Dorastanie w okowach higieny i eugeniki w świetle piśmiennictwa Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego na początku XX wieku

• Authors: Aneta Bołdyrew

Title variants

Dorastanie w okowach higieny i eugeniki w świetle piśmiennictwa Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego na początku XX wieku

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy higienizacji i medykalizacji postaw wobec młodzieży w Królestwie Polskim na początku XX w. w piśmiennictwie o charakterze naukowym i popularyzatorskim Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego. Lekarze i higieniści, zaangażowani społecznikowsko, pisali o zdrowiu, higienie i wychowaniu młodego pokolenia, także z uwzględnieniem kryteriów eugenicznych. Zmedykalizowana postawa wobec młodzieży była przejawem dążenia do jej kontroli i dyscyplinowania.

EN

The article concerns the hygienization and medicalization of attitudes towards young people in the Kingdom of Poland at the beginning of the 20th century in the abundant literature (both scholarly and popularizing) of the Warsaw Hygiene Society. The socially active doctors and hygienists wrote about the health, hygiene and education of young people, employing eugenic criteria. The medicalized attitude towards young people was a manifestation of attempts to control and discipline them.

Keywords

PL

młodzież; higiena; eugenika; medykalizacja; młodzież; higiena; eugenika; medykalizacja

EN

youth; hygiene; eugenics; medicalization

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2020
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 20-33

Dates

published

2020-11-06

Contributors

author

Aneta Bołdyrew

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii UŁ

• https://orcid.org/0000-0002-6121-0816

References

• Bączkiewicz J. (1913) Szkoła jako krzewicielka higieny praktycznej, „Zdrowie”, nr 3, s. 152–159.
• Bączkiewicz J. (1916a) Wychowanie fizyczne młodzieży jako zadanie społeczne, „Zdrowie”, nr 6, s. 294–298.
• Bączkiewicz J. (1916b) Wychowanie fizyczne młodzieży jako zadanie społeczne, „Zdrowie”, nr 7, s. 340–346.
• Bołdyrew A. (2010) Problematyka zdrowia i higieny młodzieży szkolnej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. na łamach czasopism medycznych w: Czasopiśmiennictwo XIX i początków XX wieku jako źródło do historii edukacji, I. Michalska, G. Michalski (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 235–251.
• Bołdyrew A. (2018) Alkoholizm, prostytucja, narkomania jako „trucizna młodzieży”. Dyskusja o zagrożeniach dorastania w realiach polskiej nowoczesności w: Młodzież w sferze doświadczeń edukacyjno-zawodowych, A. Cybal-Michalska, B. Kanclerz, L. Myszka-Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 343–361.
• Bończa-Tomaszewski N. (2006) Źródła narodowości powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Chodecki W. (1907) Alkohol i szkoła, „Zdrowie”, nr 6, s. 463–471.
• Chodecki W., Gruber (1913) Wychowanie dziewcząt i higiena rasy, „Zdrowie”, nr 5, s. 489–490.
• Cudowska A. (2009) Współczesne dzieciństwo w narracji terapeutycznej kultury (po)nowoczesnej w: Dziecko w zmieniającej się przestrzeni życia. Obrazy dzieciństwa, J. Izdebska, J. Szymanowska (red.), Białystok, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, s. 149–160.
• Czajkowski P. (1905) O zadaniach pedagogii seksualnej, „Zdrowie”, nr 1, s. 81.
• Demel M. (1964) Pedagogiczne aspekty warszawskiego ruchu higienicznego (1864–1914), Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Fidler H. (1904) Sprawozdanie lekarskie ze stanu miejskiej 7-io klasowej szkoły handlowej w Radomiu i internatu przy niej za rok 1901/2, a pierwszy istnienia szkoły, „Zdrowie”, nr 10, s. 807–861.
• Gawin M. (2003) Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952), Warszawa, Wydawnictwo Neriton.
• Gebhardt M. (2009) Die Angst vor dem kindlichen Tyrannen: Eine Geschichte der Erziehung im 20. Jahrhundert, München, Deutsche Verlags-Anstalt.
• Hall R. (2013) Pierwsze sporty w: Historia ciała, t. 2: Od Rewolucji do I wojny światowej, A. Corbin (red.), tłum. K. Belaid, T. Stróżyński, Gdańsk, słowo/obraz terytoria.
• Jacyno M. (2007) Medykalizacja dzieciństwa i możliwość jego powtórnego zaczarowania w: Wychowanie. Procesy, Pojęcia, Konteksty, M. Dudzikowa, M. Czerpaniak-Walczak (red.), Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, s. 155–172.
• Janion M. (2007) Gorączka romantyczna, Gdańsk, słowo/obraz terytoria.
• Jaroszyński T. (1909) Z psychologii i higieny wychowania. Odczyt wygłoszony w Warszawskim Tow. Higienicznym w marcu 1909 r., Warszawa, Skład główny E. Wende.
• Jezierski W. (1906) Jak się powinny ubierać dziewczęta w wieku szkolnym, Warszawa, Księgarnia Naukowa.
• Joteyko J. (1911) O przeciążeniu szkolnym, „Zdrowie”, nr 7, s. 501–529.
• Kamiński A. (1959) Prehistoria polskich związków młodzieży, Warszawa, PWN.
• Kamiński A. (1963) Polskie związki młodzieży (1804–1831), Warszawa, PWN.
• Kamiński A. (1968) Polskie związki młodzieży (1831–1848), Warszawa, PWN.
• Kamiński A. (1971) Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX wieku, Warszawa, PWN.
• Karp-Rottermund S. (1910) Ogrody im. W. E. Raua w Warszawie, „Zdrowie”, nr 8, s. 575–587.
• Kopczyński S. (1903) Nerwowość młodzieży szkolnej, „Zdrowie”, nr 5, s. 378–389.
• Kopczyński S. (1910) Znaczenie hygieniczno-wychowawcze peryodycznych i systematycznych oględzin lekarskich młodzieży szkolnej, „Zdrowie”, nr 8, s. 600–605.
• Kosmowski W. (1906) Słowo wstępne w: Sprawy szkolne i wychowawcze. Odczyty wygłoszone w Wydziale Wychowawczym Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego, Warszawa, Nakład Gebethnera i Wolffa, s. VII–VIII.
• Kubkowski P. (2018) Sprężyści: kulturowa historia warszawskich cyklistów na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
• Kuźma-Markowska S. (2018) Dziecko, rodzina i płeć w amerykańskich inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w II Rzeczypospolitej, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Łazowski T., Siwicki K. (1906a) Życie płciowe młodzieży akademickiej warszawskiej, „Zdrowie”, nr 1, s. 20–36.
• Łazowski T., Siwicki K. (1906b) Życie płciowe młodzieży akademickiej warszawskiej, „Zdrowie”, nr 2, 75–97.
• Łazowski T., Siwicki K. (1906c) Życie płciowe młodzieży akademickiej warszawskiej, „Zdrowie”, nr 3, 143–177.
• Marland H. (2013) Health and Girlhood in Britain, 1874–1920, Basingstoke, Palgrave Macmillan.
• Michałowicz M. (1911) Młodzież szkolna w okresie dojrzewania, „Zdrowie”, nr 1, s. 6–27.
• Mintz S. (2004) Huck’s Raft: A History of American Childhood, Cambridge, The Belknap Press of Harvard University Press.
• Słownik języka polskiego (1861), oprac. A. Zdanowicz et al., cz. 1, Wilno, Maurycy Orgelbrand.
• Stross A. (1995) „Gesundheitserziehung” zwischen Pädagogik und Medizin. Themenkonjunkturen und Professionalisierungsprobleme in Deutschland 1770–1930, „Zeitschrift für Pädagogik”, nr 2, s. 169–184.
• Szycówna A. (1904) Ogrody dziecięce imienia Rau’a, „Zdrowie”, nr 1, s. 3–11.
• Wernic L. (1906) Na progu nowej ery w rozwoju higieny, „Zdrowie”, nr 2, s. 67–70.

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.11.03