Lwów 1922.
• W fabryce 2008 – W fabryce, salonie, teatrze i kawiarni – łódzkie wnętrza XIX i XX wieku, red. Małgorzata Wróblewska-Markiewicz, Łódź 2008.
• Warsztaty 2009 – Warsztaty Krakowskie 1913–1926, red. Maria Dziedzic, Kraków 2009.
• WISZNIEWSKA 2007 – Anna Wiszniewska, Inwazja nowoczesności: polskie wnętrza lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, „Autoportret” 2007, t. 21, nr 4, s. 32–35.
• Włodzimierz Padlewski 2008 – Włodzimierz Padlewski: architektura i sztuka, red. Hubert Bilewicz, Gdańsk 2008.
• Wohnkultur 1994 – Wohnkultur und Plattenbau. Beispiele aus Berlin und Budapest, red. Kerstin Dörhöfer, Berlin 1994.
• WohnSeiten 2021 – WohnSeiten. Visuelle Konstruktionen des Wohnens in Zeitschriften, red. Irene Nierhaus, Kathrin Heinz, Rosanne Umbach, Bielefeld 2021.
• WOLAŃSKI 2015 – Filip Wolański, Tęsknota za tradycją utraconą: sarmatyzujące aranżacje wnętrz i domów w Polsce po 1945 roku, [w:] Transformacje społeczne w Polsce na tle Europy: nowoczesność, media i kultura materialna, Polkowice 2015, s. 91–95.
• WÓJCIK 2020 – Agata Wójcik, „Looking Back” – an Artisic Tendency in Polish Interior Design around 1910, „Folia Historiae Artium” 2020, t. 18, s. 71–87.
• Zamek 2005 – Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej w Wiśle. The Castle of the President of The Republic of Poland in Wisła, red. Jacek Purchla, Kraków 2005.
• ZARECOR 2011 – Kimberly E. Zarecor, Manufacturing a Social Modernity: Housing in Czechoslovakia 1945–1960, Pittsburgh 2011.
• ZEREMONIELL 2014 – Zeremoniell und Raum im Schlossbau des 17. und 18. Jahrhunderts, red. Georg Satzinger, Marc Jumpers, Münster 2014.
• Modern Interiors Research Center, https://www.kingston.ac.uk/faculties/kingston-school-of-art/research-and-innovation/modern-interiors/, [dostęp: 30.03.2021]
• Studies in Design and Material Culture, https://manchesteruniversitypress.co.uk/series/studies-in-design-and-material-culture/, [dostęp: 30.03.2021]
• Wohnen +/− Ausstellen, https://www.transcript-verlag.de/reihen/kunst-und-bildwissenschaft/wohnen-ausstellen/, [dostęp: 30.03.2021]

Identifiers

DOI

10.18778/2084-851X.12.02

Biblioteka Nauki

29519259