Roman Honet i Zdzisław Beksiński – wspólnota fantastycznej wyobraźni

• Authors: Szymon Trusewicz

Title variants

EN

Roman Honet and Zdzisław Beksiński – a Fellowship of Fantastic Imagination

Abstracts

EN

The article compares the poetry of Roman Honet and the paintings of Zdzisław Beksiński. Departing from the general similarities between the artists, consisting in the presence of the aesthetics of the grotesque, fantasy, oneirism and surrealism, the author outlines some more specific similarities. Both artists, for instance, can be situated in the field of fantasy art, in which an important role is played by the incorporation into the image of miraculous and fantastic elements, a coherent imaginarium and creative techniques distorting the representation. Both Honet and Beksiński are reluctant to explain the significance of their works, giving the recipient the freedom to make associations or emphasising the intuitive nature of the creative process. Using representations of anthropomorphic hybrids, both artists point to the complex status of non-human entities, and hence also to the human being, in which the animal and the social are combined.

PL

Artykuł dotyczy porównania poezji Romana Honeta i malarstwa Zdzisława Beksińskiego. Wychodząc od ogólnych podobieństw pomiędzy tymi twórcami, polegających na obecności w ich dziełach estetyki groteski, fantastyki, oniryzmu i surrealizmu, wskazane zostają bardziej szczegółowe podobieństwa. Obu artystów można sytuować w obszarze twórczości fantastycznej, w której ważną rolę odgrywa włączanie w obraz elementów cudownych i niesamowitych, spójne imaginarium i zniekształcające przedstawienie techniki twórcze. Zarówno Honet, jak i Beksiński niechętnie tłumaczą znaczenie swoich dzieł, pozostawiając odbiorcy dowolność skojarzeń lub podkreślając intuicyjny charakter procesu twórczego. Za pomocą przedstawień antropomorficznych hybdryd obaj twórcy wskazują na złożony status bytów nie-ludzkich, a co za tym idzie, również samego człowieka, w którym łączy się to, co zwierzęce, i to, co społeczne.

Keywords

EN

Roman Honet; Polish poetry; imagination; Zdzisław Beksiński; transdisciplinarity; intermediality

PL

Roman Honet; poezja polska; wyobraźnia; Zdzisław Beksiński; transdyscyplinarność; intermedialność

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2021
• Issue: 10
• Pages: 185-203

Dates

published

2021

Contributors

author

Szymon Trusewicz

• Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000243137256

References

• Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, przeł. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, Warszawa 1975.
• Banasiak J., Zdzisław Beksiński jako totalne dzieło sztuki, „Szum”, https://magazynszum.pl/zdzislaw-beksinski-jako-totalne-dzielo-sztuki/ [dostęp 14.04.2021].
• Beksiński Z., Beksiński on the Meaning of His Art, https://you.tube/1EsYHvVtb34?t=286/ [dostęp 30.04.2021].
• Beksiński Z., Okrucieństwo? Pornografia? Sztuka?, „Kultura” 1974, nr 46.
• Caillois R., W sercu fantastyki, przeł. M. Ochab, Gdańsk 2005.
• Czekański G., Honet R., Milczenie, powrót, dzieciństwo, https://www.biuro-literackie.pl/biblioteka/wywiady/milczenie-powrot-smierc-dziecinstwo/ [dostęp 30.04.2021].
• Czopik J., Beksiński Z., Sfotografować sen. Rozmowa ze Zdzisławem Beksińskim, „Tygodnik Kulturalny” 1978, nr 35.
• Derrida J., The Animal That Therefore I Am (More to Follow), „Critical Inquiry” 2002, vol. 28, no. 2. https://doi.org/10.1086/449046
• Dmochowski P., Sale muzealne. Sala 10. Obrazy. Lata 1968–1983. Objaśnienie, http://beksinski.dmochowskigallery.net/galeria.php?artist=52 [dostęp 20.04.2021].
• Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa 2017.
• Gorczyca Ł., Kaczyński M., Słowniczek artystyczny Rastra, http://raster.art.pl/archiwa/slownik/slowniczek.htm [dostęp 14.04.2021].
• Grodecka A., Fotografie nieistniejącego świata. O polskiej sztuce fantastycznej, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2016, nr 28 (48). https://doi.org/10.14746/pspsl.2016.28.3
• Grzebałkowska M., Beksińscy. Portret podwójny, Kraków 2014.
• Honet R., baw się, Wrocław 2009.
• Honet R., ciche psy, Stronie Śląskie 2017.
• Honet R., moja, Wrocław 2008.
• Honet R., piąte królestwo, Wrocław 2011.
• Honet R., świat był mój, Wrocław 2014.
• Honet R., To ja posadziłem palmy i wybrałem małpy. Z Romanem Honetem o książce piąte królestwo rozmawia Konrad Wojtyła, „biBLioteka. Magazyn Literacki”, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/
• to-ja-posadzilem-palmy-i-wybralem-malpy/ [dostęp 28.04.2021]. Ingarden R., Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] R. Ingarden, Szkice z filozofii literatury, Kraków 2000.
• Janowska K., Mucharski P., Beksiński Z., Beksiński about inner landscapes, 2002, https://youtu.be/MiYrn44lP2U?t=77 [dostęp 28.04.2021].
• Jarosz A., Beksiński i źródła wyobraźni, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2016, nr 28 (48). https://doi.org/10.14746/pspsl.2016.28.11
• Jędrek G., Romana Honeta „świat był mój”, czyli uniwersum straty, [w:] Bowiem zmarli podróżują szybko. Szkice o twórczości Romana Honeta, wyb., red. Z. Sala, Kraków 2020.
• Jurzysta M., Jak i dlaczego ośmielała się wyobraźnia, [w:] Bowiem zmarli podróżują szybko. Szkice o twórczości Romana Honeta, wyb., red. Z. Sala, Kraków 2020.
• Jurzysta M., „Ośmielanie wyobraźni” w najnowszej poezji polskiej, [w:] Inne dwudziestolecie. Dwudziestolecie literackie 1989–2009, t. II, red. Z. Andres, J. Pasterski, Rzeszów 2010.
• Kamasz E., Twarze i ich percepcja – kilka słów o tym, jak przetwarzamy ekspresję emocjonalną ludzkich twarzy, z uwzględnieniem roli wybranych cech osobowości w tym procesie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin – Polonia” 2018, vol. XXXI. https://doi.org/10.17951/j.2018.31.4.307-322
• Kopkiewicz A., Spóźniona zmysłowość i nowa wrażliwość (O „Przeciw interpretacji i innych esejach” Susan Sontag), „Wielogłos” 2012, nr 2 (12).
• Korus Z., Zdzisław Beksiński, „Sound and Vision” 2001 (grudzień), nr 8.
• Larek M., Dlaczego potrzebny jest nam Honet?, „biBLioteka. Magazyn Literacki”, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/dlaczego-potrzebny-jest-nam-honet/ [dostęp 30.04.2021].
• Levinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, Warszawa 1998.
• Maliszewski K., Głosy z „bezbrzeżnej podróży”, [w:] K. Maliszewski, Rozproszone głosy. Notatki krytyka, Warszawa 2006.
• Materkowski F., Od wyzwolonej do ośmielonej wyobraźni, czyli o poetyce imaginatywistów polskich, [w:] Wyobraźnia poetycka XXI wieku, red. A. Czabanowska-Wróbel, M. Marchaj, Kraków 2014.
• Niziołek M., Zdefiniować fantastykę, czyli „fantastyczne” (i nie tylko) teorie literatury fantastycznej, „Przestrzenie Teorii” 2005, nr 5.
• Nycz R., Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego, [w:] Kulturowa teoria literatury, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006.
• Nyczek T., Zdzisław Beksiński, Warszawa 1989.
• Orliński M., Sprawa wyobraźni, http://members.upcpoczta.pl/m.orlinski4/sprawawyobrazni.htm [dostęp 30.03.2021].
• Peroń M., Świat w rozkładzie. O nurcie „ośmielonej wyobraźni” roczników 70. (Roman Honet, Bartłomiej Majzel, Radosław Kobierski), [w:] Literatura na progu XXI wieku, red. J. Chłosta-Zielonka, Z. Chojnowski, Olsztyn 2014.
• Rabizo-Birek M., Bruno Schulz poetów „ośmielonej wyobraźni” (preliminaria), „Schulz/Forum” 2019, nr 13. https://doi.org/10.26881/sf.2019.13.05
• Ricoeur P., O interpretacji. Esej o Freudzie, przeł. M. Falski, Warszawa 2008.
• Rottenberg A., Sztuka w Polsce 1945–2005, Warszawa 2005.
• Sierszyński M., Genetycznie sensualna fantazja Honeta, „biBLioteka. Magazyn Literacki”, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/genetycznie-sensualna-fantazja-honeta/ [dostęp 28.04.2021].
• Skarzyńska M., Beksiński Z., Wszystko, co jest formą, może podlegać deformacji, „Akcent” 2006, nr 4.
• Skurtys J., Krytyka negatywna (4): oślepła, „Mały Format” 2017, nr 9, https://maly-format.com/2017/09/krytyka-negatywna-4-oslepia/ [dostęp 14.04.2021].
• Skurtys J., Wyobraź to sobie, , „Wakat”, http://wakat.sdk.pl/wyobraz-to-sobie [dostęp 14.04.2021].
• Skurtys J., Nowacki J., Niech im się śni po nocach, „Mały Format” 2019, nr 12. http://malyformat.com/2019/12/im-sie-sni-nocach/ [dostęp 14.04.2021].
• Sontag S., Przeciw interpretacji, [w:] S. Sontag, Przeciw interpretacji i inne eseje, przeł. M. Pasicka, A. Skucińska, D. Żukowski, Kraków 2012.
• Stala M., Czy coś się zaczyna? Z Marianem Stalą o zjawisku najmłodszej polskiej poezji rozmawia P. Marecki, [w:] Tekstylia. O „rocznikach siedemdziesiątych”, wyb. i oprac. P. Marecki, I. Stokfiszewski, M. Witkowski, Kraków 2002.
• Stala M., Nocna alchemia, „Tygodnik Powszechny” 2008, nr 36.
• Sternberg R.J., Psychologia poznawcza, przeł. E. Czerwińska, A. Matczak, Warszawa 2001.
• Szaj P., Zwierzę jako absolutny inny – otwieranie nie/możliwości, „Analiza i Egzystencja” 2016, nr 36. https://doi.org/10.18276/aie.2016.36-03
• Taranienko Z., Znaczenie jest dla mnie bez znaczenia (Zdzisław Beksiński), [w:] tenże, Rozmowy o malarstwie, Warszawa 1987.
• Trusewicz S., Wyobraźnia wyzwolona i oko Romana Honeta, [w:] Wyobraźnia przestrzenna w perspektywie geopoetyki, red. E. Konończuk, K. Trusewicz, S. Trusewicz, Białystok 2018.
• Winiarski J., Te ciche spazmy o podartych włóknach, „Kwartalnik Artystyczny” 1997, nr 2.
• Wysłouch S., Literatura a sztuki wizualne, Warszawa 1994.
• Wysłouch S., Przestrzeń jako kategoria transdyscyplinarna, „Estetyka i Krytyka” 2009–2010, nr 17/18.
• Wysłouch S., «Ut pictura poesis» – stara formuła i nowe problemy, [w:] Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Gdańsk 2006.
• Zeidler-Janiszewska A., „Visual Culture Studies” czy antropologicznie zorientowana Bildwissenschaft? O kierunkach zwrotu ikonicznego w naukach o kulturze, „Teksty Drugie” 2006, nr 4.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.10.10

Biblioteka Nauki

2033902