Elbing vs. Elbląg. From contested land to decolonial representations

• Authors: Elisa-Maria Hiemer

Title variants

PL

Elbing vs. Elbląg. Od spornych ziem do reprezentacji dekolonialnych

Abstracts

PL

Zmiany terytorialne po II wojnie światowej pociągnęły za sobą istotne zmiany demograficzne: w Elblągu wysiedlono Niemców, a osiedlono Polaków z dawnych ziem wschodnich. Nie tylko narodowa, ale i prywatna historia musiała być tworzona od podstaw. Poprzez badanie różnych rodzajów tekstów i map (wspomnienia, przewodniki turystyczne, literatura, wystawy), w artykule przeanalizowano rozbieżne narracje o mieście i sąsiedztwie z niemieckiej i polskiej perspektywy. Oprócz analizy głównych motywów i strategii narracyjnych, które opierają się na miejskiej wizualizacji pamięci, artykuł kwestionuje popularne pojęcie palimpsestu na rzecz dekolonialnej perspektywy przestrzeni miejskiej. Odpowiedź na pytanie o to, jak wyobrazić sobie miasto poza koncepcjami narodowymi, może stymulować ponowne rozważania na temat hierarchicznych struktur miast.

EN

Territorial shifts after World War II entailed critical demographic changes: Germans were expelled from Elbing; Poles from the eastern territories were supposed to take their place in Elbląg. Personal and national narratives had to be created from scratch. The article explores different forms of texts and maps – memoirs, tourist guides, literature, and an exhibition – to scrutinise different city and neighbourhood narratives from German and Polish standpoints. Besides analysing the central motifs and narrative strategies that rely on an urban visualisation of memory, it rejects the popular notion of a palimpsest in favour of a decolonial perspective on urban space. Proposing a way to imagine a city beyond nation-based concepts can stimulate reconsidering hierarchic city structures.

Keywords

EN

Western Territories; resettlement; German-Polish relations; urban history; mental maps

PL

Ziemie Zachodnie; przesiedlenia; polsko-niemieckie relacje; historia miejska; mapy mentalne

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2023
• Issue: 12
• Pages: 95-113

Dates

published

2023

Contributors

author

Elisa-Maria Hiemer

• Herder Institute for Historical Research on East Central Europe in Marburg

References

• Elbing, Press clippings archive of the Herder Institute for Historical Research on East Central Europe, Marburg, Signature P 0325.
• Ewering L., Heimat. Marienburg Elbing Frauenburg, Ostpreußisches Landesmuseum, Signature XI E 2 Ewe 1996.
• Miejska Rada Narodowa i Zarząd Miejski w Elblągu, Komisja odbudowy i planowania, Archiwum Państwowe w Malborku, Signature 1, folder 454.
• Miejska Rada Narodowa i Zarząd Miejski w Elblągu, Sprawy ogólne dot. odbudowy, Archiwum Państwowe w Malborku, Signature 1, folder 466.
• Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, Długofalowe plany inwestycyjne, m.in. projekt planu inwestycyjnego na 1953 r. oraz plan perspektywiczny rozwoju do 1960 r., Archiwum Państwowe w Malborku, Signature 53, folder 460.
• Kult, Arahja, 1988, https://lyricstranslate.com/de/arahja-arahja.html-0 [accessed March 2, 2023].
• Oxford English Dictionary, https://www.oed.com/oed2/00169695 [accessed: March 3, 2023].
• Romantische Straße Touristik Arbeitsgemeinschaft GbR, https://www.romantischestrasse.de/en/romantische-strasse/germanys-oldest-and-most-popular–holiday-route [accessed: March 5, 2023].
• Abramowicz M., Brosz M., Bykowska-Godlewska B., Michalski T., Strzałkowska A., Wzorce konsumpcji alkoholu. Studium socjologiczne, Kawle Dolne 2018.
• Ackermann F., Palimpsest Grodno. Nationalisierung, Nivellierung und Sowjetisierung einer mitteleuropäischen Stadt, Wiesbaden 2010.
• Alles Leben ist aus der Stadt gewichen, „Ost-West Kurier” 1959, September 3.
• Bachelard G., Poetik des Raumes, Frankfurt am Main–Berlin–Wien 1975.
• Barczyk Z., Miasto i sens, Katowice 2020.
• Bonkowicz-Sittauerowie M. and I., Elbląg i okolica, Warszawa 1949.
• Ciechorska-Kulesza K., Tożsamość a przestrzeń w warunkach niestabilnych granic. Przypadek byłego województwa elbląskiego, Gdańsk 2016.
• Czarnocki K., Elbląg. Informator turystyczny, Warszawa 1968.
• Elbing – die alte ostpreußische Schichaustadt über dem Haff, “Landeszeitung Lüneburg” 1957, November 4.
• Elbing die verruchte Stadt, “Göttinger Presse” 1957, December 3.
• Elbing ist eine tote Stadt, “Spandauer Volksblatt” 1960, February 7.
• Elbląg. Plan miasta. 1974, PTTK, Sign. 04242.
• Elbląg wciąż pokrzywdzony, “Trybuna Ludu” 1959, July 8.
• Gieba K., A post-German city as a palimpsest in contemporary prose of the Lubuskie Land, “The Polish Review” 2022, no. 2.
• Gliniecki T., Elbląskie okruchy XX wieku, Elbląg 2013.
• Goddard C., Wierzbicka A., Cultural scripts. What are they, and what are they good for?, „Intercultural Pragmatics“ 2004, no. 2.
• Göttinger Arbeitskreis, Die deutschen Ostgebiete jenseits von Oder und Neiße im Spiegel der polnischen Presse, Würzburg 1958.
• Haese J., Verloren in Elbląg. Autobiographischer Roman, Osnabrück 2007.
• Hahn H. H., Hahn E., Flucht und Vertreibung, [in:] É. François, H. Schulze, Deutsche Erinnerungsorte: Eine Auswahl, Bonn 2005.
• Halikowska-Smith T., The past as palimpsest. The Gdańsk school of writers in the 1980s and 1990s, “The Sarmatian Review” 2003, no. 1.
• Hiemer E.-M., Autobiographisches Schreiben als ästhetisches Problem, Wiesbaden 2019.
• Hiemer E.-M., The Family as ‘Best Weapon’. Instrumentalising German health care discourses in Upper Silesia during the Interwar Period, “Journal of Family History” 2023, no. 3.
• Hryniewicka M., Danzig, Gdańsk und seine Geschichte als literarisches Thema in der Prosa von Günter Grass, Stefan Chwin und Paweł Huelle, Göttingen 2008.
• Kijowska J., Kijowski A., Rączkowski W., Politics and Landscape Change in Poland. C. 1940–2000, [in:] D. Cowley, R. Standring, M. Abicht, Landscapes through the lens: Aerial photographs and historic environment, occasional publication of the Aerial Archaeology Research Group, Vol. 2, Oxford–Oakville 2010.
• Knigge A., „Die vor uns hier gelebt haben”: Spurensuche in der polnischen Literatur nach 1989, [in:] R. Jaworski, Gedächtnisorte in Osteuropa. Vergangenheiten auf dem Prüfstand, Frankfurt 2003.
• Kołodziejczyk D., Huigen S., Multimodal palimpsests: Ideology, (non-)memory, affect and the senses in cultural landscapes construction in Eastern and Central Europe, “European Review” 2022, no. 4.
• Kuhstall im Keller, „Eßlinger Zeitung” 1961, December 21.
• Lubocka-Hoffmann M., Miasta historyczne Zachodniej i Północnej Polski: Zniszczenia i programy odbudowy, Elbląg 2004.
• Lubocka-Hoffmann M., Powojenna odbudowa miast w Polsce a retrowersja Starego Miasta w Elblągu. The post-war rebuilding of towns and cities in Poland and the retroversion of the Old Town in Elbląg, „Ochrona Zabytków” 2019, no. 1.
• Madurowicz M., Emocje zapisane na mapach, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2019, no. 15.
• Miasto z ambicjami, „Kurier Polski” 1960, August 17.
• Murzynowski J., Ruiny i ludzie, [in:] …ocalić od zapomnienia: Półwiecze Elbląga (1945–1995) w pamiętnikach, notatkach i materiałach wspomnieniowych ludzi Elbląga, ed. R. Tomczyk, Elbląg 1997.
• Musiaka Ł., Spatial transformations of selected Masurian cities in the years 1945–1989 in light of qualitative research of their inhabitants, “Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego. Dissertations of Cultural Landscape Commission” 2019, no. 2.
• My, Elblążanie, „Trybuna Ludu”, May 20, 1959.
• Orski M., Filie obozu koncentracyjnego Stutthof na terenie miasta Elbląga w latach 1940–1945, Sztutow 1992.
• Phillips J., Storytelling in Earth sciences. The eight basic plots, “Earth-Science Reviews” 2012, no. 3.
• Portret ambitnego miasta, „Głos Pracy” 1960, May 10.
• Przed 17 laty na cmentarzysku-Elblągu, „Express Wieczorny” 1962, February 12.
• Roth R., Cartographic design as visual storytelling: Synthesis and review of map-based narratives, genres, and tropes, “The Cartographic Journal” 2021, no. 1.
• Röger M., Flucht, Vertreibung und Umsiedlung. Mediale Erinnerungen und Debatten in Deutschland und Polen seit 1989, Marburg 2010.
• Schneege H.-G., Langsam frißt der Wald die Stadt auf, “Passauer Neue Presse” 1958, April 5.
• Sywenky I., (Re)constructing the urban palimpsest of Lemberg/Lwów/Lviv. A case study in the politics of cultural translation in East Central Europe, “Translation Studies” 2014, no. 2.
• Wiedersehen mit Elbing, “Schwäbische Zeitung” 1958, February 21.
• Zduniak-Wiktorowicz M., Filologia w kontakcie. Polonistyka, germanistyka, postkolonializm, Poznań 2018.
• Żmudzińska-Nowak M., Heritage as a palimpsest of valued cultural assets on the problems of frontier land architectural heritage in turbulent times. Example of Poland’s Upper Silesia, “International Journal of Conservation Science” 2021, no. 3.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.12.07

Biblioteka Nauki

28408240