Von Warschau nach New York. Die poetischen Passagen der Dichterin Kadya Molodowsky

• Authors: Christina Pareigis
• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

1935 gelingt Molodowsky die Emigration von Warschau nach New York. Ihre Poesie verarbeitet schon von Beginn an Erfahrungen der Fremdheit und des Exils: 1920 bildet ihr Debüt den Auftakt für ein literarisches Werk, das eine enge Verbindung von religiöser Tradition und säkularer ‚yidishkayt‘ eingeht. Ihr Frühwerk thematisiert die Erfahrung von Armut und Antisemitismus, und auch diejenige von Frauen zwischen Emanzipation und Verbundenheit mit ihrer traditionellen Herkunft. Die in den USA entstandene Dichtung akzentuiert insbesondere die Schwellensituation der Immigranten: den Druck der Schmelztiegelgesellschaft, die jiddische Sprache als Trägerin von Tradition und Identität sowie den drohenden Verlust kollektiver Erinnerung durch eine Gesellschaftssituation, in der kulturelle wie sprachliche Differenzen allmählich eingeebnet werden.

PL

W roku 1935 udaje się Mołodowskiej wyemigrować z Warszawy do Nowego Jorku. Poezja jej od samego początku wyraża uczucie obcości i wygnania. Debiut literacki w roku 1920 jest początkiem twórczości ściśle związanej z religijną tradycją i świeckim ‚yidishkayt‘. Mołodowska tematyzuje doświadczenia ubóstwa i antysemityzmu oraz przeżycia żydowskich kobiet rozdartych pomiędzy emancypacją a ścisłym związkiem z religijną tradycją. Powstała w USA poezja Mołodowskiej akcentuje głównie niezwykle trudną sytuację imigrantów: presję wielonarodowej społeczności, język jidysz jako symbol tradycji i tożsamości oraz grożącą utratę zbiorowej pamięci, która prowadzi do stopniowego niwelowania różnic zarówno kulturowych, jak i językowych.  

EN

Molodowsky emigrated from Warsaw to New York in 1935. Her poetry evokes the experiences of estrangement and exile. Her poetic debut in 1920 already foreshadows a literary life-work which seeks to establish a close connection between religious tradition and secular ‚yidishkayt‘. Her earliest work also reflects social poverty and anti-Semitic terror, as well as the particular experiences affecting Jewish women, especially concerning the tensions they faced between the lure of emancipation and their religious family background. Molodowsky’s American work tends to highlight the threshold situation confronting recent immigrants, the impact of “the melting pot” on their lives and consciousness. At the same time it explores the impact of assimilation on the Yiddish language as a medium of tradition and identity, as well as the inevitable loss of collective memory by a society which tends to level both cultural and linguistic differences.  

Keywords

DE

Kadya Molodowsky; Exil; Lyrik; das Fremde; Antisemitismus; Frauen-Emanzipation; jiddisch; kollektive Erinnerung

PL

Kadya Molodowsky; emigracja; liryka; wyobcowanie; antysemityzm; emancypacja; jidysz; pamięć zbiorowa; Kadya Molodowsky; emigracja; liryka; wyobcowanie; antysemityzm; emancypacja; jidysz; pamięć zbiorowa

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen
• Year: 2011
• Pages: 79-97

Dates

published

2011-12-30

Contributors

author

Christina Pareigis

References

• AARON, FRIEDA W. (1990): Bearing the Unbearable. Yiddish and Polish Poetry of the Ghettos and Concentration Camps. Albany/New York.
• Encyclopedia Judaica (1972). Bd. 10. Jerusalem.
• FINKELSTEIN, NORMAN (2001): Jewish American Modernism and the Problem of Identity. In: FINKELSTEIN, NORMAN: Not One of Them in Place. Modern Poetry and Jewish American Identity. Albany/New York.
• FISHMAN GONSHOR, ANNA (1997): Kadye Molodowsky. In: Literarishe bleter, 1925- 1935. [Kadya Molodowsky in Literarische Blätter]. Annotated Bibliography (M.A. thesis, McGill University, Montreal, Internetveröffentlichung: http://digitool.library.mcgill.ca/R/?func=dbin-jump-full&object_id=28054&local_base=GEN01-MCG02 1997
• HARSHAV, BENJAMIN (1995): Hebräisch. Sprache in Zeiten der Revolution. Aus dem Englischen übersetzt von Christian Wiese. Frankfurt (M).
• HELLERSTEIN, KATHRYN (1995): In Exile in the Mother Tongue: Yiddish and the Woman Poet. In: HENDERSON, MAE (ed.): Borders, Boundaries and Frames. New York/London.
• HERTZBERG, ARTHUR (1992): Shalom, Amerika! Die Geschichte der Juden in der Neuen Welt. Aus dem Amerikanischen von Sylke Tempel. Frankfurt (M.)/Wien.
• HOWE, IRVING (1976): World of Our Fathers. New York.
• KLEPFISZ, IRENA (1994): Di mames, dos loshn. The Mothers, the Language: Feminism, Yidishkayt, and the Politics of Memory. In: Bridges 1:12-47.
• MOLODOWSKY, KADYA (1927): Kheshvndike nekht. [Cheschwan-Nächte]. Vilne [Wilna].
• MOLODOWSKY, KADYA (1935): Freydke. Varshe [Warschau]. (=Literarishe bleter [Literarische Blätter])
• MOLODOWSKY, KADYA (1937): In land fun mayn gebeyn. lider. [Im Land meiner Gebeine. Gedichte]. Chicago.
• MOLODOWSKY, KADYA (1942): Fun lublin biz nyu-york. togbukh fun Rivke Zilberg. [Von Lublin bis New York. Das Tagebuch der Rivke Zilberg]. New York.
• MOLODOWSKY, KADYA (1963): Opgeshlogn fun beyde bregn. vegn yidn vos shraybn oyf fremde shprakhn. [Von beiden Ufern weggetrieben. Über Juden, die in fremden Sprachen schreiben]. In: Svive. [Umfeld]. Zit. nach KLEPFISZ (1994:34f.).
• MOLODOWSKY, KADYA (1965-1974): Mayn elterzeydns yerushe. [Das Erbe meines Urgroßvaters]. In: Svive. Zit. nach HELLERSTEIN (1995).
• MOLODOWSKY, KADYA (1999): Papirene Brik. geklibene lider fun Kadye Molodovski. Paper Bridges. Selected Poems of Kadya Molodowsky. Introduced and translated by Kathryn Hellerstein. Detroit.
• NGAI, MAE M. (2004): Impossible Subjects. Illegal Aliens and the Making of Modern America. Princeton.
• PICKHAN, GERTRUD (2001): „Gegen den Strom“. Der Allgemeine Jüdische Arbeiterbund „Bund“ in Polen 1918-1939. Stuttgart/München u. a. (=Schriften des Simon- Dubnow-Instituts Leipzig).
• RAVITSH, MELEKH (1945): Kadya Molodowsky. In: Mayn leksikon. yidishe dikhter, dertseyler; dramaturgn in poyln tvishn di tsvey groyse velt milkhomes. [Mein Lexikon. Jiddische Dichter, Erzähler, Dramatiker in Polen zwischen den beiden großen Weltkriegen]. Bd. 1. Montreal, 122-124.
• SHAPIRO, EDVARD STEVEN (ed.) (2008): Yiddish in America: Essays on Yiddish Culture in the Golden Land. Scranton/PA.
• SOYER, DANIEL (1997): Jewish Immigrant Associations and American Identity in New York, 1880-1939. Cambridge (Mass.)/London.
• TCHERIKOWER, ELIAS (1965): Di ukrainer pogromen in yor 1919. [Die ukrainischen Pogrome im Jahr 1919]. New York.
• WEINREICH, URIEL (1990): Modern english-yidish yidish-english verterbukh. [Modernes Englisch-Jiddisch Jiddisch-Englisch Wörterbuch]. New York.
• ZOLBERG, ARISTIDE R. (2006): A Nation by Design: Immigration Policy in the Fashioning of America. Cambridge (Mass.).

Identifiers

DOI

10.18778/2196-8403.2011.06