The Issue of Girls’ Education in Warsaw Ideological Magazines for Women (1907–1918)

• Authors: Małgorzata Krakowiak

Title variants

Problematyka edukacji dziewcząt na łamach warszawskich czasopism ideowych dla kobiet (1907–1918)]

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the issue of girls’ education in Warsaw ideological magazines. The press titles selected for analysis were “Ster” (1907–1914), “Przebudzenie” (1909–1912), “Ziemianka” I and II (1908–1918; 1910–1918), and “Pracownica Polska” – “Pracownica Katolicka” (1907–1918). The article attempts to answer the questions: What issues related to the education of girls were raised in individual women’s periodicals? How were these topics described? What function did the press publications have? The analysis was qualitative. In this text, historical-pedagogical and press research methods were used. The article indicates and discusses the main issues of girls’ education published in selected women’s periodicals until the end of the First World War. The women’s publications represented various ideological positions. They are presented in order from most conservative to most progressive.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie problematyki edukacji dziewcząt w warszawskich czasopismach ideowych. W niniejszym tekście przeanalizowano: „Ster” (1907–1914), „Przebudzenie” (1909–1912), „Ziemiankę” I i II (1908–1918; 1910–1918), „Pracownicę Polską” – „Pracownicę Katolicką” (1907–1918). Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytania: Jakie zagadnienia związane z edukacją dziewcząt podnoszono w wybranych periodykach? Jak je opisywano? Jaką funkcję pełniły te wypowiedzi prasowe? Analiza ma charakter jakościowy, zastosowano metody badań historyczno-pedagogicznych i prasoznawczych. Wskazano i omówiono główne zagadnienia edukacji dziewcząt publikowane w warszawskiej prasie kobiecej do zakończenia Wielkiej Wojny. Omawiane periodyki reprezentowały różne opcje światopoglądowe. Zaprezentowano je w kolejności od konserwatywnych po najbardziej postępowe.

Keywords

EN

pedagogy; girls’ education; journalism; Kingdom of Poland

PL

pedagogika; edukacja dziewcząt; czasopiśmiennictwo; Królestwo Polskie; pedagogika; edukacja dziewcząt; czasopiśmiennictwo; Królestwo Polskie

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2020
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 49-65

Dates

published

2020-11-06

Contributors

author

Małgorzata Krakowiak

• University of Lodz, Faculty of Educational Sciences, Department of the History of Education and Pedeutology

• https://orcid.org/0000-0001-5724-301X

References

• B. (1912) Z powodu pokazów robót w szkołach gospodarczych, “Ster”, 19: 4–5.
• Bibliografia historii Polski XIX i XX w., 1865–1918, vol. 3, (2000) S. Sokołowska, I. Ossowska (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG.
• Bilans Stowarzyszenia Sług Katolickich (1913), “Pracownica Polska”, 3: 38–39.
• Biniekówna M. (1911) Czy kształcić włościanki?, “Ster”, 1: 31–33.
• Bojanowska J. (1910) Walka o ducha kobiety, “Ster”, 3: 97–100.
• Bołdyrew A. (2018) Merited, (Un)Appreciated, (Un)Remembered: Women in Educational and Social Policy Sciences as a Scholarly Discipline in Poland, 1900–39, “Acta Poloniae Historica”, 117: 95–129.
• Budzińska-Tylicka J. (1910) O konieczności reformowania fizycznego wychowania dziewcząt, “Ster”, 1: 10–12.
• Budzińska-Tylicka J. (1913) Umiłowanie zawodu, “Ster”, 11–12: 70–71.
• Ciesielska St. (1910) Konferencja studentek, “Ster”, 7–8: 291–292.
• Co słychać (1912), “Ziemianka” I, January: 58–61.
• Co słychać. Nowa placówka oświatowa. Nowe szkoły (1917), “Ziemianka” II, 7–8: 116–121.
• Co słychać. Ruch oświatowy (1917), “Ziemianka” II, 9: 138–140.
• Co słychać. Szkoła czyli seminarium dla nauczycielek ludowych (1912), “Ziemianka” II, 12: 184–188.
• Dobkowska J. (2016) Poglądy w kwestii potrzeby oraz zakresu edukacji kobiet panujące w drugiej połowie XIX i na przełomie XIX i XX wieku, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 96: 89–107.
• Domarańczyk D. A. (2016) Od emancypacji do feminizmu: “Ster” jako postępowe pismo kobiece przełomu XIX i XX wieku, Łódź, Wydawnictwo Primum Verbum.
• Dormus K. (2000) Warszawski “Ster” (1907–1914) i jego program wychowawczy, “Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 40: 87–110.
• Dormus K. (2004), Koedukacja – teoria i praktyka na ziemiach polskich na początku XX wieku, “Rozprawy z Dziejów Oświaty”", 43: 53–92.
• Dział Rady Praktyczne: Szycie dawniej i dziś (1912) “Pracownica Polska”, 4: 11–12.
• Franke J. (1988) Problemy polityki literackiej warszawskich czasopism kobiecych w latach 1905–1918, “Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 27/2: 5–33.
• Franke J. (1999) Polska prasa kobieca w latach 1820–1918: w kręgu ofiary i poświęcenia, Warszawa, Wydawnictwo SBP.
• Franke J. (2000) Wokół buntu i pokory: warszawskie czasopisma kobiece w latach 1905–1918, Warszawa, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Grudzińska A. (1909) Niewyzyskane placówki, “Ster”, 6: 290–233.
• Holder-Eggerowa M. (1917) Poświęcenie seminarium dla nauczycielek ludowych, “Ziemianka” II, 11: 155–157.
• Hulewicz J. (1939) Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w XIX wieku, Kraków, Polska Akademia Umiejętności.
• Iwanicka W. (1911) Skrzynka do listów, “Ziemianka” II, 5: 8–9.
• Kaczkowska M. (1911) Trzy siostry, “Pracownica Polska”, 11: 2–5.
• Kalinowska S. (1917) O kursach wędrownych 6-cio tygodniowych gotowani i gospodarstwa domowego, “Ziemianka” II, 7–8: 126–128.
• Kalinowska St. (1913) Sprawozdanie z wędrownych kursów gotowania i gospodarstwa domowego, “Ziemianka” II, 23: 353–356.
• Kalinowska-Witek B. (2011) W rodzinie i dla rodziny… Edukacja dziewcząt na przełomie XIX i XX wieku w wybranych czasopismach Królestwa Polskiego, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Karczewska M. (1911a) Co słychać, “Ziemianka” II, 1: 9–10.
• Karczewska M. (1911b) Na swój sposób, “Ster”, 11: 402–405.
• Karczewska M. (1913) Co czytać i jak czytać, “Ziemianka” II, 21: 321–325.
• Kijewski S. (1910) W sprawie wyższych studiów kobiet, “Ster”, 2: 67–68.
• Kim będę? (1913) “Ster”, 11–12: 71–72.
• Kmiecik Z. (1976) Prasa polska w Królestwie Polskim i Imperium Rosyjskim w latach 1865–1905 in: Prasa polska w latach 1864–1918, T. Cieślak, A. Garlicka, W. Jakóbczyk, Z. Kmiecik, J. Myśliński, A. Notkowski, A. Paczkowski (eds.), Warszawa, PWN: 11–57.
• Kolbuszewska J. (2017) Polki na uniwersytetach – trudne początki, “Sensus Historiae”, 1: 35–53.
• Kondracka M. (2000) Kobiety na Uniwersytetach in: Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, A. Żarnowska, A. Szwarc (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG: 271–284.
• Kon-Feldblum H. (1910) O wychowaniu dziewcząt, “Ster”, 11–12: 370–381.
• Kosmowska D-rowa. (1909) Zjednoczone Koło Ziemianek, “Przebudzenie”, 12: 4–5.
• Kronika chwili bieżącej (1909) “Przebudzenie”, 6: 12.
• Kuczalska-Reinschmit P. (1913) Co robić po skończeniu pensji?, “Ster”, 11–12: 69–70.
• Kursy naukowe i fachowe dostępne kobietom (1908) “Ster”, 7–8: 318–320.
• L. (1907) Nasze wiece, “Ster”, 1–2: 66–78.
• L. K. D. (1909) Wiadomości z kraju i ze świat, “Pracownica Polska”, 8: 12–14.
• L. G. (1910) Kobieta w społeczeństwie, “Przebudzenie”, 1: 1–3.
• Luźne uwagi: Czem jest dla kobiety małżeństwo? (1915) “Pracownica Katolicka”, 14: 220.
• M. H. (1912) Wędrowne kursy gotowania i gospodarstwa domowego w Korytnicy, “Ziemianka” II, 3: 356–358.
• M. K. (1910a) Maryanna, “Pracownica Polska”, 1: 5–7.
• M. K. (1910b) Maryanna, “Pracownica Polska”, 2: 5–8.
• M. K. (1910c) Maryanna, “Pracownica Polska”, 3: 3–7.
• M. Ł. (1909a) Handel żywym towarem, “Przebudzenie”, 14: 4–5.
• M. Ł. (1909b) Sprawa abiturientek w wyższych zakładach naukowych w Austrii, “Przebudzenie”, 23: 5–6.
• M. S. (1911) Do dziewcząt wiejskich, “Ziemianka” II, 5: 3–4.
• Maciejewski J. (1975) Obszary trzecie literatury, “Teksty”, 4: 89–107.
• Maj E. (2017) “Ziemianka” – organ prasowy Zjednoczonego Koła Ziemianek 1908–1919 in: Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Prasa organizacji politycznych, M. Dajnowicz, A. Miodowski (eds.), Białystok, Wydawnictwo HUMANICA: 15–29.
• Miąso J., Poznański K., Kulpa J. (1984) Oświata na ziemiach polskich u progu niepodległości in: Historia Wychowania: wiek XX, J. Miąso (ed.), Warszawa, PWN: 9–24.
• Mirosławice (1914) “Ziemianka” II, 1: 8–10.
• Moszczeńska I. (1905) Nasza szkoła w Królestwie Polskim: uwagi na czasie, Lwów, Księgarnia Narodowa.
• Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty (1932), B. Nawroczyński (ed.), Warszawa, Książnica–Atlas.
• Neumark J. (1912) Wychowanie kobiet, “Ster”, 17: 2–3.
• O moralności (1913) “Pracownica Polska”, 4: 51–52.
• Ochotniczka z prowincji. Wezwanie (1908) “Ster”, 1: 14–16.
• Ochrona naszych kobiet i dziewcząt pracujących na obczyźnie (1911) “Ziemianka” II, 4: 2–4.
• P. K. R. (1911) O równe prawa do pomocy społecznej, “Ster”, 3: 98–100.
• Pachucka R. (1909) Sprawy studentek. Towarzystwo im. Elizy Orzeszkowej, “Ster”, 2–3: 86–89.
• Pachucka R. (1911a) Tragizm dusz dziewczęcych, “Ster”, 10: 342–347.
• Pachucka R. (1911b) Stypendia dla studentek, “Ster”, 11: 399–402.
• Pelczar J. S. (1909) Wskazówki dla Dzieci Maryi i dla Pań Ziemianek co mają robić, szczególnie po wsiach, “Przebudzenie”, 10: 5–6.
• Perkowska U. (1944) Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894–1939. W stulecie immatrykulacji pierwszych studentek, Kraków, Wydawnictwo i Drukarnia “Secesja”.
• Po świecie – a u nas (1911) “Ziemianka” II, 3: 1–4.
• Podgórska Z. (1914a) O wychowaniu moralnym, “Ziemianka” II, 12: 186–187.
• Podgórska Z. (1914b) O wychowaniu moralnym, “Ziemianka” II, 13–14: 203–204.
• Pogadanka naukowa: powietrze (1914) “Pracownica Katolicka”, 4: 56–58.
• Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego (1912) “Ziemianka” I, luty: 1–4.
• Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego (1913) “Ziemianka” I, luty: 1–15.
• Potoczkówna K. (1911) Skrzynka do listów “Ziemianka” II, 3: 11–12.
• “Pracownica Polska” (1913a), 4: 50.
• “Pracownica Polska” (1913b), 20: 317.
• Przemówienie p. Marii Biniekówny (1910) “Ster”, 3: 102–104.
• Przypisek Redakcji (1909) Wyższe kształcenie kobiet, “Przebudzenie”, 14: 1–2.
• R. P. (1910) O prawach kobiet na wszechnicach galicyjskich, “Ster”, 5–6: 243–246.
• Rady dla wychodzących za mąż (1913) “Pracownica Polska”, 11: 172–173.
• Reczyńska M. (1908) Młodzież żeńska a moralność młodzieży męskiej, “Ster”, 4–5: 160–172.
• Roguska J. (1918) O siłach kobiecych, “Ziemianka” II, 9: 134–137.
• Rolnicza uczelnia – a kobiety (1911) “Ster”, 8–9: 301–302.
• Romualda M. (1909) Praca na wsi, “Przebudzenie”, 6: 5–6.
• Rygierówna S. (1908) Słuchaczki obcopoddane na fakultecie medycznym w Krakowskim i Lwowskim Uniwersytecie, “Ster”, 1: 21–23.
• Sędzina (1912) Dobra córka, “Ziemianka” II, 16: 241–242.
• Sprawozdanie z kursów trzydniowych w Warszawie (1914) “Ziemianka” II, 4: 57–62.
• Sprawozdanie z posiedzenie Wydziału Pedagogicznego (1912) “Ziemianka” I, March: 21–24.
• Staszyński E. (1962) Walka o demokratyczną polską szkołę w Królestwie Polskim w okresie rewolucji 1905–1907, “Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 5: 179–227.
• Stowarzyszenie Służących w Kielcach (1910) “Pracownica Polska”, 6: 10–12.
• Strzeżmy się (1913) “Pracownica Polska”, 17: 266–267.
• Szkoła babek wiejskich (1911) “Ziemianka” II, 2: 14.
• Szkoły gospodarskie niemieckie (1912) “Ziemianka” I, luty: 10–16.
• Szpyrkówna M. (1909) Jak je uchronić?, “Przebudzenie”, 3: 6–8.
• Szwarc A. (1997) Krytyka kobiecości czy próżniaczego stylu życia? Stare i nowe wzorce życia codziennego kobiet w publicystyce i literaturze pięknej epoki pozytywizmu in: Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX, A. Żarnowska, A. Szwarc (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG: 295–307.
• Terpiłowska W. (1909) Nieuzasadniony przesąd, “Przebudzenie”, 18: 1.
• Weychert H. (1912) Sprawozdanie z kursów tkactwa i gospodarstwa wiejskiego w Grędzicach za 1912, “Ziemianka” I, grudzień: 13–18.
• Weychert-Szymanowska Wł. (1913) Ze stosunków uniwersyteckich w Krakowie, “Ster”, 1: 2–3.
• Winiarz A. (1992) Kształcenie i wychowanie dziewcząt w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807–1905) in: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Zbiór studiów, A. Żarnowska, A. Szwarc (eds.), Warszawa, Wydawnictwo DiG: 3–28.
• Wisznicki M. (1912) Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego. Znaczenie wycieczek krajoznawczych, “Ziemianka” I, May: 1–8.
• X. (1909) Wyższe kształcenie kobiet, “Przebudzenie”, 10: 8–9.
• Z higieny: Jak wstrzymać krwotok z nosa, jak czyścić zaproszone oko (1912) “Pracownica Polska”, 3: 13.
• Z nauki: o zdrowiu: kaszel (1913) “Pracownica Polska”, 4: 61–62.
• Zawadzki S. (1914) Posiedzenie Wydziału Pedagogicznego. O czystości języka, “Ziemianka” I, May: 1–7.
• Ziemianka (1918) Jakie znaczenie dla kraju ma dobre wychowanie, “Ziemianka” II, 4: 74–75.
• Znaniecki F. (1913) Ideał jako czynnik wychowawczy, “Ziemianka” I, listopad: 1–9.
• Związek równouprawnienia kobiet polskich (1908) “Ster”, 6: 244–246.
• Życzliwy (1912) O należytym zachowaniu się w towarzystwie, “Ziemianka” I, January: 53–57.

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.11.05