Zapoznane dzieło Jana Styki w kościele ojców jezuitów w Łodzi

• Authors: Krzysztof Stefański

Title variants

EN

The forgotten work of Jan Styka in the church of the Jesuits in Łódź

Abstracts

EN

The current church of the Jesuit fathers in Łódź (The Sacred Heart of Jesus) is the former Evangelical-Augsburg church of Saint John the Evangelist, built in 1880–1884. On its main altar there is a work by Jan Styka entitled Christ Teaching the Disciples and the Crowd, funded by one of the most famous industrialists from Łódź, Juliusz Kunitzer. The painting was created in 1885 and hung in the church in January of the following year. It aroused great interest in Łódź and Warsaw. Its raw artistic form was adapted to the requirements of Lutheran worship. This probably resulted in the fact that when the church was taken over by the Jesuits in 1945, the painting was removed from the main altar and moved to the gallery, where it stayed for several decades. Interest in it came only at the end of the last century, when the renovation of the temple began. The painting underwent conservation and plans were made to hang it on the wall of the presbytery. However, they have not been implemented to date. The painting was kept in the Jesuit monastery for several years, and is now hung on the back wall of the chapel of St. Christopher. This high-class work of religious art, one of Styka’s best works, the fate of which is significant for the changes taking place in Poland after 1945, is still waiting to be appreciated and properly exposed.

PL

Obecny kościół ojców jezuitów w Łodzi pw. Najświętszego Serca Jezusa to dawny (do 1945 r.) kościół ewangelicko-augsburski pw. św. Jana Ewangelisty, wzniesiony w latach 1880–1884. W jego ołtarzu głównym zawisło dzieło Jana Styki zatytułowane Chrystus nauczający uczniów i rzesze ludu, ufundowane przez jednego z najbardziej znanych łódzkich przemysłowców Juliusza Kunitzera. Obraz powstał w ciągu 1885 r., a w kościele został zawieszony w styczniu następnego roku. Wzbudził duże zainteresowanie w Łodzi i w Warszawie. Jego surowa forma artystyczna dostosowana została do wymogów kultu luterańskiego. To zadecydowało zapewne, że w momencie przejęcia kościoła w 1945 r. przez jezuitów obraz został zdjęty z ołtarza głównego i przeniesiony na emporę. Tam znajdował się przez kilkadziesiąt lat. Zainteresowano się nim dopiero pod koniec ubiegłego stulecia, kiedy rozpoczęto renowację świątyni. Obraz został poddany konserwacji i pojawiły się plany jego zawieszenia na ścianie prezbiterium. Do dziś nie zostały jednak zrealizowane. Obraz znajdował się przez kilka lat w domu zakonnym ojców jezuitów, a obecnie zawisł na tylnej ścianie towarzyszącej kościołowi kaplicy św. Krzysztofa. To wysokiej klasy dzieło sztuki religijnej, jedno z najlepszych w dorobku Styki, którego losy są znamienne dla przemian zachodzących w Polsce po 1945 r., wciąż czeka na docenienie i właściwe wyeksponowanie.

Keywords

PL

malarstwo religijne XIX wieku; sztuka Łodzi XIX wieku; Jan Styka; Juliusz Kunitzer

EN

religious painting of the 19th century; art of Łódź of the 19th century; Jan Styka; Juliusz Kunitzer

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: TECHNE. Seria Nowa
• Year: 2023
• Volume: 1
• Issue: 11
• Pages: 25-41

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Stefański

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Historii Sztuki

• https://orcid.org/0000000296867463

References

• ANDREWS 1974 – Keith Andrews, Die Nazarener, München 1974.
• ANGERSTEIN 1909 – Wilhelm Petrus Angerstein, Andenken an die Jubelfeste in der St. Johannisgemeinde zu Lodz am 8. und 10 Oktober, Lodz 1909.
• BADZIAK 1997 – Kazimierz Badziak, Juliusz Kunitzer – symbol Łodzi wielonarodowościowej i wielkoprzemysłowej, [w:] Polacy, Niemcy, Żydzi. Sąsiedzi dalecy i bliscy, red. Paweł Samuś, Łódź 1997, s. 192–228.
• CZAPLIŃSKI 1985 – Czesław Czapliński, The Styka Family Saga/Saga rodu Styków, New York 1985.
• Diecezja Łódzka… 1987 – Diecezja Łódzka. Terytorium, organizacja, duchowieństwo, Łódź 1987.
• DIETRICH [1934] – Joseph Dietrich, 50 Jahre göttlicher Barmherzigkeit. Festschrift anlässlich der 50-jährigen Jubiläums der evang.-luth. St. Johannisgemeinde zu Lodz, Łódź [1934].
• GALLWITZ 1981 – Klaus Gallwitz, Die Nazarener in Rom, Ausstellungskatalog, München 1981.
• German Masters 1981 – German Masters of the Nineteenth Century, red. Bradford D. Kelleher, Ausstellungskatalog des The Metropolitan Museum of Art, New York 1981.
• GRALIŃSKI 1952 – Tadeusz Graliński ks., Spis parafii i kościołów diecezji łódzkiej i krótki ich opis historyczny, „Wiadomości Diecezjalne Łódzkie” 1952, nr 10–11, s. 295–328.
• HOLLEIN/STEINLE 2005 – Max Hollein, Christa Steinle, Religion Macht Kunst. Die Nazarener. Katalog zur Ausstellung in der Schirn Kunsthalle Frankfurt, Köln 2005.
• HORNIG 1995 – Christian Hornig, Bloch, Carl Heinrich, [w:] Saur. Allgemeines Künstler Lexikon. Die Bildenen Künstler aller Zeiten und Völker, t. II: Biklar-Bobrov, red. M. Hartwig, et al., München–Leipzig 1995, s. 529–530.
• KACPRZAK 2015 – Dariusz Kacprzak, Kolekcje Ziemi Obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880–1939 (Biblioteka Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, 6), Warszawa 2015.
• Kronika Łódzka 1885 – Kronika Łódzka, „Dziennik Łódzki” 1885, nr 255, s. 224.
• Kronika Łódzka 1886a – Kronika Łódzka, „Dziennik Łódzki” 1886, nr 9, s. 2.
• Kronika Łódzka 1886b – Kronika Łódzka, „Dziennik Łódzki” 1886, nr 10, s. 2.
• LUBOS-KOZIEŁ 2009 – Joanna Lubos-Kozieł, XIX-wieczne malarstwo religijne jako przedmiot badań historii sztuki, „Sacrum et Decorum”, 2009, t. II, s. 8–15.
• Lwów 2001 – Lwów. Ilustrowany przewodnik, red. Jurij Biriułow, Lwów–Wrocław 2001.
• MAŁACZYŃSKI 1930 – Aleksander Małaczyński, Jan Styka (szkic biograficzny) (odbitka z Księgi pamiątkowej II Gimnazjum im. Szajnochy we Lwowie), Lwów 1930.
• MARXEN-WOLSKA/WOLSKI 2000 – Ewa Marxen-Wolska, Jerzy Wolski, Malowidła w prezbiterium kościoła środowisk twórczych w Łodzi, [w:] Sztuka w Łodzi. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji 45. rocznicy łódzkiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki w 575. rocznicę nadania Łodzi praw miejskich, 4–5 czerwca 1998 roku, red. Jadwiga Szewczyk, Łódź 2000, s. 99–104.
• MAZUREK 1935 – Franciszek Mazurek, Kościół i parafia św. Wojciecha w Kielcach (opis historyczno-prawny), Kielce 1935, s. 54–55.
• PEŁKA 1971 – Bolesław Pełka, Kunitzer Karol Juliusz, „Polski Słownik Biograficzny”, t. 16, z. 68, Wrocław 1971, s. 198–199.
• Pismo Święte 1983 – Pismo Święte Nowego Testamentu, w przekładzie z języka greckiego, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Wrocław 1983.
• RÉAU 1957 – Réau Louis, Iconographie de l’art chrétien, Paris 1957.
• SALVE 1886 – Salve, Z krainy piękna, „Biesiada Literacka” 1886, nr 2, s. 21.
• SCHINDLER 1982 – Herbert Schindler, Nazarener – Romantischer Geist und christliche Kunst im 19. Jahrhundert, Regensburg 1982.
• STEFAŃSKI 1999 – Krzysztof Stefański, Kościół ojców jezuitów p.w. Najświętszego Serca Jezusa w Łodzi. Dzieje i współczesność, Łódź 1999.
• STEFAŃSKI 2004 – Krzysztof Stefański, Problemy renowacji dziewiętnastowiecznej architektury sakralnej na przykładzie zabytków łódzkich, [w:] Dzieło sztuki a konserwacja. Materiały LII Ogólnopolskiej Sesji Naukowej SHS, Kraków 20–22 XI 2003, Kraków 2004, s. 251–273.
• STRAGIEROWICZ 2016 – Beata Stragierowicz, „Quo vadis” i zapomniane kapryjskie muzeum. W 120 rocznicę powieści Henryka Sienkiewicza, „Roczniki Sztuki Śląskiej” 2016, t. XXV, s. 261–272.
• STRZAŁKOWSKI 1991 – Jacek Strzałkowski, Artyści, zbieracze, obrazy, Łódź 1991.
• STYKA M./STYKA A. 1930/2005 – Maria Styka, Andrew Styka, Styka – The Art and Family Memories, [b.m.w.] 2005.
• SWANE [b.r.] – Swane Leo, Bloch Carl Heinrich, [w:] Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart…, red. Ulrich Thieme, Felix Becker, t. IV, Leipzig [b.r.], s. 120–121.
• TRZECIAK 1992 – Przemysław Trzeciak, Malarstwo włoskie XV wieku, [w:] Sztuka świata, t. V, red. Przemysław Trzeciak, Warszawa 1992, s. 165–216.
• TYSZKOWSKA 1986 – Krystyna Tyszkowska, Panorama Racławicka: 90 lat niezwykłych dziejów, Wrocław 1986.
• W kręgu Panoramy 1985 – W kręgu Panoramy Racławickiej, red. Bożena Steinborn, Wrocław 1985.
• http://wojciech-kielce.pl/o-parafii/historia-kosciola/ [dostęp: 4.01.2022].

Identifiers

DOI

10.18778/2084-851X.15.03

Biblioteka Nauki

29519318