Praktykowanie oporu. O „rewolucyjnej” poezji Julii Fiedorczuk

• Authors: Andrzej Juchniewicz

Title variants

EN

Practising Resistance. About the “Revolutionary” Poetry of Julia Fiedorczuk

Abstracts

EN

The author of the article, analysing the works of Julia Fiedorczuk, described a poetic strategy that can be called “the poetics of resistance”. Its essential determinants emphasise the fragility of human and non-human beings, emphasising the connections between all beings and the tightness of boundaries to regulate any systems (organic and political). Fiedorczuk proves that it is possible to include poetry in a network of activities aimed at opposing violence and suffering caused by terrorism or warfare in times of political crises and wars. According to the article’s author, it is necessary to recognise the revolutionary potential of Fiedorczuk’s poetry. It allows for the recognition of poetry as an effective way of counteracting what is undesirable due to the affective potential of poems and creating situations that the reader may experience. Poetry is, therefore, an exercise of mindfulness and the practice of resistance to phenomena that have consequences for individuals and society. Care is perhaps the most important feeling that causes Fiedorczuk to constantly change his idiom and give special meaning to the community. Writing about her poetry, the author uses Judith Butler’s theory of vulnerability to injury and concepts from nonviolent civil resistance studies.

PL

Autor artykułu, analizując twórczość Julii Fiedorczuk, opisał strategię poetycką, którą można nazwać „poetyką oporu”. Jej podstawowymi wyznacznikami są akcentowanie kruchości istot ludzkich i nie-ludzkich, podkreślanie powiązań między wszystkimi istotami oraz nieszczelność granic mających regulować jakiekolwiek układy (organiczne i polityczne). Fiedorczuk udowadnia, że w czasie kryzysów politycznych i wojen możliwe jest włączenie poezji w sieć działań mających na celu sprzeciwianie się przemocy i cierpieniu spowodowanemu terroryzmem lub działaniami wojennymi. Według autora artykułu konieczne jest dostrzeżenie potencjału rewolucyjnego poezji Fiedorczuk. Pozwala on na uznanie poezji za skuteczny sposób przeciwdziałania temu, co niepożądane ze względu na potencjał afektywny wierszy i kreowanie sytuacji mogących być udziałem czytelnika. Poezja jest więc nie tylko ćwiczeniem uważności, lecz również praktykowaniem oporu wobec zjawisk mających konsekwencje dla poszczególnych jednostek i społeczeństwa. Być może to właśnie troska jest najważniejszym uczuciem, które powoduje, że Fiedorczuk wciąż zmienia swój idiom i nadaje szczególne znaczenie wspólnocie. Pisząc o jej poezji, autor wykorzystuje teorię podatności na zranienie Judith Butler i koncepcje z obszaru nonviolent civil resistance studies.

Keywords

EN

poetry against violence; the poetics of resistance; fragility; suffering

PL

poezja wobec przemocy; poetyka oporu; kruchość; rewolucja; cierpienie

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2022
• Issue: 11
• Pages: 87-110

Dates

published

2022

Contributors

author

Andrzej Juchniewicz

• Uniwersytet Śląski

• https://orcid.org/0000000170379907

References

• Attridge D., Jednostkowość literatury, przeł. P. Mościcki, Kraków 2007.
• Barańczak S., Kołysanka, [w:] S. Barańczak, Wiersze zebrane, Kraków 2006.
• Barańczak S., Płakała w nocy, ale nie jej płacz go zbudził, [w:] S. Barańczak, Chirurgiczna precyzja. Elegie i piosenki z lat 1995–1997, Kraków 1998.
• Brach-Czaina J., Szczeliny istnienia, Kraków 2006.
• Braidotti R., Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa 2014.
• Browarny W., Miasto otwarte. Tadeusz Różewicz i neoawangardowy Wrocław na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, [w:] Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy, red. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Kraków 2018, s. 99–123.
• Butler J., Ramy wojny. Kiedy życie godne jest opłakiwania?, przeł. A. Czarnacka, Warszawa 2011.
• Butler J., Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, przeł. A. Ostolski, Warszawa 2010.
• Butler J., Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń, przeł. J. Bednarek, Warszawa 2016.
• Chodak J., Rewolucje niezbrojne. Nowe scenariusze polityki kontestacji, Lublin 2019.
• Drewnowski T., Walka o oddech. Bio-poetyka. O pisarstwie Tadeusza Różewicza, Kraków 2002.
• Fiedorczuk J., Bio, Wrocław 2004.
• Fiedorczuk J., Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk 2015.
• Fiedorczuk J., Listopad nad Narwią, Legnica 2000.
• Fiedorczuk J., Planeta rzeczy zagubionych, Wrocław 2006.
• Fiedorczuk J., Psalmy, Wrocław 2017.
• Fiedorczuk J., Tlen, Wrocław 2009.
• Fiedorczuk J., tuż-tuż, Wrocław 2012.
• Fiedorczuk J., Beltrán G., Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji, Warszawa 2015.
• Głowacka D., Po tamtej stronie. Świadectwo – afekt – wyobraźnia, Warszawa 2016.
• Grądziel-Wójcik J., Konstelacje neoawangardy w poezji kobiet na przykładzie twórczości Julii Fiedorczuk, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2018, t. 126, nr 2, s. 117–132.
• Grądziel-Wójcik J., Świat „na końcu języka”, słowem – o poezji Julii Fiedorczuk, „Czas Kultury” 2017, nr 2, s. 124–130.
• Mirzoeff N., Jak zobaczyć świat?, przeł. Ł. Zaremba, Kraków–Warszawa 2016.
• Nawarecki A., Czarna mikrologia, [w:] Skala mikro w badaniach literackich, red. A. Nawarecki i M. Bogdanowska, Katowice 2005, s. 9–23.
• Orska J., Nauka chodzenia. O tekstach programowych późnej awangardy, [w:] Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy, red. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Kraków 2018, s. 7–20.
• Pawelec D., Bałkany a sprawa polska. „Mitrovica” Radosława Kobierskiego, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2012, t. 19, nr 39, s. 221–232. https://doi.org/10.14746/pspsl.2012.19.16
• Różewicz T., Przygotowanie do wieczoru autorskiego, ilustr. J. Tchórzewski, Warszawa 1977.
• Skurtys J., Julia Fiedorczuk. Pochwała wielości, [w:] J. Skurtys, Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku, Wrocław 2020, s. 275–280.
• Sloterdijk P., Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, przeł. A. Żychliński, Warszawa 2011.
• Solnit R., Nadzieja w mroku. Nieznane opowieści, niebywałe możliwości, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Kraków 2019.
• Sołtys-Lewandowska E., Zaśpiewać, zapamiętać („znowu i znowu i znowu”), „Czas Kultury” 2017, nr 2, s. 131–135.
• Sontag S., Widok cudzego cierpienia, przeł. S. Magala, Kraków 2010.
• Stefaniak B., Spór nad kołyską, „Teksty Drugie” 2011, nr 4, s. 171–184.
• Suska D., Moja niezrozumiała dziecięca mowa, [w:] D. Suska, Ściszone nagle życie, Kraków 2016.
• Szkołut T., Awangarda, neoawangarda, postawangarda, Lublin 1999.
• Świeściak A., Lekcje nieobecności. Szkice o najnowszej poezji polskiej (2001–2010), Mikołów 2010.
• Świeściak A., Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku, Kraków 2010.
• Świeściak A., Śmierć w poezji współczesnej (Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, Dariusz Suska, Jacek Dehnel, Marcin Siwek, Tomasz Różycki, Wojciech Wencel), [w:] Zamieranie. Interpretacje, red. G. Olszański, D. Pawelec, Katowice 2007 , s. 163–185.
• Ubertowska A., Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Warszawa 2020.
• Wądolny-Tatar K., Kołysanka w liryce XX i XXI wieku. Emergencja gatunku literackiego, Kraków 2014.
• Węgrzyniak A., Ćwiczenie wyobraźni ekologicznej. O poezji Julii Fiedorczuk, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2018, nr 33, s. 219–235. https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.33.13
• Węgrzyniakowa A., Nie ma rozpusty większej niż myślenie. O poezji Wisławy Szymborskiej, Katowice 1997.
• Wywrotowość jest kwestią poetyki. Z Julią Fiedorczuk rozmawia Monika Glosowitz, „Opcje” 2016, nr 1–2.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.11.07

Biblioteka Nauki

28408282