Konstrukty cywilizacji i metafizyka transfiguracji w twórczości Romany Kaszczyc

• Authors: Wiktoria Chojnacka

Title variants

EN

Constructs of civilisation and the metaphysics of transfiguration in the work of Romana Kaszczyc

Abstracts

EN

Romana Kaszczyc – an artist concerned with nature, borderlands, peripheries, the West Pomeranian and Lubusz lands, the Barlinecka Wilderness – dissolves in her work the ontological dimension of borders, while bringing into play the perspectives of neighbourhood relations, interdependence and diversity. Wilderness endures, irrespective of the conventional borders marked on the administrative map of Poland. However, it is also worth raising the question of whether culture is becoming – by greedily expanding its territory – nature’s neighbour, or perhaps its oppressor? In her work, Roma Barlinecka creates a world in which social patterns and roles become a prison. Whereas, the coexisting binary reality of night and day, darkness and illumination, life and death is metaphysical in the artist’s eyes. Thus, is the border transcendent, epistemological and independent of man? Above all, I would not only like to commemorate a worthy artist who consciously chose to live in the borderlands, but also to look at the border itself, and how antagonisms between culture and nature, centre and periphery, global recognition and regionality are generated and constituted. Notwithstanding the goals above, the main research objective is to develop an interpretation of selected culture-themed texts by Romana Kaszczyc in the light of considerations of the semantic experience of the borderland. I will present a critical study of literary and plastic works from a neo-regional and ecocritical perspective. The interpretations shall induce deliberations on neighbourhood relations, border and ecocide. Research inspirations will be drawn from the scholarly output of, among others: Julia Fiedorczuk, Aleksandra Ubertowska, Tatiana Czerska, Elżbieta Rybicka.

PL

W twórczości Romany Kaszczyc – artystki przyrody, pogranicza, peryferii, ziemi zachodniopomorskiej i lubuskiej, Puszczy Barlineckiej – w perspektywie sąsiedztwa, współzależności i różnorodności, status granicy traci swoje ontologiczne znaczenie. Puszcza trwa, niezależnie od umownych granic wyznaczonych na administracyjnej mapie Polski. Jednocześnie warto zadać pytanie, czy kultura staje się – powiększającą zachłannie swoje terytorium – sąsiadką natury, a może jej ciemiężycielką? Barlinecka Roma kreuje w swojej twórczości świat, w którym schematy i role społeczne stają się więzieniem. Natomiast w oczach artystki współistniejąca binarność nocy i dnia, mroku i jasności, życia i śmierci jest metafizyczna. Czy zatem granica byłaby transcendentna, epistemologicznie wydarzająca się oraz niezależna od człowieka? Chciałabym przede wszystkim nie tylko przedstawić zasługującą na upamiętnienie artystkę, która świadomie wybrała życie na terenach pogranicza, ale i przyjrzeć się granicy samej w sobie, w jaki sposób wytwarzają się i konstytuują antagonizmy między kulturą i naturą, centrum i peryferiami, światowym uznaniem i regionalnością. Głównym moim celem badawczym jest natomiast stworzenie interpretacji wybranych tekstów kultury Romany Kaszczyc w świetle rozważań semantycznego doświadczenia pogranicza. Krytyczne opracowanie dzieł literackich i plastycznych przedstawię w perspektywie neoregionalnej oraz ekokrytycznej. Interpretacje staną się jednocześnie pre-tekstem do rozważań związanych z problematyką sąsiedztwa, granicy oraz ekocydu. Inspiracje badawcze czerpać będę z dorobku naukowego m.in. Julii Fiedorczuk, Aleksandry Ubertowskiej, Tatiany Czerskiej, Elżbiety Rybickiej.

Keywords

EN

Romana Kaszczyc; ecopoetics; borderlands

PL

Romana Kaszczyc; ekopoetyka; pogranicze

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
• Year: 2023
• Issue: 12
• Pages: 157-168

Dates

published

2023

Contributors

author

Wiktoria Chojnacka

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/0000000222938695

References

• Barba E., Canoe z papieru. Traktat o Antropologii Teatru, przeł. L. Kolankiewicz, D. Wiergowska-Janke, Wrocław 2007.
• Czerska T., Post-koiné, czyli Anity Jarzyny projekt krytyki nieantropocentrycznej, „Porównania” 2021, nr 1 (28).
• Fiedorczuk J., Beltrán G., Ekopoetyka / Ecopoética / Ecopoetics, Warszawa 2020.
• Grotowski J., Akcja, [w:] Antropologia widowisk, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2010.
• Janion M., Druga i trzecia generacja romantyków: biografia i geografia, [w:] Biografia – geografia – kultura literacka, red. J. Ziomek, J. Sławiński, Wrocław 1975.
• Jarzyna A., Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź 2019.
• Kaszczyc R., Imię czasu, Gorzów Wielkopolski 1996.
• Kaszczyc R., Nie naprawiajcie zegara, Szczecin 2002.
• Madejski J., Wstęp. Przewodnik, bedeker, poradnik i geoliteratura, Szczecin–Kraków 2019.
• Nikitorowicz J., Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 1995.
• Romana Kaszczyc. 40 lat pracy twórczej, Barlinek 2005.
• Rybicka E., Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, „Teksty Drugie” 2008.
• Siewior K., Kompleks Anteusza. O starym i nowym regionalizmie, „Teksty Drugie” 2019, nr 2. https://doi.org/10.18318/td.2019.2.10
• Sigva R. M., Stawanie się człowieka pogranicza, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J. Paedagogia-Psychologia” 2020, nr 5. https://doi.org/10.17951/en.2020.5.359-372
• Słomka J., Zmarła Romana Kaszczyc, „Kurier Szczeciński”, https://24kurier.pl/aktualnosci/wiadomosci/zmarla-romana-kaszczyc/ [dostęp: 29.06.2023].
• Turner V., Proces rytualny, przeł. E. Dżurak, Warszawa 2010.
• Ubertowska A., Historie bioetyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Warszawa 2020.
• White K., Poeta kosmograf, przeł. K. Brakoniecki, Olsztyn 2010.

Identifiers

DOI

10.18778/2299-7458.12.11

Biblioteka Nauki

28408222