Duch, który cierpi. O roli cierpienia i rytuału w przeżywaniu kryzysów na przykładzie szkoły waldorfskiej

• Authors: Maja Dobiasz-Krysiak

Title variants

Duch, który cierpi. O roli cierpienia i rytuału w przeżywaniu kryzysów na przykładzie szkoły waldorfskiej

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst poświęcony jest roli rytuału i sztuki w pokonywaniu jednostkowego cierpienia i społecznych kryzysów. Choć niepopularny we współczesnej kulturze analgetyków, nastawionej na uzyskiwanie szybkich efektów, proces rytualny (jak pokazują za Turnerem Maria Mendel i Tomasz Szkudlarek), jest w swej istocie tożsamy z doświadczeniem kryzysu. Przechodzenie rytuałów ma więc potencjał transgresji, przekraczania sytuacji trudnych dla jednostek oraz społeczeństw. Omawiam to na przykładach przemian narracji porodowych oraz sposobów radzenia sobie z traumą przez Martina Millera, syna słynnej psychoterapeutki Alice Miller. Inną cechą współczesnej kultury jest odrzucenie sacrum, co pokazuję na przykładzie usuwania teozoficznych wątków z biografii Marii Montessori i marginalizowania szkół waldorfskich Rudolfa Steinera, które wyrastają z kryzysu zachodniej racjonalności. Odtwarzane i zapośredniczone przez sztukę rytuały, wykorzystywane są w szkołach waldorfskich w celach wychowawczych i rozwojowych i zgodnie powyższymi teoriami mogą mieć potencjał pokonywania kryzysów związanych z dojrzewaniem.

EN

The text is devoted to the role of ritual and art in overcoming individual suffering and social crises. Although unpopular in the contemporary culture of analgesics, focused on achieving quick results, the ritual process (as Maria Mendel and Tomasz Szkudlarek show after Turner) is essentially identical to the experience of crisis. Therefore, going through rituals has the potential of transgression, and solving difficult situations for individuals and societies. I discuss this with examples of the changes in birth narratives and also showing the ways of dealing with trauma of Martin Miller, son of the famous psychotherapist Alice Miller. Another feature of contemporary culture is the rejection of the sacrum, as illustrated by the removal of theosophical threads from Maria Montessori’s biography and the marginalization of Rudolf Steiner's Waldorf schools, which stem from the crisis of Western rationality. Reproduced and mediated by art, rituals are used in Waldorf schools for educational and developmental purposes, and, according to the theories above, they may have the potential to overcome adolescence crises.

Keywords

PL

cierpienie; kryzys; rytuał; sztuka; szkoła waldorfska; Rudolf Steiner; cierpienie; kryzys; rytuał; sztuka; szkoła waldorfska; Rudolf Steiner

EN

suffering; crisis; ritual; art; Waldorf school; Rudolf Steiner

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2021
• Volume: 12
• Issue: 1
• Pages: 110-131

Dates

published

2021-07-01

Contributors

author

Maja Dobiasz-Krysiak

• https://orcid.org/0000-0002-9534-6463

References

• Cantril H. (1963) The Psychology of Social Movements, New York, John Wiley & Sons, Inc.
• Kołakowski L. (2005) Obecność mitu, Warszawa, Prószyński i S-ka.
• Kozielecki J. (2002) Transgresja i kultura, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• McLaren P. (1999) Schooling as a ritual performance. Toward a Political Economy of Educational Symbols and Gestures, Boston, Rowman & Littlefield Publishers.
• Liga Nowego Wychowania (1931), „Przegląd Pedagogiczny”, nr 21.
• Miller A. (2007) Dramat udanego dziecka, tłum. N. Szymańska, Poznań, Media Rodzina.
• Miller M. (2015) Prawdziwy „dramat udanego dziecka”, tłum. K. Kumpf, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Nalaskowski A. (2002) Przestrzenie i miejsca szkoły, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Otto R. (1993) Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych, tłum. B. Kupis, Wrocław, Wydawnictwo Thesaurus Press.
• Pallasmaa J. (2012) Oczy skóry. Architektura i zmysły, tłum., M. Choptiany, Kraków, Wydawnictwo Instytut Architektury.
• Prokopiuk J. (2003) Szkice antropozoficzne. Chrześcijańska droga poznania świata duchowego, Białystok, Wydawnictwo Studio Astropsychologii.
• Prokopiuk J. (red.) (1992) Wychowanie bez lęku. Pedagogika Steinerowska, Warszawa, Wydawnictwo Społeczne Towarzystwo Oświatowe.
• Sobczak J. (1998) „Nowe wychowanie” w polskiej pedagogice okresu Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), Bydgoszcz, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy.
• Steiner R. (2004) Zagadnienie wychowania jako zagadnienie społeczne. Duchowe, kulturowo-historyczne i społeczne podłoża pedagogiki Szkoły Waldorfskiej, tłum. E. Łyczewska, Gdynia, Wydawnictwo Genesis.
• Steiner R. (2005) Duchowe podstawy sztuki wychowania. Wykłady oksfordzkie, tłum. E. Łyczewska, Gdynia, Wydawnictwo Genesis.
• Szwed S. (2014) Mundra, Wołowiec, Wydawnictwo Czarne.
• Tarkowska E. (1993a) Próby – Chaos kulturowy w: Kulturowy wymiar przemian społecznych,
• A. Jawłowska, M. Kempny, E. Tarkowska (red.), Warszawa, Polska Akademia Nauk, s. 31–38.
• Tarkowska E. (1993b) Temporalny wymiar przemian zachodzących w Polsce w: Kulturowy wymiar przemian społecznych, A. Jawłowska, M. Kempny, E. Tarkowska (red.), Warszawa, Polska Akademia Nauk, s. 87–100.
• Trzcińska I., Świerzowska A., Tomeczek J. (2019) Z dziejów polskiej teozofii w: Polskie tradycje ezoteryczne 1980–1939. Teozofia i antropozofia, Tom I, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Turner V. (2010) Proces rytualny. Struktura i antystruktura, tłum. E. Dżurak, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Hess K. M., George Arundale, http://www.tradycjaezoteryczna.ug.edu.pl/node/845 16.01.2020 [dostęp: 8.07.2020].
• Kreowanie magii w Szkole Waldorfskiej. Grota Gnoma. Jezioro Wróżek. #OkiemMAtki-Słowianki, https://youtu.be/R-lZgcj4AzI [dostęp: 18.06.2020].
• Maria Montessori, https://theosophy.wiki/en/Maria_Montessori#Involvement_with_Theosophists [dostęp: 7.07.2020].
• Mendel M., Szkudlarek T. ( 2013), Kryzys jako dyskurs i narracja. Konteksty edukacyjne, w: „Forum Oświatowe, 3 (50), s. 13–34, http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/163 [dostęp: 19.06.2020].
• Organizacja pracy świetlicy, http://www.waldorfska.org/swietlica/ [dostęp: 18.06.2020].
• Rewolucja Szkoła 1918–1939, https://u-jazdowski.pl/kino/repertuar/rewolucja-szkola-1918-1939 [dostęp: 7.07.2020].
• Szkolna rewolucja 1918–1939, https://www.planeteplus.pl/dokument-szkolnarewolucja-1918-1939_47128 [dostęp: 7.07.2020].
• Święto Marcinowe, http://www.waldorfskaszkola.pl/aktualnosci/wpis/82/Swieto-Marcinowe [dostęp: 17.06.2020].
• Święty Marcin, http://www.szkolawaldorfska.pl/aktualno%C5%9Bci [dostęp: 17.06.2020].
• Who is afraid of Alice Miller?, https://www.whosafraidofalicemiller.com/en#protagonisten [dostęp: 10.06.2020].
• Wilson C. (1985) Montessori was a Theosophist, „History of Education Society Bulletin”, vol. 36, s. 52–54, http://www.kelpin.nl/fred/download/montessori/english/theosophist.pdf [dostęp: 7.07.2020].

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.12.08