W kręgu transgeneracyjnych biografii naukowych. Zaczynając od Heleny Radlińskiej i Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej

• Authors: Marcin Kafar , Izabela Kamińska-Jatczak

Title variants

W kręgu transgeneracyjnych biografii naukowych. Zaczynając od Heleny Radlińskiej i Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst – zorientowany na odkrywanie sensów i znaczeń transgeneracyjnych biografii naukowych – jest formą rozmowy dialogicznej toczącej się pomiędzy dwoma osobami przynależącymi do środowiska łódzkich pedagogów. On pojawił się w nim jako przybysz ze świata antropologii i etnografii, ona – pedagog społeczny – przywędrowała z kręgu terenowej pracy socjalnej z rodziną. Na przekór posiadaniu odrębnych rodowodów dyscyplinarnych, dialogowanie daje im szansę na rozpoznanie tropów wskazujących na istnienie między nimi doświadczeniowo-intelektualnego pokrewieństwa. Bazując na nim, wykonują współdzieloną pracę interpretacyjną, stopniowo odkrywając ślady prowadzące do zapoznanej przeszłości, gdzie etnografia i pedagogika społeczna spotykają się w osobach Heleny Radlińskiej i Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej.

EN

The article – focused on the exploration of the meanings of transgenerational scientific biographies – is a form of a dialogic conversation occurring between two members of the society of Łódź pedagogues. He – emerged in this society as a newcomer arriving from the world of anthropology and ethnography. She – a social pedagogue – made her way there from the circle of the family social work field. In spite of having different disciplinary origins, carrying on a dialog gives them a chance to recognize the paths indicating the existence of their common intellectual and experiencerelated connections. Using these common links, they work together on the interpretation and gradual detection of the signs of unacknowledged past, where ethnography and social pedagogy meet the foundations set by Helena Radlińska and Kazimiera Zawistowicz-Adamska.

Keywords

PL

rozmowa dialogiczna; rozpoznawanie doświadczeń; nauka jako dziedzictwo kulturowe; tropy związków z twórczością i życiem Heleny Radlińskiej i Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej; rozmowa dialogiczna; rozpoznawanie doświadczeń; nauka jako dziedzictwo kulturowe; tropy związków z twórczością i życiem Heleny Radlińskiej i Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej

EN

dialogic conversation; recognition of the experience; Humanities and Social Sciences as cultural heritage; signs of the connection to the work and life of Helena Radlińska and Kazimiera Zawistowicz-Adamska

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2017
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 171-193

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Marcin Kafar

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Badań Edukacyjnych

author

Izabela Kamińska-Jatczak

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Pedagogiki Społecznej

References

• Bohuszewicz P., Markiewka T. S. (2014) Autor: empiryczny, modelowy czy wirtualny, „Przestrzenie Teorii”, t. 22, s. 191–205.
• Bourdieu P., Wacquant L. J. D. (2001) Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. A. Sawisz, Warszawa, Oficyna Naukowa.
• Fleck L. (1986) Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Wydawnictwo Lubelskie.
• Fleck L. ([1938] 2007a) Problemy naukoznawstwa w: L. Fleck, Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, S. Werner, C. Zittl, F. Schmaltz (red.), Warszawa, Wydawnictwo IFiS PAN, s. 148–162.
• Fleck L. ([1935] 2007b) O obserwacji naukowej i postrzeganiu wogóle w: L. Fleck, Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, S. Werner, C. Zittl, F. Schmaltz (red.), Warszawa, IFiS PAN, s. 113–132.
• Foucault M. (1977) Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Golicka-Jabłońska M. (2011) Szkic do portretu prof. dr Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej w: Wokół społeczności wiejskiej. Etnografia Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej – kontynuacje i inspiracje, G. E. Karpińska, A. Nadolska-Styczyńska (red.), Wrocław–Łódź, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 15–31.
• Gombrowicz W. (2007) Ferdydurke. Lekcja literatury z Jerzym Jarzębskim i Andrzejem Zawadzkim, Kraków, Wydawnictwo Literackie.
• Grzeszkiewicz-Radulska K., Krzewińska A. (2015) O tym, jak pisać biografię naukową (łódzka szkoła metodologiczna), „Przegląd Socjologiczny”, t. 64, nr 4, s. 27–49.
• Hastrup K. (1998) Poza antropologią. Antropolog jako przedmiot przedstawienia dramatycznego, tłum. G. Godlewski, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty. Antropologia kultury. Etnografia. Sztuka”, nr 2, s. 20–28.
• Kamińska I. (2016) O (nie)udanej próbie odnalezienia się w roli praktykującego badacza. Refleksje z pola praktyki w: Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, M. Kafar (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 255–269.
• Kamiński A. (1974) Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej w: Metodologia pedagogiki społecznej, T. Pilch, R. Wroczyński (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Ossolineum, s. 25–48.
• Kafar M. (2007) Projekt „etnografii doświadczenia” Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej i jego współczesne zastosowania, „Lud”, t. 91, s. 111–135.
• Kafar M. (2010a) O idei verbum interius i formie bardziej pojemnej w opisie antropologicznym w: Wykluczanie. Społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania emocji, B. Płonka-Syroka, K. Marchel (red.), Wrocław, Oficyna Wydawnicza Arboretum, s. 249–282.
• Kafar M. (2010b) Zwroty zapoznane – zwroty dokonane. Autobiografia w myśleniu etnograficznym i antropologicznym w: „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne, J. Kowalewski, W. Piasek (red.), Olsztyn, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, s. 211–235.
• Kafar M. (2010c) O współuczestnictwie i osobistym ethosie w kontekście Społeczności wiejskiej Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej w: Wokół społeczności wiejskiej. Etnografia Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej – kontynuacje i inspiracje, G. E. Karpińska, A. Nadolska-Styczyńska (red.), Wrocław–Łódź, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 175–190.
• Kafar M. (red.) (2011a) Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kafar M. (2011b) O współuczestnictwie i osobistym ethosie w kontekście Społeczności wiejskiej Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej w: Wokół społeczności wiejskiej. Etnografia Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej – kontynuacje i inspiracje, G. E. Karpińska, A. Nadolska-Styczyńska (red.), Wrocław–Łódź, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 175–190.
• Kafar M. (red.) (2013a) Scientific biographies. Between the „professional” and „nonprofessional” dimensions of humanistic experiences, Łódź–Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kafar M. (2013b) W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kafar M. (red.) (2016) Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kafar M., Ellis C. (2014) Autoethnography, storytelling, and life as lived. A conversation between Marcin Kafar and Carolyn Ellis, „Przegląd Socjologii Jakościowej/Qualitative Sociology Review”, nr 3, s. 124–143.
• Kafar M., Rydlewski M. (2016a) „Teksty mniejsze”, lecz nie pomniejsze. Wokół Czarnoksięstw humanistów. Część I, „Sensus Historiae”, t. 23, s. 153–172.
• Kafar M., Rydlewski M. (2016b) „Teksty mniejsze”, lecz nie pomniejsze. Wokół Czarnoksięstw humanistów. Część II, „Sensus Historiae”, t. 24, s. 213–236.
• Kafar M., R0ydlewski M. (2016c) „Prawdziwe zmyślenie” – nieoczywiste pola znaczeń metafory literackiej w: Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, M. Kafar (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 173–202.
• Kmita J. (1976) Szkice z teorii poznania naukowego, Warszawa, PWN.
• Kmita J. (1985) Kultura i poznanie, Warszawa, PWN.
• Kubinowski D. (2006) Pedagogiczne myślenie humanistyczne jako kategoria metodologiczna w: Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 171–180.
• Kubinowski D. (2010) Metodologia spod znaku x² a humanistyczna tożsamość pedagogiki w: Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K. J. Szmidt (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 79–99.
• Kubinowski D. (2012) Rygor czy sztuka badań naukowych w pedagogice, „Rocznik Pedagogiczny”, numer specjalny z okazji XXV-lecia LSMP pod patronatem KNP PAN pt. Dążenie do mistrzostwa…, M. Dudzikowa, R. Bery (red.), Radom, Instytut Technologii Eksploatacji – BIP, s. 123–140.
• Kubinowski D. (2013) Rozwój badań jakościowych w pedagogice polskiej na przełomie XX i XXI wieku, Lublin, Wydawnictwo Makmed.
• Lepalczyk I. (2003) Wśród ludzi i książek, Łódź, Wydawnictwo WiNG.
• Marynowicz-Hetka E. (red.) (1997) Mistrz – uczeń: wyobrażenia czy rzeczywistość czyli o tworzeniu szkół naukowych, Łódź, Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
• Marynowicz-Hetka E. (2004) Pedagogika społeczna Aleksandra Kamińskiego – kilka uwag do tomu jubileuszowego z perspektywy długiego trwania w: Aleksander Kamiński i jego twórczość pedagogiczna: dyskusja o przeszłości wobec teraźniejszości i przyszłości, E. Marynowicz-Hetka, H. Kubicka, M. Granosik (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 422–432.
• Marynowicz-Hetka E. (2015) Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość: zarys stanowiska społeczno-pedagogicznego w: Pedagogika społeczna: wstępy i kontynuacje, E. Marynowicz-Hetka, E. Skoczylas-Namielska (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 15–25.
• Marynowicz-Hetka E., Skoczylas-Namielska E. (red.) (2015a) Pedagogika społeczna. Wstępy i kontynuacje, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Marynowicz-Hetka E., Skoczylas-Namielska E. (2015b) Przedmowa w: Pedagogika społeczna. Wstępy i kontynuacje, E. Marynowicz-Hetka, E. Skoczylas-Namielska (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 7–13.
• Marynowicz-Hetka E., Theiss W. (red.) (2004) Profesor Helena Radlińska: w sto dwudziestą piątą rocznicę urodzin i pięćdziesiątą rocznicę śmierci, Łódź, Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
• Nadolska-Styczyńska A. (2011) Wprowadzenie w: Wokół społeczności wiejskiej. Etnografia Kazimiery Zawistowicz-Adamskiej – kontynuacje i inspiracje, G. E. Karpińska, A. Nadolska-Styczyńska (red.), Wrocław–Łódź, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 7–11.
• Namer E. (1985) Sprawa Galileusza, tłum. A. Galica, Warszawa, Oficyna Wydawnicza „Czytelnik”.
• Nowak M. (2006) Metodologia pedagogiki między „naukowością/teoretycznością” a „praktycznością” w: Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 145–170.
• Platon (1982) Dialogi, tłum. W. Witwicki, Warszawa, PWN.
• Prokopiuk W. (2006) Wprowadzenie do rozważań nad humanizacją pedagogiki (edukacji) w kontekście filozoficznych aspektów przestrzeni pedagogicznej przełomu wieków w: Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie, D. Kubinowski, M. Nowak (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 127–144.
• Radlińska H. (1935) Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej, Warszawa, „Nasza Księgarnia” Sp. Akc. Związku Nauczycielstwa Polskiego.
• Radlińska H. (1937) Uwagi o metodzie przeprowadzanych badań w: Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, H. Radlińska (red.), Warszawa, „Nasza Księgarnia” Sp. Akc. Związku Nauczycielstwa Polskiego, s. 4–5.
• Radlińska H. (1948) Od Wydawców w: K. Zawistowicz-Adamska, Żywe tradycje współdziałania wsi, Łódź, Polski Instytut Służby Społecznej, s. 3–5.
• Radlińska H. (1958) Przedmowa do wydania pierwszego w: K. Zawistowicz-Adamska, Społeczność wiejska. Wspomnienia i materiały z badań terenowych: Zaborów 1937–1938 (Wydanie 2. przejrz. i uzup.), Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, s. 13–14.
• Radlińska H. (1979) Twórcza siła tradycji na wsi w: Oświata i kultura wsi polskiej. Wybór pism, oprac. H. Brodowska, L. Wojtczak, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, s. 219–220.
• Rembierz M. (2012) Dom rodzinny jako przestrzeń wychowania intelektualnego – wzrastanie w mądrości czy utwierdzanie się w dziedziczonych uprzedzeniach i stereotypach w: Jaka rodzina takie społeczeństwo. Wspólnototwórczy wymiar wychowania intelektualnego, M. T. Kozubek (red.), Katowice, Księgarnia św. Jacka, s. 225–255.
• Rembierz M. (2013) Kulturowe dziedzictwo Beskidów i kształtowanie osobowej tożsamości w interpretacji Jana Szczepańskiego w: Beskidzkie dziedzictwo, S. Cader, T. Kowalik (red.), Szczyrk, Beskidzki Instytut Nauk o Człowieku, s. 97–110.
• Ricoeur P. (2003a) Krytyka i przekonanie. Rozmowy z François Azouvim i Markiem de Launay, tłum. M. Drwęga, Warszawa, Wydawnictwo KR.
• Ricoeur P. (2003b) O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sacks O. (1996) Mroczek: zapominanie i pomijanie w nauce w: O. Sacks, J. Miller, S. J. Gould, D. J. Kevles, R. C. Lewontin, Ukryte teorie nauki, tłum. A. Pawelec, Kraków, Wydawnictwo „Znak”, s. 93–122.
• Smolińska-Theiss B. (2015) Pedagogika społeczna w Polsce z perspektywy zjazdów pedagogicznych, „Pedagogika Społeczna”, nr 2, s. 39–51.
• Theiss W. (1994/1995) Heleny Radlińskiej koncepcja badania i działania w: Helena Radlińska. Człowiek i wychowawca, I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), Warszawa, Wydawnictwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, s. 17–32.
• Wejland A. P. (2004) Jak żegnać lokalne paradygmaty. O metodologii wywiadu i naukowych wspólnotach dyskursu, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 207–220.
• Wyka A. (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa, Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Witkowski L. (2009a) Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej. Przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Witkowski L. (2009b) Ku integralności edukacji i humanistyki II. Postulaty, postacie, pojęcia, próby, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Wrzosek W. (1995) Historia – kultura – metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.
• Zawistowicz-Adamska K. (1948) Społeczność wiejska. Doświadczenia i rozważania z badań terenowych w Zaborowie, Warszawa, Polski Instytut Służby Społecznej.
• Zawistowicz-Adamska K. (1958) Społeczność wiejska. Wspomnienia i materiały z badań terenowych: Zaborów 1937–1938 (Wydanie 2. przejrz. i uzup.), Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.04.11