Life Lessons in Polish Schools: Teachers’ Attitudes Towards Girls and Boys

• Authors: Aleksandra Gajda

Title variants

PL

Lekcje życia w polskich szkołach: postawy nauczycieli wobec dziewcząt i chłopców

Abstracts

PL

Celem badania była analiza interakcji nauczycieli z uczniami w celu prześledzenia różnic w przekazywanych komunikatach w zależności od płci ucznia oraz analiza opinii uczniów na temat zachowania nauczycieli. Obserwowano 34 godziny lekcji, czyli 17 godzin matematyki i 17 godzin lekcji języka polskiego. Dodatkowo przeanalizowano opinie 68 uczniów, 34 dziewcząt i 34 chłopców. W badaniu wykorzystano mieszane metody analizy danych (Stromquist 2007), łącząc podejście jakościowe oparte na elementach teorii ugruntowanej (Glaser, Strauss 2017) oraz ilościowe porównania częstotliwości zachowań nauczyciela z wykorzystaniem testów χ2. Wyniki wskazują na różny charakter interakcji nauczycieli z dziewczętami i chłopcami; liczba interakcji i ich jakość są korzystniejsze w przypadku chłopców. Dziewczęta są częściej pomijane, a ich osiągnięcia i wkład są rzadziej dostrzegane. Ponadto uczniowie są świadomi różnic w sposobie traktowania przez nauczyciela, podkreślając m.in. znaczenie równego traktowania wszystkich uczniów.

EN

The aim of the study was to analyse teachers’ interactions with students in order to track the differences in the messages given to pupils depending on their gender, and to study the opinions of students about the behaviour of their teachers. As part of the research, 34 hours of lessons (divided into 17 hours of mathematics and 17 hours of Polish language lessons) were observed. Additionally, the opinions of 68 students (34 girls and 34 boys) were analysed. The study employs mixed methods of data analysis (Stromquist 2007), combining a qualitative approach based on elements of grounded theory (Glaser, Strauss 2017) with quantitative comparisons of the frequency of the teacher’s behavior, using χ2 tests. The results indicate the differing nature of teachers’ interactions with girls and boys; the number of interactions and their quality are more favourable in the case of boys. Girls are more often overlooked, and their achievements and contributions are less frequently noticed. In addition, students are aware of the differences in how they are treated by their teachers, pointing out, inter alia, to the importance of providing equal treatment to all students.

Keywords

PL

obserwacja; badanie dzienniczkowe; opinie uczniów; postawy nauczycieli; różnice płciowe

EN

observation; dairy study; students’ opinions; teachers’ attitudes; gender differences

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2022
• Volume: 14
• Issue: 1
• Pages: 73-95

Dates

published

2022

Contributors

author

Aleksandra Gajda

• The Maria Grzegorzewska University, Warsaw

• https://orcid.org/0000000329422672

References

• Abramowicz M. (ed.) (2011) Wielka nieobecna – o edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Warszawa, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Acker S. (1988) Teachers, gender and resistance, “British Journal of Sociology of Education”, vol. 9, no. 3, pp. 307–322, https://doi.org/10.1080/0142569880090304
• An D., Kim S. (2007) Relating Hofstede’s Masculinity Dimension To Gender Role Portrayals In Advertising, „International Marketing Review”, vol. 24, no. 2, pp. 81–207, https://doi.org/10.1108/02651330710741811
• Bauer K. S. (2000) Promoting gender equity in schools, „Contemporary Education”, vol. 71, no. 2, p. 22, https://doi.org/10.1006/jesp.1998.1371
• Beilock S. L., Gunderson E. A., Ramirez G., Levine S. C. (2010) Female teachers’ math anxiety affects girls’ math achievement, “Proceedings of the National Academy of Sciences”, no. 107(5), pp. 1860–1863, https://doi.org/10.1073/pnas.0910967107
• Bem S. L. (1993) The Lenses Of Gender: Transforming The Debate On Sexual Inequality, New Haven, CT, Yale University Press.
• Berekashvili N. (2012) The role of gender-biased perceptions in teacher-student interaction. “Psychology of Language and Communication”, vol. 16, no. 1, pp. 39–51, https://doi.org/10.2478/v10057-012-0004-x
• Bernstein B. (2003) Class, codes and control: Towards a theory of educational transmission, vol. 3, Hove, Psychology Press.
• Blusz K. (1993) Czy światem naprawdę rządzą mizogini? Feministyczne obrazy szkoły in: B. Śliwerski (ed.), Kontestacje pedagogiczne, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, pp. 10–12.
• Bourdieu P., Passeron J. C. (1990) Reproduction in Education, Society and Culture, London, Sage Publications.
• Brophy J. (1985) Interactions of Male and Female Students with Male and Female Teachers in: Gender influences in classroom interaction, L. C. Wilkinson, C. B. Marrett (eds.), Orlando, FL, Academic Press, pp. 115–142, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-752075-9.50011-8
• Burton L. (1996) A Socially Just Pedagogy for the Teaching of Mathematics in: Equity in the Classroom: Towards Effective Pedagogy for Girls and Boys, P. F. murphy, C. V. Gipps (eds.), London, Falmer Press, pp. 136–145.
• Carrington B., Francis B., Hutchings M., Skelton C., Read B., Hall I. (2007) Does the gender of the teacher really matter? Seven‐to eight‐year‐olds’ accounts of their interactions with their teachers, “Educational Studies”, vol. 33, no. 4, pp. 397–413, https://doi.org/10.1080/03055690701423580
• Chmura-Rutkowska I., Ostrouch J. (2007) Mężczyźni na przełęczy życia. Studium socjopedagogiczne, Kraków, Oficyna Wydawnicza.
• Chmura-Rutkowska I. (2012) Przemoc rówieśnicza w gimnazjum a płeć. Kontekst społeczno-kulturowy, „Forum Oświatowe”, vol. 24, no. 1(46), pp. 41–73.
• Chmura-Rutkowska I., Duda M., Mazurek M., Sołtysiak-Łuczak A. (eds.) (2016) Gender w podręcznikach. Projekt badawczy. Raport, Warszawa, Fundacja Feminoteka.
• Chomczyńska-Miliszkiewicz M. (2000) Ukryte przekazy w podręcznikach edukacji psychoseksualnej, „Forum Oświatowe”, vol. 12, no. 2(23), pp. 161–178.
• Delamont S. (1980) The Sociology of Women: An Introduction, London, Allen & Unwin.
• Dzierzgowska A., Rutkowska J. (2008) Ślepa na płeć. Edukacja równościowa po polsku. Raport krytyczny, Warszawa, Fundacja Feminoteka.
• European Institute for Gender Equality (2020) Gender Equality Index 2020: Poland, https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2020/PL
• Fennema E., Peterson P. L., Carpenter T. P., Lubinski C. A. (1990) Teachers’ attributions and beliefs about girls, boys, and mathematics, “Educational studies in Mathematics”, vol. 21 no. 1, pp. 55–69, https://doi.org/10.1007/BF00311015
• Firkowska-Mankiewicz, A. (1995) Czy tak samo wychowujemy chłopców i dziewczynki? in: Co to znaczy być kobietą w Polsce?, A. Titkow, H. Domański (eds.), Warszawa, Wydawnictwo IFiS PAN: 41–64.
• Gansen H. M. (2019) Push-Ups Versus Clean-Up: Preschool Teachers’ Gendered Beliefs, Expectations for Behavior, and Disciplinary Practices, „Sex Roles”, vol. 80, no. 7–8, pp. 393–408, https://doi.org/10.1007/s11199-018-0944-2
• Gatto J. T. (2002) Dumbing Us Down: The Hidden Curriculum of Compulsory Schooling, Gabriola Island, New Society Publishers.
• Gawlicz K., Rudnicki P., Starnawski M. (2015) Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Warszawa, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Giroux H. A., Penna A. N. (1979) Social Education in the Classroom: The Dynamics of the Hidden Curriculum, “Theory & Research in Social Education”, vol. 7, no. 1, pp. 21–42, https://doi.org/10.1080/00933104.1979.10506048
• Glaser B. G., Strauss A. L. (2017) Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research, Abingdon, Oxon – New York, NY, Routledge, https://doi.org/10.4324/9780203793206
• Górnikowska-Zwolak E. (2004) Nauczycielskie koncepcje ról społecznych kobiety i mężczyzny – czynnik wzmacniający czy osłabiający szanse rozwojowe dziewcząt i chłopców? in: Płeć i rodzaj w edukacji, M. Chomczyńska-Rubacha (ed.), Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi: 87–88.
• Grzechnik S. (2015) Sprawstwo praktyk komunikacyjnych a kształtowanie się męskiego habitusu w klasie szkolnej. Krytyczna analiza dyskursu, “InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer”, no. 10, pp. 33–56, https://doi.org/10.51897/interalia/MCBQ6988.
• Harrop A., Swinson J. (2011) Comparison of teacher talk directed to boys and girls and its relationship to their behaviour in secondary and primary schools, “Educational Studies”, vol. 37, no.1, pp. 115–125, https://doi.org/10.1080/03055691003729260
• Jackson D., Salisbury J. (1996) Why Should Secondary Schools Take Working with Boys Seriously?, “Gender and Education”, vol. 8, no. 1, pp. 103–115, https://doi.org/10.1080/713668477
• Jankowska M. (2009) Świat ucznia – świat uczennicy. Socjalizacja szkolna a utrwalanie społecznych ról płciowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 34, s. 13–34.
• Jas K. (2009) Nauczyciele szkół ponadgimnazjalnych wobec stereotypów płci w: Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. T. 2, Problemy praktyki oświatowej, T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 193–201.
• Jonczy-Adamska M. (2015) Dyskryminacja i edukacja antydyskryminacyjna w społecznościach szkolnych na podstawie wywiadów indywidualnych z nauczycielkami i nauczycielami z dużych miast in: Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, K. Gawlicz, P. Rudnicki, M. Starnawski (red.), Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, s. 195–253.
• Kalinowska E. (1995) Wizerunki dziewczynek i chłopców, kobiet i mężczyzn, w podręcznikach szkolnych, „Kwartalnik Pedagogiczny”, t. 40, nr 1–2, s. 219–253.
• Kaplan P. S. (1990) Educational Psychology for Tomorrow’s Teacher, Eagan, MN, Cengage Learning.
• Kelly A. (1988) Gender differences in teacher – pupil interactions: a meta-analytic review, “Research in Education”, vol. 39, no. 1, pp. 1–24, https://doi.org/10.1177/003452378803900101
• Knapp L. G, Kelly-Reid J. E., Whitmore R. W. (2006) Postsecondary Institutions In The United States: Fall 2006 and Degrees and Other Awards Conferred: 2005-06, Washington, D.C., WA, National Center for Education Statistics.
• Knapp L. G., Kelly J. E., Whitmore R. W., Wu S., Gallego L. M., Grau E., Broyles S. G. (2001) Postsecondary Institutions in the United States: Fall 2000 and Degrees and Other Awards Conferred: 1999-2000, Washington, DC, WA, National Center for Education Statistics, https://doi.org/10.1037/e492182006-009
• Kohlberg L. (1970) The moral atmosphere of the school in: The unstudied curriculum: Its impact on children, N. Overly (ed.), Washington, D. C., WA, Association for Supervision and Curriculum Development, NEA, pp. 104–127.
• Kollmayer M., Schober B., Spiel C. (2018) Gender stereotypes in education: Development, consequences, and interventions, “European Journal of Developmental Psychology”, vol. 15, no. 4, https://doi.org/10.1080/17405629.2016.1193483
• Konarzewski K. (2004) Egzaminy zewnętrzne – czy mają płeć? w: Płeć i rodzaj w edukacji, M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 63–71.
• Konarzewski K. (1991) Problemy i schematy: pierwszy rok nauki szkolnej dziecka, Poznań, Akademos.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (1997) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
• Kopciewicz L. (2004) Schematy rodzaju (gender) w pracy pedagogicznej nauczycielek edukacji wczesnoszkolnej w: Płeć i rodzaj w edukacji, M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 75–84.
• Kopciewicz L. (2007) Rodzaj i edukacja. Studium fenomenograficzne z zastosowaniem teorii społecznej Pierre’a Bourdieu, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
• Kopciewicz L. (2008a) Grzeczne dziewczynki, niegrzeczni chłopcy – wytwarzanie różnic rodzajowych w dydaktyczno-wychowawczej pracy szkoły w: Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, M. Dudzikowa i M. Czerepaniak-Walczak (eds.), Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 349–392.
• Kopciewicz L. (2008b) Szkoła i dramat płci. Teoria społeczna Pierre’a Bourdieu w badaniach rodzajowego kapitału i habitusu w: Teatr płci. Eseje z socjologii gender, M. Bieńkowska-Ptasznik, J. Kochanowski (red.), Łódź, Wydawnictwo „Wschód – Zachód” w Łodzi, s. 127–149.
• Lee A. (1996) Gender, literacy, curriculum: Rewriting school geography, Taylor & Francis, https://doi.org/10.4324/9781315041186
• Margolis E. (ed.) (2001) The Hidden Curriculum in Higher Education, New York, NY – London, Routledge, https://doi.org/10.4324/9780203901854
• Meighan R., Harber C. (2007) A Sociology of Educating, London, Bloomsbury Publishing.
• Morciniec J. (1995) Skąd się biorą zadowolone niewolnice albo czego uczy elementarz?, „Pełnym Głosem”, nr 3, s. 9–19.
• Muszyńska E. (2004) Warunki edukacji szkolnej dziewcząt i chłopców: różnice, ich przyczyny i skutki w: Płeć i rodzaj w edukacji, Łódź, M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 44–52.
• Myhill D, Jones S. (2006) ‘She doesn’t shout at no girls’: pupils’ perceptions of gender equity in the classroom, “Cambridge Journal of Education”, vol. 36, no. 1, pp. 99–113, https://doi.org/10.1080/03057640500491054
• Myles B. S., Simpson R. L. (2001) Understanding The Hidden Curriculum: An Essential Social Skill for Children and Youth with Asperger Syndrome, “Intervention in school and clinic”, vol. 36, no. 5, pp. 279–286, https://doi.org/10.1177/105345120103600504
• Neuman W. L., Robson K. (2014) Basics of Social Research, Toronto, Pearson Canada.
• Pickering J. (1997) Raising Boys’ Achievement, London, A&C Black.
• Retelsdorf J., Schwartz K., Asbrock F. (2015) “Michael can’t read!” – Teachers’ Gender Stereotypes and Boys’ Reading Self-Concept, “Journal of Educational Psychology”, vol. 107, no. 1, pp. 186–194, https://doi.org/10.1037/a0037107
• Riegle-Crumb C., Humphries M. (2012) Exploring Bias in Math Teachers’ Perceptions of Students’ Ability by Gender and Race/Ethnicity, “Gender & Society”, vol. 26, no. 2, pp. 290–322, https://doi.org/10.1177/0891243211434614
• Rosenthal R. (1991) O społecznej psychologii samospełniającego się̨ proroctwa. Dalsze dane potwierdzające istnienie efektów Pigmaliona i mechanizmów pośredniczących w ich występowaniu, tłum. R. Stachowski w: Społeczny kontekst badań psychologicznych i pedagogicznych. Wybór tekstów, J. Brzeziński, J. Siuta (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 341–387.
• Sadker D. (2000) Gender Equity: Still Knocking at the Classroom Door, “Equity & Excellance in Education”, vol. 33, no. 1, pp. 80–83, https://doi.org/10.1080/1066568000330112
• Schneider D. J. (2004) The Psychology of Stereotyping, New York, NY, The Guilford Press.
• Serbin L. A., O’Leary K. D., Kent R. N., Tonick I. J. (1973) A Comparison of Teacher Response to the Preacademic and Problem Behavior Of Boys And Girls, “Child development”, vol. 44, no. 4, pp. 796-804, https://doi.org/10.2307/1127726
• Solnit R. (2014) Men Explain Things To Me, Chicago, Haymarket Books.
• Stromquist N. P. (2007) The Gender Socialization Process in Schools: A Cross-National Comparison, Paper commissioned for the EFA Global Monitoring Report 2008.
• Swinson J., Harrop A. (2009) Teacher talk directed to boys and girls and its relationship to their behaviour, “Educational Studies”, vol. 35, no. 5, pp. 515–524, https://doi.org/10.1080/03055690902883913
• Szczepanik R. (2004) Nauczyciele wobec zachowań szkolnych uczniów i uczennic starszych klas szkoły podstawowej w: Płeć i rodzaj w edukacji, M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 93–107.
• Tiedemann J. (2002) Teachers’ Gender Stereotypes as Determinants of Teacher Perceptions in Elementary School Mathematics, „Educational Studies in Mathematics”, vol. 50, no. 1, pp. 49–62, https://doi.org/10.1023/A:1020518104346
• Turska D., Oszwa U. (2018) Stereotyp płci w uczeniu się matematyki – percepcja nauczyciela, „Kwartalnik Pedagogiczny”, t. 63, nr 3(249), s. 57–73, https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.7429
• United Nations (2006) Convention on the Rights of Persons with Disabilities, https://www.ohchr.org/en/hrbodies/crpd/pages/conventionrightspersonswithdisabilities.aspx
• Younger M., Warrington M., Williams J. (1999) The Gender Gap and Classroom Interactions: Reality and Rhetoric?, “British journal of Sociology of Education”, vol. 20, no. 3, pp. 325–341, https://doi.org/10.1080/01425699995290
• Zajączkowska M. J. (2008) Perspektywa równości płci w edukacji i wychowaniu w: Edukacja jutra: XIV Tatrzańskie Seminarium Naukowe = Education of tommorow [i. e. tomorrow] = Bildung von Morgen. T1, K. Denek, T. Koszczyc, W. Wiesner (red.), Wrocław, Wydawnictwo Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, s. 4–5.

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.14.06

Biblioteka Nauki

2131582