O potrzebie badań nad percepcją wizualną krajobrazu kulturowego wsi

• Authors: Maria Wieruszewska

Title variants

O potrzebie badań nad percepcją wizualną krajobrazu kulturowego wsi

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omówiono wybrane kwestie związane z badaniami wizualnej percepcji krajobrazu kulturowego wsi. Autorka dokonała analizy w świetle trzech zwrotów, a mianowicie: kulturowego, ikonicznego i przestrzennego. Podkreśliła, że zdegradowane środowisko wiejskie oraz zniszczony krajobraz kulturowy są dowodem błędnych założeń teoretycznych i metodologicznych. Wskazała, że niewłaściwe wzorce planowania przestrzennego są konsekwencją braku humanistycznego spojrzenia w badaniach struktur przestrzennych. Główną osią narracji autorki stał się problem niedoboru takich wartości, jak: przywiązanie do miejsca, tradycja, szacunek dla przestrzeni w jej historycznych i geograficznych aspektach. Z refleksji tej wynika bezpośrednio, że humanistyczne podejście jest bardzo potrzebne do wdrożenia geografii z „ludzką twarzą”. Według autorki, która podziela zdanie Rogera Scrutona, ochrona wiejskiego krajobrazu kulturowego wymaga docenienia tradycyjnych wartości kulturowych. W artykule wskazano także na obserwowaną wśród młodych badaczy tendencję do umniejszania roli percepcji wizualnej. Autorka kwestionuje „kulturę detronizacji” wzroku, który jako element doświadczania przestrzeni przez człowieka w istotny sposób pomaga w walce przeciwko degradacji krajobrazu polskiej wsi.

EN

The article presents the argumentation for the issue of the rural cultural landscape in visual perception. The Author conducts her reflection in the light of three turns, namely: cultural, iconic and the spatial one. She stressed that the degraded rural environment as well as demolished cultural landscape is the proof of erroneous theoretical and methodological assumption of research. She points the wrong patterns of spatial planning as consequences of the lack of humanistic view in disciplines dealing with space. The critical reflection against the lack of such values as: love of home and localities, tradition, respect for space in historical and geographical aspects is the main axis of the author’s narration. The more humanistic approach is badly needed to implement the requirement of geography with “human face”. According to Author, who has shared the Roger Scruton’s opinion, the protection of the rural cultural landscape requires the strong appreciation the conservative values of culture, rather than “progressive” ones. At the end of the text she argue the tendency – observed among some young researchers – to diminish the role of sight in human experience because of his affiliation to the West. She tried to challenge the “culture of rejection” (of sight) as the important factor of human – sensitive and intellectual – experience helping against the demolition and annihilation of polish villages.

Keywords

PL

zwrot kulturowy; zwrot ikoniczny; zwrot przestrzenny; wieś; wartości; zwrot kulturowy; zwrot ikoniczny; zwrot przestrzenny; wieś; wartości

EN

cultural turn; iconic turn; spatial turn; rural community; values

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
• Year: 2018
• Volume: 7
• Pages: 11-24

Dates

published

2018-12-30

Contributors

author

Maria Wieruszewska

• Polska Akademia Nauk, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

References

• Albrow M., 1996, The Global Age, Cambridge.
• Angutek D., 2013, Kulturowe wymiary krajobrazu. Antropologiczne studium recepcji przyrody na prowincji: od teorii do empirii, Poznań.
• Bach-Głowińska J., 2014, Inteligentna przestrzeń. Trzeci wymiar innowacyjności, Warszawa.
• Bachmann-Medick D., 2012, Cultural turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przekł. K. Krzemieniowa, Warszawa.
• Bator J., 2008, Wstęp. Metafory i metonimie płci, [w:] Bator J., Wieczorkiewicz A. (red.), Ucieleśnienia II. Płeć między ciałem i tekstem. Praca zbiorowa, Warszawa, s. 7–19.
• Bucholc M., 2012, Wstęp [do:] Maffesoli M., Rytm życia. Wariacje na temat wyobraźni ponowoczesnej, przekł. A. Karpowicz, Kraków, s. XL–XXXV.
• Bukraba-Rylska I., Wieruszewska M., Burdyka K., 2017, Lokalne dziedzictwo kulturowe w doświadczeniu mieszkańców wsi, Warszawa.
• Bohem G., Mitchell W.J.T., 2012, Zwrot obrazowy a zwrot ikoniczny: dwa listy, [w:] Bogunia-Borowska M., Sztompka P. (red.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, Kraków, s. 94–117.
• Giddens A., 2003, Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, przekł. S. Amsterdamski, Poznań.
• Jameson F., 1986, Postmoderne – Zur Logik der Kultur im Spät-kapitalismus, [w:] Huyssen A., Scherpe K.R. (red.), Postmoderne. Zeichen eines kulturellen Wandels, Reinbek, s. 45–102.
• Jeziorski I., 2013, Krawędzie doświadczenia. Studium z antropologii wizualnej i sensorycznej, Bielsko-Biała.
• Kowicki M., 2011, O wątpliwych i niewątpliwych pożytkach z badań naukowych na temat wsi w planowaniu przestrzennym i architekturze, [w:] Halamska M. (red.), Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, Warszawa, s. 73–87.
• Kossow M., 2007, Społeczne wytwarzanie przestrzeni w Starym Testamencie, „Studia Regionalne i Lokalne”, 2 (28), s. 13–26.
• Libura H., 1990, Percepcja przestrzeni miejskiej, seria: Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny, Samorząd Terytorialny, 31, Warszawa.
• Łukasik M., 2015, Lokalność w kontekście architektury i atmosfery, „Societas/Communitas”, 1–2 (19–20), s. 224–229.
• Mirzoeff N., 2012, Czym jest kultura wizualna?, [w:] Bogunia-Borowska M., Sztompka P. (red.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, Kraków, s. 158–192.
• Olsen B., 2013, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przekł. B. Shallcross, Warszawa.
• Scruton R., 2017, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. J. Grzegorczyk, R.P. Wierzchosławski, Poznań.
• Skrzypek M., 2017, Mądrość roju – czyli mechanizm rozwoju wspólnot lokalnych, [w:] Szomburg J. (red.), Polacy i Polska wobec wyzwań dojrzałości. Po XI Kongresie Obywatelskim, Gdańsk, s. 149–155.
• Sztompka P., 2007, Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków.
• Tobiasz-Lis P., 2015, Obraz wsi i rolnictwa w polskich i angielskich podręcznikach do geografii, „Studia Obszarów Wiejskich”, 40, s. 169–179.
• Wieruszewska M., 1991, Wieś. W poszukiwaniu całości społeczno-kulturowej, Warszawa.
• Wieruszewska M., 2017a, Krajobraz kulturowy wsi w percepcji wizualnej, [w:] Bukraba-Rylska I., Wieruszewska M., Burdyka K., Lokalne dziedzictwo kulturowe w doświadczeniu mieszkańców wsi, Warszawa, s. 45–80.
• Wieruszewska M., 2017b, The Rural Cultural Landscape in Visual Perception, [w:] Bukraba-Rylska I., Wieruszewska M., Burdyka K., Lokalne dziedzictwo kulturowe w doświadczeniu mieszkańców wsi, Warszawa, s. 219–225.
• Wilkin J., 2016, Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Warszawa.
• Wójcik M., 2012, Geografia wsi w Polsce. Studium zmiany podstaw teoretyczno-metodologicznych, Łódź.
• Radio Dla Ciebie, 12.10.2014 r.

Identifiers

DOI

10.18778/2300-0562.07.01