Ciało w fabryce. O Cygarniczce Artura Gruszeckiego

• Authors: Elżbieta Rybicka

Title variants

EN

The Body in the Factory. About Artur Gruszecki’s Cygarniczka [Mouthpiece]

Abstracts

EN

The article is an analysis of the novel Cygarniczka (Mouthpiece) by Artur Gruszecki, published in 1904. It focuses on the situation of women workers in a cigar factory in Krakow, their submission to the factory regime, which is another embodiment of the patriarchal power over the female body. On the other hand, the article emphasizes the acts and microstrategies of resistance presented in the novel, proving the liberation of women from the patriarchal order. The interpretation takes into account the double emancipatory context at the turn of the 19th and 20th centuries – both women and workwomen. The novel presents progressive solutions concerning the working conditions of female workers and is close to emancipated women.

PL

Artykuł stanowi analizę opublikowanej w 1904 roku powieści Artura Gruszeckiego Cygarniczka. Koncentruje się na sytuacji robotnic w krakowskiej fabryce cygar, ich podporządkowaniu reżimowi fabrycznemu, jako kolejnemu wcieleniu patriarchalnej władzy nad kobiecym ciałem. Z drugiej strony akcentuje przedstawione w powieści akty i mikrostrategie oporu, dowodzące wyzwalania się kobiet z patriarchalnego porządku. W interpretacji został uwzględniony podwójny kontekst emancypacyjny umiejscowiony na przełomie wieku XIX i XX – zarówno kobiet, jak i pracownic fabryk. Powieść prezentuje progresywne rozwiązania dotyczące warunków pracy robotnic i bliskie środowiskom emancypantek.

Keywords

EN

Artur Gruszecki; novel; workwomen; emancipation

PL

Artur Gruszecki; powieść; robotnica; emancypacja

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2022
• Issue: 11
• Pages: 149-162

Dates

published

2022

Contributors

author

Elżbieta Rybicka

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000276435647

References

• Bukowski K., Pajączkowski M., 110 lat historii Zakładów Przemysłu Tytoniowego w Krakowie, Łódź 1986.
• Czajecka B., „Z domu w szeroki świat…”. Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
• Daszyńska-Golińska Z., Przed jutrem. Współczesny ruch kobiecy wobec kwestii robotnic. Odczyt, Kraków 1897.
• Daszyńska-Golińska Z., Przyczynki do kwestii robotniczej w Polsce, Warszawa 1920.
• Daszyński I., Pamiętniki, cz. II, Warszawa 2017.
• Dauksza A., O koleżankach Czarnej Mańki. Próba rekonesansu sytuacji robotnic miast Galicji przełomu XIX i XX wieku, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. 3, red. E. Furgał, Kraków 2011, s. 57–72.
• Dormus K., Galicyjskie stowarzyszenia i organizacje kobiece doby autonomicznej jako wyraz kobiecych dążeń do samoorganizacji, [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa 2008, s. 251–267.
• Furgał E., 100. rocznica pierwszych obchodów Międzynarodowego Dnia Kobiet w Krakowie, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. 3, red. E. Furgał, Kraków 2011, s. 15–21.
• Gruszecki A., Cygarniczka, Stevens Point 1911.
• Kuczalska-Reinschmit P., Z historii ruchu kobiecego, [w:] Głos kobiet w kwestii kobiecej, Kraków 1903, s. 273–339.
• Kuźma I.B., Miasto pracy – miasto kobiet. Perspektywa women’s urban anthropology, „Civitas Hominibus” 2016, nr 11, s. 57–90. https://doi.org/10.25312/2391-5145.11/2016_57-90
• Matuszek G., Kobiety a proces modernizacji – rekonesans galicyjskiej herstorii, [w:] Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866–1914). Studia i szkice, red. K. Fiołek, M. Stala, Kraków 2011, s. 43–72.
• Niedźwiedzka R., Po zwycięstwie lwowskich modniarek, „Robotnica” 1904, nr 6, s. 3–7.
• Okoń J., Powieść „Krety” Artura Gruszeckiego jako monografia środowiska górniczego w Zagłębiu Dąbrowskim u schyłku XIX wieku, „Górnik Polski. Zeszyty Naukowe Muzeum Górnictwa Węglowego” 2015, nr 8/9, s. 67–100.
• Poniatowska I., Lekarki, robotnice oraz… panny. O pracy i zarobkach kobiet w świetle wybranych polskich powieści popularnych drugiej połowy XIX wieku, [w:] Księgowanie. Literatura, kobiety, pieniądze, red. I. Iwasiów, A. Zawiszewska, Szczecin 2014, s. 247–274.
• Sadlik M., Miastu wierni. Zapomniani literaci Krakowa (1898–1939), Kraków 2020.
• Tchórzewska-Kabata H., Artur Gruszecki. Teoria i praktyka pisarska wobec naturalizmu, Kraków 1982.
• Tomczok P., Literacki kapitalizm: obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku, Katowice 2018.
• Turzyma M., Kwestia kobieca, [w:] Głos kobiet w kwestii kobiecej, Kraków 1903, s. 1–16.
• Urbanik-Kopeć A., Anioł w domu, mrówka w fabryce, Warszawa 2018.
• Watt I., Powieść i miłość – „Pamela”, przeł. Z. Łapiński, „Pamiętnik Literacki” 1970, nr 2, s. 415–453.
• Zajkowska J., Na obrzeżach nowoczesności. O powieściopisarstwie Artura Gruszeckiego, Warszawa 2015.
• Zebranie tutkarek w redakcji „Robotnicy”, „Robotnica” 1904, nr 2, s. 5–6.
• Zyblikiewicz L., Aktywność zawodowa kobiet w Krakowie w II połowie XIX wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2015, nr 4, s. 83–103. https://doi.org/10.18276/pdp.2015.4.37-04

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.11.10

Biblioteka Nauki

28408278