Venice in Polish Literature of the Latter Half of the 16th Century and in the 17th Century as a Model Political System, a Leading Centre in the Fight Against the Ottoman Empire, and the Centre of the Pilgrimage Culture

• Authors: Michał Kuran
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The aim of the study is to present at least three reasons why Old Polish writers of the latter half of the 16th century and 17th century wrote about Venice. The first one was the admiration in the nobility-ruled republican political system which emerged in the Republic of Venice, and which was considered as an attractive model by Old Polish thinkers and writers. They, e.g. Palczowski, Górnicki, and Wolan, expressed their convictions in their treatises. The second reason was that of the struggles of Christian states with the Ottoman Empire. Venice constituted the first potential ally and often a leader of European armies intended to participate in the often-planned anti-Muslim crusades. The study references the accounts of the visions of Venice as a leader of crusades as inscribed in the exhortation-related literature. The third reason was the perception of Venice as a safe port for pilgrims travelling to the Holy Land and, more broadly, to the territory of the Ottoman state via the sea. Its image emerged from the accounts of Old Polish pilgrims, travellers, and escaped slaves.

Keywords

EN

Republic of Venice; crusade; pilgrimages to the Holy Land; political system of the Republic of Venice; 16th and 17th-century Polish literature; Venetian-Turkish rivalry; Polish-Italian cultural contacts

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2020
• Issue: 9
• Pages: 13-50

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Michał Kuran

• University of Lodz

• https://orcid.org/0000-0002-0378-2453

References

• Backvis, Claude. “Jak w XVI wieku Polacy widzieli Włochy i Włochów.” In Claude Backvis, Szkice o kulturze staropolskiej. Selected and edited by Andrzej Biernacki, 687–769. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
• Barycz, Henryk. Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1965.
• Biliński, Bronisław. “Venezia nelle peregrinazioni polacche del Cinquecento e lo « Sposalizio del Mare » di Giovanni Siemuszowski (1565).” In Italia, Venezia e Polonia tra umanesimo e rinascimento, a cura di M. Brahmer, 233–290. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1967.
• Biliński, Bronisław. “Viaggiatori polacchi a Venezia nei secoli XVII–XIX (saggio preliminare: esempi ed osservazioni generali).” In Venezia e la Polonia nei secoli dal XVI al XIX, a cura di Luigi Cini, 341–417. Venezia–Roma: Istituto per la Collaborazione Culturale, 1968.
• Bogucka, Maria. Bona Sforza. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo, 1998.
• Brahmer, Mieczysław. Powinowactwa polsko-włoskie. Z dziejów wzajemnych stosunków kulturalnych. Warsaw: PWN, 1980.
• [Breidenbach, Bernhard von]. Peregrynacyja arabska albo do grobu ś[więtej] Katarzyny, panny i męczenniczki, którą aniołowie świeci w Arabijej na górze Synaj pogrzebli, zacnych ludzi niektórych rodu niemieckiego, w roku Pańskim 1483. Pielgrzymowanie. Imiona ich są niżej. Ma rzeczy i z strony nabożeństwa, i spraw potocznych zaprawdę dziwne i czytania godne, przekładania ks. Andrzeja Wargockiego. Krakow, 1610.
• Bystroń, Jan Stanisław. Polacy w Ziemi Świętej, Syrii i Egipcie 1147–1914. Krakow: Księgarnia Geograficzna Orbis, 1930.
• “Dziennik podróży do Włoch biskupa Jerzego Radziwiłła w 1575 r.” Edited by H. Barycz, Kwartalnik Historyczny, issue 49 (1935): 340–356.
• “Dziennik podróży Jana Tarnowskiego do Ziemi Świętej z 1518 roku.” Trans. Robert Sawa, introduction and edited by Dariusz Chemperek, Odrodzenie i Reformacja w Polsce, issue 49 (2005): 183–194.
• Franczak, Grzegorz. “Hierosolymitanorum processio. I pellegrini polacchi tra Venezia e Dalmazia.” In La Dalmazia nelle relazioni di viaggiatori e pellegrini da Venezia tra Quatro- e Seicento. Edited by Sante Graciotti, 235–254. Rome: Bardi Editore, 2009.
• Frycz Modrzewski, Andrzej. Ad Serenissimum et Inclytum Regem Poloniae Sigismundum Augustum Lascius sive de poena homicidi. Cracoviae, 1543.
• Georgiewicz, Bartłomiej. Rozmowa z Turczynem o wierze krześcijańskiej i o tajności Trójce Świętej, która w Alkoranie stoi napisana. Krakow: Helena Unglerowa, 1548.
• Górnicki, Łukasz. “Droga do zupełnej wolności.” In Łukasz Górnicki, Pisma. Edited by R. Pollak, vol. 2, 477–529. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961.
• Górnicki, Łukasz. “Rozmowa Polaka z Włochem o wolnościach i prawach polskich.” In Łukasz Górnicki, Pisma. Edited by R. Pollak, vol. 2, 327–474. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961.
• Grochowski, Stanisław. Włoskie miasta co przedniejsze, Krakow, 1599. [reprinted in:] Stanisław Grochowski, Rzym nowy szczęśliwszy nad stary, (Krakow, 1610). [reprinted in:] Pielgrzym włoski albo krótkie Rzymu i miast przedniejszych włoskich opisanie. Teraz nowo z włoskiego na polski język przełożone. Przez Franciszka Cesariusa. Przydane są od tegoż drogi i gościńce cudzoziemskie, rachując wszędy dalekość ich na mile własne każdego Państwa, przy tym też wiadomość niemieckiej i włoskiej monety. Krakow: Dziedzice Jakuba Siebeneichera, 1614.
• Grześkowiak-Krwawicz, Anna. “Admirabilis ordo. Polacy wobec mitu Wenecji.” In Literatura, historia, dziedzictwo. Prace ofiarowane Profesor Teresie Kostkiewiczowej. Edited by Tomasz Chachulski and Anna Grześkowiak-Krwawicz, 67–77. Warsaw: Instytut Badań Literackich, 2006.
• Grześkowiak-Krwawicz, Anna. “Rzeczpospolita – pojęcie i idea w dyskursie politycznym Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Rekonesans.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce, issue 65 (2012): 5–35.
• Kaczmarek, Hieronim “Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki «podróż po starożytnym świecie».” Baltica Posnaniensia, issue 4 (1989): 343–351.
• Kalinowski, Szepan “Pielgrzymki Radziwiłłów w XVI i XVII wieku.” Peregrinus Cracoviensis, issue 15, (2004): 65–74.
• Kempa, Tomasz. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549–1616). Wojewoda wileński. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2000.
• Koranyi, Karol. “La costituzione de Venezia nel pensiero politico della Polonia.” In Italia, Venezia e Polonia. Tra umanesimo e rinascimento, a cura di Mieczysław Brahmer, 206–214. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1967.
• Kot, Stanisław. Venezia vista dai Polacchi nel corso dei secoli, ed. Francesco Montuoro. Venezia: Dr. Francesco Montuoro – Editore, 1947.
• Kuran, Michał. “Anti-Turkish literature in the Polish-Lithuanian Commonwealth, 1575–1733.” In Christian-Muslim Relations. A Bibliographical History, Volume 14: Central and Eastern Europe (1700–1800). Edited by David Thomas, John A. Chesworth, 471–493. Leiden–Boston: Brill, 2020.
• La Dalmazia nelle relazioni di viaggiatori e pellegrini da Venezia tra Quatro- e Seicento, edited by Sante Graciotti. Rome: Bardi Editore, 2009.
• Magnuszewski, Józef. “Dwa południowosłowiańskie epizody podróży do Ziemi Świętej księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła zwanego Sierotką.” In Polska - Jugosławia. Związki i paralele literackie. Edited by Halina Janaszek-Ivaničkova and Edward Madany, 29–37. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987.
• Magnuszewski, Józef. “Dwa renesansowe itineraria: Radziwiłła Sierotki i Václava Vratislava. Miscellanea.” In Słowiańszczyzna zachodnia i południowa. Studia i szkice literackie, 63–77. Warsaw: PWN, 1995.
• Mazurkiewicz, Roman. “Wstęp.” In Andrzej Wolan, De liberatate politica sive civili * O wolności Rzeczypospolitej albo ślacheckiej (tłumaczenie Stanisława Dubingowicza). Edited by Maciej Eder and Roman Mazurkiewicz, 9–53. Warsaw: Wydawnictwo Neriton, 2010.
• Norwich. John J. Historia Wenecji. Trans. Jakub Bartoszewicz, 2nd edition. Warsaw: Wydawnictwo AB, 2015.
• Nowak-Dłużewski, Juliusz. Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Zygmunt III. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX, 1971.
• Olkiewicz, Joanna. Kallimach doświadczony. Warsaw: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1981.
• Orzechowski, Stanisław. “Dyjalog abo rozmowa około egzekucyjej Polskiej Korony.” In Stanisław Orzechowski, Wybór pism. Edited by Jerzy Starnawski, 304–457. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, BN I 210, 1972.
• Orzechowski, Stanisław. Oksza na Turka. Trans. Jan Januszowski. Krakow: Drukarnia Łazarzowa, 1590.
• Orzechowski, Stanisław. “Quincunx.” In Stanisław Orzechowski, Wybór pism. Edited by Jerzy Starnawski, 458–619. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, BN I 210, 1972.
• Palczowski, Paweł. Status Venetorum, sive Brevis tractatus de Origine et Vetustate Venetorum. Cracoviae: Officina Lazari, 1604.
• “Peregrynacyja do Ziemi Świętej Jana Goryńskiego.” In Dwie peregrynacje z XVI wieku. Warsaw: Władysław T. Baranowski, 1914, Prace Komisji do badań nad historią literatury i oświaty, vol. 1, 263–289.
• Przyboś, Adam. “Wstęp.” In Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach 1624–1625 w świetle ówczesnych relacji. Edited by A. Przyboś, 7–36. Krakow, 1977.
• Pyłypenko, Wołodymyr. W obliczu wroga. Polska literatura antyturecka od połowy XVI do połowy XVII wieku. Oświęcim: Napoleon V, 2016.
• Quirini-Popławska, Danuta. “Pobyt w Wenecji pielgrzymów udających się do Ziemi Świętej w XIV i XV wieku.” In Danuta Quirini-Popławska, Italia Mia. Studia z dziejów Italii i powiązań polsko-włoskich w późnym Średniowieczu i Renesansie, 163–180. Krakow: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2016.
• Quirini-Popławska, Danuta. “Podróże polskich duchownych do Padwy w XV i XVI wieku; wstępne rozpoznanie.” In Itinera clericorum. Kulturotwórcze i religijne aspekty podróży duchownych. Edited by Danuta Quirini-Popławska and Łukasz Burkiewicz, 225–253. Krakow: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, 2014.
• Quirini-Popławska, Danuta. “Republika Wenecka wobec akcji antytureckiej w latach 1440–1444 na tle sytuacji politycznej w Europie.” In Danuta Quirini-Popławska, Italia Mia. Studia z dziejów Italii i powiązań polsko-włoskich w późnym Średniowieczu i Renesansie, 147–160. Krakow: Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, 2016.
• Quirini-Popławska, Danuta. “Wenecja jako etap podróży do Ziemi Świętej (XIII–XV w.).” In Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy. Edited by Halina Manikowska, Hanna Zaremska, 126–143. Warsaw: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1995.
• Radziwiłł, Mikołaj K. Peregrynacyja abo Pielgrzymowanie do Ziemie Świętej Jaśnie Oświeconego Pana J[ego] M[ości] P[ana] Mikołaja Chrysztofa Radziwiłła, książęcia na Ołyce i Nieświeżu, hrabie na Szydłowcu i Mir, wojewody wileńskiego, szawelskiego etc. starosty. Przez Jego M[ość] Ks[iędza] Tomasza Tretera, kustosza warmieńskiego, językiem łacińskim napisana i wydana…. Translated by Andrzej Wargocki. Krakow: Szymon Kempinius, 1611.
• Rywocki, Maciej. Księgi peregrynackie (1584–1587), published by Jan Czubek. Krakow: Nakładem Akademii Umiejętności, 1910.
• S[molik] Jan. “Ad amplissimum Senatum Venetum.” In Jan S[molik], Otucha na pogany: wszytkim potentatom chrześcijańskim. Krakow: [Siebeneicher Jakub], 1594.
• Sajkowski, Alojzy. Włoskie przygody Polaków. Wiek XVI–XVIII. Warsaw: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.
• Stanislai Resci diarium 1583–1589, edited by Jan Czubek. Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, series I, vol. 15, part 1. Krakow, 1915.
• Stryjkowski, Maciej. O wolności Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Krakow: Mikołaj Szarfenberger, 1575.
• Tarnowski, Stanisław. Pisarze polityczni XVI wieku. Introduction and notes Bogdan Szlachta. Krakow: Ośrodek Myśli Politycznej, Księgarnia Akademicka, 2000.
• Trafiłowski, Piotr. „Imago Turci”. Studium z dziejów komunikacji społecznej w dawnej Polsce (1453–1572). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013.
• Tucci, Ugo. I servizi marittimi veneziani per il pellegrinaggio in Terrasanta nel Medioevo. Venice: Università di Venezia, 1991.
• Twardowski, Samuel. Książę Wiśniowiecki Janusz. Edited by R. Krzywy. Warsaw: Wydawnictwo Neriton, 2014, Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej, vol. 13.
• Twardowski, Samuel. Władysław IV, król polski i szwedzki. Published by R. Krzywy. Warsaw: Instytut Badań Literackich Wydawnictwo, Pro Cultura Litteraria, 2012, Biblioteka Pisarzy Staropolskich, vol. 40.
• Ulewicz, Tadeusz. Iter Romano-Italicum Polonorum, czyli o związkach umysłowo-kulturalnych Polski z Włochami w wiekach średnich i renesansie. Krakow: Universitas, 1999.
• Ulewicz, Tadeusz. “Związki kulturalno-literackie Polski z Włochami w wiekach średnich i renesansie. Ogólny szkic panoramiczny.” In Literatura staropolska w kontekście europejskim (Związki i analogie). Materiały konferencji naukowej poświęconej zagadnieniom komparatystyki (27–29 X 1975). Edited by T. Michałowska i J. Ślaski, 21–67. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1977.
• [Warszewicki, Krzysztof.] Wenecyja. [Krakow]: Mateusz Siebeneicher, 1572.
• “Wenecja.” In Andrzej Wargocki. O Rzymie pogańskim i chrześcijańskim. Księgi dwoje, 137–146. Krakow, 1610.
• Wierzbowski, Teodor. “Przedmowa.” In Wenecyja. Poemat historyczno-polityczny z końca XVI wieku. Published by Teodor Wierzbowski, I–XLI. Warsaw: Drukarnia Józefa Bergera, 1886.
• Zamoyski, Jan. De Senatu Romano libri duo. Venice: Jordano Zileto, 1563.
• Zinkow, Leszek. “Wenecja na trasie peregrynacji Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła «Sierotki» do Egiptu i Ziemi Świętej.” In Terra Culturae. Obszary, transfery, recepcje kultury. Studia oraz szkice o kulturze i historii. Edited by Łukasz Burkiewicz, 143–156. Krakow: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum, 2018.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.09.02