Morawianie (Morawcy) w Polsce

• Authors: Mariusz Kowalski

Title variants

Morawianie (Morawcy) w Polsce

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto charakterystykę ludności morawskiej (Morawców), która na skutek dwudziestowiecznych zmian terytorialnych zamieszkuje w granicach państwa polskiego. Przedstawiciele tej grupy wyróżniają się swym językiem (dialekt laski) i zwyczajami, jednak w odróżnieniu od mieszkańców Republiki Czeskiej, nie utożsamiają się z narodem morawskim lub czeskim. Uważają się za Polaków, Niemców lub Ślązaków, co wynika z przynależności państwowej tych ziem w latach 1742–2016. Procesy akulturacji sprawiają, że już niedługo mogą zniknąć ostatnie znamiona odrębności tej grupy etnicznej. O morawskim pochodzeniu będą świadczyły jedynie nazwiska, noszone przez część jej przedstawicieli.

EN

The paper aims to characterise the Moravian population (Moravs) who lives within the boundaries of Poland as a result of 20th-century territorial changes. Representatives of this group differ in their language (Lach dialect) and customs yet, unlike the inhabitants of the Czech Republic, do not identify as Moravians or Czechs. They instead consider themselves as Poles, Germans or Silesians, which stems from the national affiliation of the area between 1742 and 2016. The processes of acculturation may soon lead to the disappearance of the last signs of independence of this ethnic group. Moravian origins will only be seen in last names of some of the population.

Keywords

PL

Morawianie; dialekt laski; odrębność etniczna; Morawy; Śląsk; Polska; Morawianie; dialekt laski; odrębność etniczna; Morawy; Śląsk; Polska

EN

Moravians; Lach dialect; ethnic independence; Moravia; Silesia; Poland

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
• Year: 2016
• Volume: 5
• Pages: 115-131

Dates

published

2016-12-30

Contributors

author

Mariusz Kowalski

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 00-818 Warszawa, ul. Twarda 51/55

References

• Berlińska D., 1998, Tożsamość Ślązaków w świetle badań socjologicznych, „Przegląd Zachodni”, 3, s. 111–132.
• Czapliński M., 2007, Historia Śląska, Wrocław,
• Dejna K., 1949, Z najnowszej dialektologii śląskiej, „Język Polski”, 5 (29), s. 206–215.
• Deklaracje narodowościowe w gminach w 2002 roku: stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nsp2002_tabl4.xls
• Gawrecká M., 2009, Etniczne, terytorialne i narodowe tożsamości na Śląsku Opawskim, [w:] Rusek H., Drożdż A. (red.), Tożsamość etniczna i kulturowa Śląska w procesie przemian, Prace i Materiały Etnograficzne, 36, Wrocław, s. 305–317.
• Janczak J. (red.), 1984, Śląsk w końcu XVIII w., [w:] Atlas historyczny Polski, t. 2, Wrocław.
• Kniejski O., Sękowski R. (opr.), 2012, Statut ziemski księstw opolskiego i raciborskiego i innych ziem do nich należących, Opole.
• Kurek J., 1993, Śląsk jako region kulturowy w etnografii, [w:] Zagórski Z. (red.) Struktura współczesnego społeczeństwa Polski w świetle badań śląskich, t. 1, Wrocław, s. 51–70.
• Mečiar M., 2007, Sociální identity autochtonních obyvatel Hlučínska: Mezigenerační proměny, Dizertační práce, Fakulta sociálních studií Masarykovy univerzity, Brno: http://is.muni.cz/th/23012/fss_d/MM_dizertace_k.pdf
• Nazwiska polskie: http://nazwiska-polskie.pl/
• Orzechowski K., 2005, Historia ustroju Śląska, 1202–1740, Wrocław.
• Pałys P., 2006, Morawcy w Raciborskiem i Głubczyckiem w dokumentach polskiej służby dyplomatycznej z lat 1929–1939, „Zeszyty Historyczne”, 157, s. 131–168.
• Pałys P., 2012, Śląsk jako wspólna kraina dziejów Polski i Czech – uwagi o polsko-czeskim styku kulturowym/Slezsko jako země společných dějin Polska a Česka – úvahy o polsko-českém kulturním styku, [w:] Bulanda H. i in. (red.), Kędzierzyn-Koźle – Přerov Portrety miast/Portréty měst, Kędzierzyn-Koźle–Opole, s. 8–21.
• Panic I., 2009, Śląsk Cieszyński w czasach plemiennych, [w:] Panic I. (red.), Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych, t. 1: Śląsk Cieszyński w czasach prehistorycznych, cz. 1: Ziemia cieszyńska do doby plemiennej, Cieszyn, s. 243–259.
• Rospond S., 1959, Dzieje polszczyzny śląskiej, Katowice.
• Siatkowski J., 1994, Polsko-czeskie kontakty językowe na terenie Polski, „Prace Filologiczne”, 39, s. 231–246.
• Sobotík B., 1946, Naše země, náš lid: Hlubčicko, Ratibořsko, Kozelsko, Matice opavská.
• Strauchmann K., 2008, Morawcy przechodzą, „Nowa Trybuna Opolska”, 19.01, s. 14.
• Szydłowski J., 1991, Sytuacja osadnicza na północnym przedpolu Bramy Morawskiej w dobie plemiennej wczesnego średniowiecza, „Rocznik Cieszyński”, t. 6–7, s. 9–17.
• Szymańska M., 2002, Słownictwo gwarowe miejscowości Krzanowice w powiecie raciborskim, praca magisterska, Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Szymańska M., Słownictwo zanikające w gwarze Krzanowic: http://kulturamorawska.eu/gwara/
• Stieber Z., 1934, Geneza gwar laskich, Kraków.
• Tobjański Z., 1994, Czesi w Polsce, Kraków.
• Wasiczek M., 2012, Tożsamość morawska, 7/8 (102/103) lipiec/sierpień 2012, s. 8.
• Wasiczek M. (red.), 2012, Tożsamość morawska na pograniczu polsko-czeskim, Racibórz.
• W Borucinie dyskutowano o Morawcach, 2012, „Krzanowice i okolice”, 5/6 (100/101) czerwiec/lipiec.
• Wawoczny G., Wasiczek M., 2010, Gmina Krzanowice wczoraj i dziś, Racibórz.
• Wendt J., 1978, Ziemia Głubczycka, Opole.
• Wrzosek A. (red.), 1955, Górny Śląsk: Prace i materiały geograficzne, Kraków.

Identifiers

DOI

10.18778/2300-0562.05.06