Stosunek człowieka do doznań słuchowych a świadomość własnego ciała i cielesności. Perspektywa ekologii akustycznej

• Authors: Magdalena Sasin

Title variants

EN

Human Attitude to Auditory Sensations and the Awareness of One’s Own Body and Corporeality. The Perspective of Acoustic Ecology

Abstracts

EN

The aim of the article is to present connections between the issues of body and corporeality in contemporary culture, and reflection and practice of acoustic ecology. The concept of acoustic ecology developed by Raymond Murray Schafer (1933–2021), the theoretical framework for the article, refers to the significance of our contact with the body and to the subjective assessment of its well-being. “Ear cleaning” exercises, soundwalks and other ways of developing acoustic sensitivity are also discussed. Developing sensitivity towards sounds comprises all acoustic stimuli, not only musical sounds. Such activity is found to be particularly important, especially in the context of contemporary sensory overload and our over-stimulation from the environment.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie powiązań pomiędzy zagadnieniem ciała i cielesności w kulturze współczesnej a refleksją i praktyką ekologii akustycznej. W koncepcji ekologii akustycznej Raymonda Murraya Schafera (1933–2021), stanowiącej punkt wyjścia prezentowanych rozważań, można odnaleźć wiele treści wskazujących na znaczenie kontaktu z ciałem i subiektywnej oceny jego dobrostanu. Szczególną rolę odgrywają zaplanowane przez myśliciela ćwiczenia tzw. „czyszczenia uszu” oraz spacery dźwiękowe i inne sposoby rozwijania wrażliwości akustycznej. Rozwijanie wrażliwości na dźwięki – wszelkiego rodzaju bodźce akustyczne, nie tylko dźwięki stricte muzyczne – autorka uznaje za szczególnie ważne w sytuacji nadmiaru bodźców i zmysłowego przestymulowania współczesnego człowieka.

Keywords

PL

ekologia akustyczna; ciało; cielesność; głębokie słuchanie; uważność

EN

acoustic ecology; body; corporeality; deep listening; mindfulness

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2022
• Volume: 14
• Issue: 1
• Pages: 58-72

Dates

published

2022

Contributors

author

Magdalena Sasin

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000347600460

References

• Ball S. J. (1999) Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza, tłum. K. Kwaśniewicz, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Basiński K. (2020) Podstawy działania ludzkiego systemu słuchowego w: Psychologia muzyki, M. Chełkowska-Zacharewicz, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 47–62.
• Bauman Z. (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Bernat S. (2009) Perspektywy ekologii dźwiękowej w Polsce, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, t. 25, s. 175–182.
• Błajet P. (2006a) Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Błajet P. (2006b) O potrzebie edukacji cielesnej dorosłych, „Rocznik Andragogiczny”, s. 28–46.
• Bojańczyk J. (2020) W milczeniu, „Do Rzeczy”, nr 48/401, s. 88–89.
• Czech A. (2013) Ordynaci i trędowaci. Społeczne role instrumentów muzycznych, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
• Čapek S. M. (2020) Upodobanie do ciszy, „Kultura Współczesna”, nr 3, s. 12–23.
• Dziuban A. (2013) Starzejące się ciało w społeczeństwie somatycznym, „Zeszyty Pracy Socjalnej”, t. 18, nr 1, s. 13–25.
• Foucault M. (2020) Nadzorować i karać, tłum. T. Komendant, Warszawa, Wydawnictwo Aletheia.
• Gibała-Kapecka B., Kamisiński T., Kapecki T. (2019) O dźwięku, akustyce i hałasie w przestrzeni miasta, Kraków, Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.
• Gwizdalanka D. (1987) Strojenie trąb jerychońskich. Rewaloryzacja homo musicus, „Ruch Muzyczny”, nr 24, s. 20–21.
• Kapelański M. (1999) Koncepcja „pejzażu dźwiękowego” (soundscape) w pismach R. Murraya Schafera, praca magisterska napisana w Instytucie Muzykologii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999, maszynopis w bibliotece Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Internecie, https://static1.squarespace.com/static/50b19a2ae4b01c11f0ef421b/t/51439234e4b0d8ae42620f76/1363382836313/M.+Kapelanski+-+Pisma+Schafera.pdf [dostęp: 27.09.2021].
• Konieczna-Nowak L. (2020) Muzykoterapia, czyli pogranicza nauki i sztuki. Praktyka, teoria, stan badań w: Psychologia muzyki, M. Chełkowska-Zacharewicz, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 153–174.
• Kornas-Biela D. (1998) Prenatalne uwarunkowania rozwoju mowy w: Opieka logopedyczna od poczęcia, B. Rocławski (red.), Gdańsk, Glottispol, s. 13–24.
• Kubiak-Jabłońska D. (2014) Ciało jako kategoria pedagogiczna, „Roczniki Pedagogiczne” nr 1, s. 69–85.
• Losiak R. (2015) Malowniczość pejzażu dźwiękowego. O pewnym aspekcie estetycznego doświadczenia audiosfery, „Teksty Drugie”, 5, s. 45–57.
• Matyja J. R. (2011) Ciało ożywiane muzyką, „Avant” 2/1, s. 193–197.
• Merleau-Ponty M. (1993) Fenomenologia percepcji. Fragmenty, tłum. praca zbiorowa, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Młodkowski J. (1998) Aktywność wizualna człowieka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Oliveros P. (2005) Deep Listening. A Composer’s Sound Practice, iUniverse.
• Pikała A., Sasin M. (2016) Arteterapia. Scenariusze zajęć, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Pułka P. (2010) Dźwiękoterapia misami tybetańskimi i gongami, „Sztuka Leczenia”, nr 3–4, t. 21, s. 57–66.
• Rokicki J. (2011) Ciało w koncepcji Michela Foucaluta w: Kulturowe emanacje ciała, M. Banaś, K.
• Warmińska (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 151–164.
• Sasin M. (2019a) Ekologia akustyczna – nieobecny dyskurs w pedagogice, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, tom 22, nr 1 (85), s. 31–48.
• Sasin M. (2019b) Kształtowanie środowiska dźwiękowego jako wyraz kreatywności dzieci. Perspektywa ekologii akustycznej, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, t. 22, nr 3 (87), s. 71–83.
• Schafer R. M. (1967) Ear cleaning. Notes for an experimental music course, Clark & Cruickshank, BMI Canada Limited.
• Schafer R. M. (1982) Muzyka środowiska, tłum. D. Gwizdalanka, „Res Facta. Teksty o muzyce współczesnej”, nr 9, s. 288–315.
• Schafer R. M. (1992) A Sound Education. 100 Excercises in Listening and Sound-Making, Indian River, Ontario, Arkana Editions.
• Schreiber E. (2012) Muzyka i metafora. Koncepcje kompozytorskie Pierre’a Schaeffera, Raymonda Murraya Schafera i Gerarda Griseya, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
• Shilling C. (2021) Socjologia ciała, tłum. M. Skowrońska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Shusterman R. (2016) Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki, tłum. P. Poniatowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”.
• Sierzputowski K. (2019) Ciała w dźwięku. Wydarzenie muzyczne w perspektywie somatoestetycznej, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, nr 20(2), s. 70–82.
• Szpunar M (2008) Kultura obrazu a ikonosfera internetu, „Studia Medioznawcze”, nr 3(34), s. 104–124.
• Sztumski W. (2010) Ekologia ciszy jako element sozologii systemowej wzmacniający koncepcję rozwoju zrównoważonego, „Problemy Ekorozwoju”, t. 5, nr 2, s. 61–68.
• Szulc W. (2011) Arteterapia: narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki, Warszawa, Difin.
• Trybalska G., Namysłowski G., Morawski K. (1997) Hałas i jego wpływ na organizm człowieka, „Audiofonologia”, t. 11, s. 295–301.
• Wierszyłowski J. (1970) Psychologia muzyki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zielińska L. (1995) Rozmowa z R. Murrayem Schaferem, „Monochord. De musica acta, studia et commentarii”, nr 8–9, s. 13–21.
• Lisok M. (2019) Dźwięk pożyczony od kogoś innego – o projekcie „Głębokie słuchanie” w: Głębokie słuchanie. Deep Listening, eadem (red.), Katowice, Galeria Sztuki Współczesnej BWA, s. 6–17, https://issuu.com/790065/docs/glebokie_sluchanie_book_web [dostęp: 30.09.2021].
• International Year of Sound, https://sound2020.org [dostęp: 28.09.2021].

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.14.05

Biblioteka Nauki

2131588