NSZZ “Solidarity’s” notions for the state’s role in social life. Their social and political roots and status in 3rd Republic of Poland

• Authors: Krystyna Krawiec-Złotkowska

Title variants

Ideały NSZZ „Solidarność” dotyczące roli państwa życiu społecznym. Ich społeczne i polityczne korzenie oraz ich realizacja w III Rzeczypospolitej Polskiej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The paper portrays the origins and ideological foundations of NSZZ “Solidarity” (Independent Self-governing Trade Union “Solidarity”) and their meaning in social life at the time of the communist regime in PRL (Polish People’s Republic). There are references to strikes (June ‘56 in Poznan, polish March ’68, June ’76, July ’80 in Lublin and Swidnica and August ’80) and, in 1980, the creation of Inter-Enterprise Strike Committee, which developed and published 21 demands aimed at the authorities. In the study, it is acknowledged that those demands are the ideological sources of Solidarity. The author of the text thinks that John Paul II sermons and encyclicals as well as Fr. Józef Tischner’s texts (published in the book Etyka solidarności oraz Homo sovieticus – Solidarity’s ethics and homo soviecticus) also had an influence on the formation of these ideas, which could bring back moral order, the rule of law, dignity and freedom for the society enslaved by Soviets. “Solidarity” also desired to improve the economic status of the country, particularly by ending the crisis. Those thoughts were, and are, beautiful; unfortunately, nowadays many of them exist only in the sphere of ideas or demands written in NSZZ Solidarity’s statute. Therefore, the article contains a sad conclusion, that in the 3rd Republic of Poland’s reality, “Solidarity’s” ideas are not attractive anymore. It happened because modern society is guided by consumerism and has become banausic. Trade union membership is not beneficial anymore, sometimes even being bothersome and seen as exceptional. That is why people, for the sake of keeping their jobs or other benefits, are leaving NSZZ “Solidarity”. Considering the ideas behind trade unions (especially the protection of worker’s affairs) – it is a peculiar paradox.

PL

W artykule zostały przedstawione geneza i ideologiczne podstawy Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i jego znaczenie w życiu społecznym w czasach PRL. Genezę organizacji wywodzi się od sekwencji strajków (Czerwiec ’56 w Poznaniu, Polski Marzec ’68, Czerwiec ’76, Lipiec ’80 w Lublinie i Świdnicy oraz Sierpień ’80). W 1980 roku utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który opracował i opublikował 21 żądań skierowanych do władz. W artykule uzasadniono, że żądania te są ideologicznymi źródłami „Solidarności”. Autorka uważa, że kazania i encykliki Jana Pawła II oraz teksty ks. Józefa Tischnera (wydane w książce Etyka solidarności oraz Homo sovieticus) również miały wpływ na tworzenie tych żądań. Były to idee, które mogły przywrócić porządek moralny, praworządność, godność i wolność społeczeństwa zniewolonego przez sowietów. Solidarność pragnęła również poprawić status ekonomiczny kraju, zwłaszcza poprzez zakończenie kryzysu. Te myśli były – i są – piękne; niestety, obecnie wiele z nich istnieje tylko w sferze pomysłów lub żądań zapisanych w statucie NSZZ „Solidarność”. Stąd artykuł kończy smutny wniosek, że w rzeczywistości III Rzeczypospolitej idee „Solidarności” nie są już atrakcyjne. Stało się tak, ponieważ współczesne społeczeństwo kieruje się konsumpcjonizmem i staje się banalne. Działanie w związkach zawodowych nie jest już opłacalne, czasem wręcz kłopotliwe i postrzegane jako wyjątkowe. Dlatego ludzie dla zachowania pracy lub innych zysków opuszczają NSZZ „Solidarność”. Biorąc pod uwagę idee stojące za związkami zawodowymi (zwłaszcza ochronę spraw pracowniczych) – jest to swoisty paradoks.

Keywords

EN

ideals of “Solidarity”; workers’ demands; freedom; human dignity; communist government; regime; historic paradox

PL

ideały Solidarności; postulaty robotnicze; wolność; godność ludzka; rząd komunistyczny; reżim; historyczny paradoks; ideały Solidarności; postulaty robotnicze; wolność; godność ludzka; rząd komunistyczny; reżim; historyczny paradoks

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
• Year: 2019
• Volume: 8
• Pages: 207-226

Dates

published

2019-12-30

Contributors

author

Krystyna Krawiec-Złotkowska

• Pomeranian University in Slupsk, Poland, Institute of Philology

References

• Czaczkowska E.K., 2009, Kardynał Wyszyński, Warszawa.
• Czaczkowska E.K., Wiścicki T., 2004, Ksiądz Jerzy Popiełuszko, Warszawa.
• Eisler J., (2000) 2012, Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa.
• Friszke A., 1994, Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Londyn.
• Friszke A., 2011, Czas KOR-u. Jacek Kuroń a geneza Solidarności, Kraków.
• Friszke A., 2014, Rewolucja Solidarności, Kraków.
• Friszke A. (ed.), 2006, Solidarity podziemna 1981–1989, Warszawa.
• Hemmerling Z., Nadolski M., 1991, Opozycja wobec rządów komunistycznych w Polsce 1956–1976. Wybór dokumentów, Warszawa.
• Hemmerling Z., Nadolski M., 1994, Opozycja demokratyczna w Polsce 1976–1980. Wybór dokumentów, Warszawa.
• Jan Paweł II, 1981, Laborem exercens, Rzym.
• Kerski B., Knoch K., 2015, Europejskie Centrum Solidarności. Przewodnik po wystawie stałej, Gdańsk.
• Kostecki W., Wojciechowska-Łysek I., 1983, Czynniki ideologiczno-polityczne, [in:] Pastusiak L. (ed.), Co zakłóca współżycie międzynarodowe, Warszawa.
• Kubasiewicz-Houée E., 2007, Bez prawa powrotu, Wrocław.
• Kuroń J., 1984, Polityka i odpowiedzialność, Londyn.
• Kuroń J., 1991, Gwiezdny czas, Londyn.
• Kuroń J., 2010, Opozycja. Pisma polityczne 1969–1989, Warszawa.
• Łoś-Nowak T., 1989, Konflikty w płaszczyźnie międzynarodowej, [in:] Pasierb B. (ed.), Sprzeczności i konflikty społeczne oraz ich skutki polityczne, Warszawa.
• Majchrzak G., Owsiński J.M. (eds.), 2011, I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ “Solidarity”, t.1, Warszawa.
• Marciniak R., 2010, Między Gdańskiem a Szczecinem. Grudzień ’70 w województwie koszalińskim, [in:] Kowalewski M., Krasucki E., Miedziński P. (eds.), Historia, miasto, pamięć: Grudzień ’70 – Styczeń ’71 (perspektywa szczecińska), Szczecin.
• Marecki J., Grądzka-Rejak M. (eds.), 2016, “Bić takiego wroga jak kler”. Osoby duchowne i zakonne w miejscach odosobnienia za żelazną kurtyną, Kraków.
• Marek Ł., 2017, “Niezłomni” wobec władzy komunistycznej. Przegląd postaw wybranych biskupów polskich, [in:] Rotter L., Giza A. (eds.), Krajobraz i dziedzictwo kulturowe Europy. Sacrum – profanum, Kraków.
• Mielecki J., 1989, Podobizna i różnice kryzysów politycznych: w Czechosłowacji z lat 1967/68 i w Polsce lat osiemdziesiątych, [in:] Pasierb B. (ed.), Sprzeczności i konflikty społeczne oraz ich skutki polityczne, Warszawa.
• Norwid C.K., 1990, Fortepian Szopena, [in:] Norwid C.K., Vademecum, oprac. J. Fert, BN I 271, Wrocław.
• Pastusiak L., 1983, Sprzeczności ideologiczne a współżycie międzynarodowe, “Sprawy Międzynarodowe”, 1.
• Paszkiewicz K.A., 2004, Partie i koalicje polityczne III Rzeczypospolitej, Wrocław.
• Pietraś Z.J., 1989, Sprzeczności i konflikty wewnątrzpaństwowe i ich skutki międzynarodowe, [in:] Pasierb B. (ed.), Sprzeczności i konflikty społeczne oraz ich skutki polityczne, Warszawa.
• Romanow Z., 2015, Przebieg kryzysu społecznego i politycznego w Słupsku w grudniu 1970 i styczniu 1971 r., “Scripta Historica”, 21.
• Sandecki M., Wąs M., 2010, Duda za Śniadka?, “Gazeta Wyborcza”, 24.08.2010.
• Stefanowicz J., 1989, Sprzeczności między Wschodem a Zachodem oraz ich skutki międzynarodowe, [in:] Pasierb B. (ed.), Sprzeczności i konflikty społeczne oraz ich skutki polityczne, Warszawa.
• Tischner J., 1992, Etyka solidarności oraz Homo sovieticus, Kraków.
• Wąs M., 2010, Nie ma już Solidarności. Rozmowa z Jerzym Borowczakiem, “Gazeta Wyborcza”, 20.08.2010.
• Wołoszański B., 2017, Wiek krwi, Kraków.
• https://nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-8-wrzesnia-1981-r-poslanie-i-zjazdu-delegatow-nszz-solidarno,nId,1496417

Identifiers

DOI

10.18778/2300-0562.08.11