Uwarunkowania geograficzne i historyczne kształtowania krajobrazu kulturowego na obszarze województwa podkarpackiego

• Authors: Małgorzata Skulimowska

Title variants

Uwarunkowania geograficzne i historyczne kształtowania krajobrazu kulturowego na obszarze województwa podkarpackiego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule dokonano uzasadnienia powiązania uwarunkowań geograficznych i historycznych kwestią kształtowania krajobrazu kulturowego. W tym celu przeprowadzono analizę czynników przyrodniczych i historycznych na obszarze województwa podkarpackiego na tle jego obecnych granic. Obszar województwa podkarpackiego posiada niezaprzeczalne walory kulturowe, które powstały na przestrzeni wieków pod znacznym wpływem trzech głównych kultur: polskiej, ukraińsko-ruskiej i żydowskiej. O atrakcyjności tego regionu decyduje więc zarówno wielokulturowy charakter zachowanych obiektów zabytkowych, jak i ich ogromna liczba. Głównym celem badawczym artykułu było rozpoznanie i zdefiniowanie uwarunkowań geograficznych i historycznych, które wpłynęły na zmiany zachodzące na przestrzeni wieków w krajobrazie kulturowym na terenach znajdujących się obecnie w granicach województwa podkarpackiego. Istniejące na obszarze tego województwa obiekty zabytkowe, zarówno świeckie, jak i sakralne, są jedną z atrakcji turystycznych przyciągających turystów. Jednak również w obecnych czasach wiele czynników wpływa na to, że część z tych wielokulturowych obiektów zanika, a krajobraz ulega zasadniczym przekształceniom.

EN

This article is to show the title connection between geographical and historical factors and the issue of shaping of cultural landscape. Therefore, both the natural and historical factors have been analysed in the area of Podkarpackie Voivodeship in comparison with its current borders. The area of Podkarpackie Voivodeship has undeniable cultural advantages, which have been gained over the centuries under the substantial influence of three main cultures: Polish, Ruthenian-Ukrainian and Jewish. What makes this region attractive is the multicultural character of the preserved historic buildings as well as their huge number. The main aim of the research was to determine and identify geographical and historical factors which have made an influence on the changes in the cultural landscape in the area of the current borders of Podkarpackie Voivodeship over the centuries. Historic buildings that are in the area of Podkarpackie Voivodeship, both secular and sacred, are one of the tourist attractions that appeal to visitors. But also nowadays various factors are responsible for the vanishing of some of those multicultural buildings and the landscape undergoes significant changes.

Keywords

PL

krajobraz kulturowy; wielokulturowość; zabytki; cerkiew; synagoga; krajobraz kulturowy; wielokulturowość; zabytki; cerkiew; synagoga

EN

cultural landscape; multicultural; heritage; orthodox church; synagogue

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
• Year: 2018
• Volume: 7
• Pages: 133-162

Dates

published

2018-12-30

Contributors

author

Małgorzata Skulimowska

• Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Instytut Historii, 35-959 Rzeszów, ul. Rejtana 16

References

• Bańkosz R., 2010, Cerkwie Szlaku Ikon, Krosno.
• Błoński J., 2008, Zaginiony świat. Historia Żydów przemyskich, Przemyśl.
• Brykowski R., 1997, W sprawie architektury cerkiewnej województwa rzeszowskiego po 33 latach, [w:] Marek A. i in. (red.), Losy cerkwi w Polsce po 1944 r. Materiały sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki pt. „Tragedia polskich cerkwi” oraz artykuły zamówione przez Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, Rzeszów, s. 139–166.
• Burczyński J. (red.), 2002, Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin.
• Dobrowolska M., 1948, Dynamika krajobrazu kulturalnego, „Przegląd Geograficzny”, 21, 1, s. 151–203.
• Fedan R., 2007, Charakterystyka Województwa Podkarpackiego, [w:] Kościk B. (red.), Bioenergetyka Podkarpacka, Jarosław, s. 275–332.
• Harasimiuk K., Rodzoś J., 2004, Geografia Polski. W kraju ojców, Lublin.
• Hettner A., 1927, Grundzüge der Landerkunde, Leipzig.
• Kłos S., 2010, Krajobrazy nieistniejących wsi. Roztocze, Pogórze Przemyskie, Bieszczady, Beskid Niski, Rzeszów.
• Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Warszawa.
• Malarz R., 2003, Polska. Polskie góry, Kraków.
• Marszałek E., 2010, Lasów nam przybyło, „Skarby Podkarpackie”, 3 (22), s. 26–27.
• Marszałek J., 1993, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Warszawa.
• Maryański A., 1963, Współczesne ruchy migracyjne ludności w południowej części pogranicza polsko-radzieckiego i ich wpływ na rozmieszczenie sił wytwórczych tego obszaru, Kraków.
• Michniewscy M. i A., Duda M., 2003, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Przewodnik, Pruszków.
• Orłowicz M., 1921, Jarosław, jego przeszłość i zabytki. Przewodnik turystyczny, Lwów.
• Orzechowska-Kowalska K., 2007, Szlak Via Regia nośnikiem wybranych wartości kulturowych, [w:] Makieła Z. (red.), Via Regia – kupiecki szlak, Jarosław.
• Pisuliński J., 2008, Przesiedlenie ludności ukraińskiej/rusińskiej z Polski i Czechosłowacji na Ukrainę Sowiecką po drugiej wojnie światowej, [w:] Stolarczyk M., Kuzicki J., Grata P. (red.), Z dziejów regionów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., Rzeszów, s. 110–124.
• Potocki A., 2004, Żydzi w Podkarpackiem, Rzeszów.
• Sienkiewicz W., Gryciuk G. (red.), 2008, Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, Warszawa.
• Województwo podkarpackie – podregiony, powiaty, gminy, 2016, 2016, Urząd Statystyczny, Rzeszów.
• Dekret z 5 września 1947 r. o przejściu na własność państwa mienia pozostającego po osobach przesiedlonych do ZSRR, DzU z 1949 r., nr 59, poz. 318.
• http://kalwaria.eu/strona/kalwaria-zebrzydowska-swiatowym-dziedzictwem-kultury (7.09.2017).
• Uchwała nr 666 Prezydium Rządu z dnia 20 sierpnia 1955 r. w sprawie planowanej akcji usunięcia pozostałości zniszczeń wojennych w miastach i osiedlach, DzU z 1955 r., nr 92, poz. 1189.
• Ustawa z 6 maja 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych, DzU z 1945 r., nr 17, poz. 97.

Identifiers

DOI

10.18778/2300-0562.07.05