Mniejszości narodowe i etniczne w polskiej przestrzeni publicznej

• Authors: Marek Barwiński

Title variants

Mniejszości narodowe i etniczne w polskiej przestrzeni publicznej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób zmiany systemu politycznego i prawnego zachodzące w Polsce w ciągu ostatnich dekad wpłynęły na obecność mniejszości narodowych i etnicznych w przestrzeni publicznej kraju, oraz na ile poszczególne mniejszości mogły lub potrafiły wykorzystać sprzyjające im przekształcenia formalnoprawne. Bardzo duża dysproporcja w różnorakich przejawach tej publicznej obecności (dwujęzyczne nazwy miejscowości, urzędów, szkół, stosowanie języka pomocniczego, działalność społeczna i polityczna, oświata, dziedzictwo historyczne) pomiędzy poszczególnymi narodowościami jest spowodowana zróżnicowanymi przyczynami. Z pewnością do sprzyjających czynników należy relatywnie duża liczebność i koncentracja terytorialna, ale decydująca jest też aktywność działaczy i lokalnych społeczności oraz wewnętrzna integracja danej zbiorowości. Dzięki tym uwarunkowaniom niektóre tzw. historyczne mniejszości, wykorzystując zmiany prawne, stały się trwałą częścią przestrzeni publicznej w Polsce.

EN

The main aim of this article is to show how changes in the political and legal system taking place in Poland in recent decades have contributed to the presence of national and ethnic minorities in the public space of the country, as well as how the different minorities could or were able to use the favourable formal and legal transformations. The huge disparity in various manifestations of this public presence (bilingual names of places, offices, schools, the use of an auxiliary language, social and political activity, education, historical heritage) between nationalities is caused by many diverse reasons. Certainly, the favorable factors include the relatively large size and territorial concentration, but the activity shown by activists and local communities, as well as the internal integration of communities may also be considered decisive factors. It is owing to these circumstances, that some of the so-called historical used legal changes to become permanent parts of the public space in Poland.

Keywords

PL

struktura narodowościowa Polski; system polityczno-prawny; prawodawstwo dotyczące mniejszości narodowych; język pomocniczy; nazwy dwujęzyczne; struktura narodowościowa Polski; system polityczno-prawny; prawodawstwo dotyczące mniejszości narodowych; język pomocniczy; nazwy dwujęzyczne

EN

Polish nationality structure; political and legal system; legislation on national minorities; auxiliary language; bilingual names

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
• Year: 2016
• Volume: 5
• Pages: 93-114

Dates

published

2016-12-30

Contributors

author

Marek Barwiński

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

References

• Barwiński M., 2010, Changes in the social, political and legal situation of national and ethnic minorities in Poland after 1990, [w:] Kitowski J. (red.), 20 years of socio-economic transformations in countries of Central and Eastern Europe – an attempt of accounts, Geopolitical Studies, vol. 16, Warszawa, s. 223–244.
• Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź.
• Barwiński M., Leśniewska K., 2014, Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce i na Litwie – studium porównawcze, „Przegląd Geograficzny”, 86 (4), s. 499–524.
• Budyta-Budzyńska M., 2003, Mniejszości narodowe – bogactwo czy problem? Instytucjonalizacja mniejszości narodowych w Polsce w latach 1989–2002, Warszawa.
• Budyta-Budzyńska M., 2010, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Warszawa.
• Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918–1995, Lublin.
• Dudra S., Nitschke B. (red.), 2010, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
• Dudra S., Nitschke B. (red.), 2013, Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
• GUS, 2013, Wyznania religijne. Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009–2011, Warszawa.
• Janusz G., 2011, Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin.
• Kowalski M., 2000, Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989–1998, Geopolitical Studies, vol. 7, Warszawa.
• Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław.
• Łodziński S., 2005, Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa.
• Łodziński S., 2010, Polityka wobec mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w latach 1945–2008, [w:] Dudra S., Nitschke B. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków, s. 13–36.
• Łodziński S., 2014, „Pole dwujęzyczności”. Problemy wprowadzania dwujęzycznych nazw miejscowości na przykładzie wybranych gmin województwa opolskiego, [w:] Sakson A. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce i Europie. Aspekty polityczne i społeczne, Toruń, s. 70–88.
• Madajczyk P. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości narodowe w okresach przełomów politycznych (1944–1989), Warszawa.
• Matykowski R., 1997, Udział i zróżnicowanie poparcia mniejszości narodowych w Polsce w wyborach parlamentarnych z dn. 21.10.1997, „Sprawy Narodowościowe”, Nowa Seria, 6 (2), s. 261–272.
• Matykowski R., 2008, Przestrzenne zróżnicowanie w zachowaniach wyborczych mieszkańców województwa podlaskiego, [w:] Świątek D., Bednarek M., Siłka P. (red.), Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka, Dokumentacja Geograficzna, 36, Warszawa, s. 28–33.
• Nijakowski L. (red.), 2005, Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych, Warszawa.
• Pogorzała E., 2006, Szkolnictwo mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w okresie transformacji, [w:] Michalik E., Chałupczak H. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w procesach transformacji oraz integracji, Lublin, s. 327–338.
• Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Łódź.
• Stachowiak A., 2010, Dwujęzyczne nazwy miejscowości a dialog międzykulturowy na Łemkowszczyźnie, [w:] Dudra S., Halczak B., Drozd R., Betko I., Smigiel M. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini. Historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. 3, Zielona Góra–Słupsk, s. 159–163.

Identifiers

DOI

10.18778/2300-0562.05.05