Relacja intymna jako przestrzeń kształtowania poczucia podmiotowości kobiet

• Authors: Elżbieta Czerska-Szczepaniak

Title variants

EN

An Intimate Relationship as a Space for Shaping Women’s Sense of Subjectivity

Abstracts

EN

The article addresses selected aspects of the sense of subjectivity of women supported by social work institutions. The paper presents theoretical inspirations that were used to find traces of the examined issue in autobiographical narratives of women. The following categories were identified: self-awareness, freedom, and relationality, as selected predicates making up the examined issue. The analysis of the interviews discusses partner relationships that strengthened women as well as those that contributed to a loss of the sense of subjectivity by the narrators. The role of significant Others in the process of shaping women’s sense of subjectivity was also pointed out: relatives, partners, and professionals in the field of social assistance.

PL

Tematem artykułu są wybrane aspekty poczucia podmiotowości kobiet objętych wsparciem instytucji pomocy społecznej, kształtujące się w relacji partnerskiej. Przedstawiono teoretyczne inspiracje, które posłużyły do poszukiwania tropów badanego zagadnienia w autobiograficznych narracjach kobiet. Wyłoniono kategorie: świadomość własnego „Ja”, wolność, relacyjność jako wybrane predykaty składające się na badane zagadnienie. Analizując wywiady, przedstawiono relacje partnerskie, które wzmacniały kobiety, oraz takie, które przyczyniały się do zatracenia poczucia podmiotowości przez narratorki. Zasygnalizowano również rolę znaczących Innych w procesie kształtowania poczucia podmiotowości kobiet: osób bliskich, partnerów oraz profesjonalistów z obszaru pomocy społecznej.

Keywords

PL

poczucie podmiotowości; świadomość własnego „Ja”; wolność; relacyjność; badania biograficzne

EN

sense of subjectivity; self-awareness; freedom; relationality; biographical research

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2022
• Volume: 14
• Issue: 1
• Pages: 149-165

Dates

published

2022

Contributors

author

Elżbieta Czerska-Szczepaniak

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000171565330

References

• Barry K. (1989) Biography and the search for women’s subjectivity, “Women’s Studies International Forum”, t. 12, nr 6, s. 561-578, https://doi.org/10.1016/0277-5395(89)90001-0
• Bargh J. A. (2005) Bypassing the Will: Toward Demistyfying the Nonconscious Control of Social Behavior w: R. Hassin, J. Uleman, J. Bargh (red.), The New Unconscious, New York, Oxford University Press, s. 37–58, https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195307696.003.0003
• Bargh J. A., Ferguson M. J. (2000) Beyond Behaviorism: On the Automaticity of Higher Mental Processes, „Psychological Bulletin”, t. 126, nr 6, s. 925–945, https://doi.org/10.1037/0033-2909.126.6.925
• Buber M. (1992) Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, Warszawa, Wydawnictwo Pax.
• Damasio A. (2000) Tajemnica świadomości. Ciało i emocje współtworzą świadomość, tłum. M. Karpiński, Poznań, Wydawnictwo Rebis.
• Damasio A. (2011) Błąd Kartezjusza, tłum. M. Karpiński, Poznań, Wydawnictwo Rebis.
• Edelman G. (1998) Przenikliwe powietrze, jasny ogień. O materii umysłu, tłum. J. Rączaszek, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Frankl V. (2009) Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa, Wydawnictwo Czarna Owca.
• Fukuyama F. (2004) Ostatni człowiek, tłum. B. Pietrzyk, Kraków, Wydawnictwo Znak.
• Gajek K. (2018) Doświadczenia przemocy w rodzinie. Autobiograficzne narracje kobiet, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Glaser B. G, Strauss A. L. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej, tłum. M. Gorzko, Kraków, Zakład Wydawniczy Nomos.
• Husserl E. (1974) Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, tłum. D. Gierulanka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• James J. K., Gilliland B. E. (2008) Strategie interwencji kryzysowej, tłum. A. Bidziński, Warszawa, Wydawnictwo Edukacyjne Parpa.
• Konecki K. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Korzeniowski K. (1983) Podmiotowość człowieka. Metateoretyczne ramy teorii w: Podmiotowość jednostki w koncepcjach psychologicznych i organizacyjnych, K. Korzeniowski, R. Zieliński, W. Daniecki (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Libet B. (2003) Can Conscious Experience Affect Brain Activity?, „Journal of Consciousness Studies”, t. 10, nr 12, s. 14–28.
• Ogrodnik B. (2004) Podmiot w: Słownik filozofii, J. Hartman (red.), Kraków, Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Ostaszewska A. (2018) Proces kształtowania kobiecej podmiotowości, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pockett S. (2004) Does Consciousness Cause Behaviour?, „Journal of Consciousness Studies”, t. 11, nr 2, s. 23–40.
• Prawda M. (1989) Biograficzne odtwarzanie rzeczywistości (O koncepcji badań biograficznych Fritza Schütze, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 81–99.
• Rogers C. (1978) Uczyć się jak być wolnym w: Przełom w psychologii, K. Jankowski (red.), tłum. K. Jankowski, A. Kołyszko, P. Kołyszko, Warszawa, Wydawnictwo Czytelnik.
• Rokuszewska-Pawełek A. (2002) Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Rutkowski J. (2003) Filozofia polityczna arystotelizmu i neoliberalizmu a wychowanie, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sartre J. P (1983) Moja przeszłość, w: Filozofia współczesna, t. I, Z. Kuderowicz (red.), tłum. W. Gromczyński, Warszawa, Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
• Sartre J. P. (2007) Byt i nicość, tłum. J. Kiełbasa, P. Mróz, R. Abramciów, R. Ryziński, P. Małochleb, Kraków, Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Schütze F. (1997) Trajektoria cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, „Studia Socjologiczne”, nr 1 (l44), s. 11–57.
• Schütze F. (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować wywiady narracyjne w: Metoda Biograficzna w socjologii, K. Kaźmierska (red.), Kraków, Zakład Wydawniczy Nomos.
• Singer P. (2003) Etyka praktyczna, tłum. A. Sagan, Warszawa, Wydawnictwo Książka i Wiedza.
• Spaemann R. (2001) Osoby. O różnicy między czymś a kimś, tłum. J. Marecki, Warszawa, Wydawnictwo Oficyna Naukowa.
• Trzópek J. (2013) Na tropach podmiotu. Między filozoficznym a empirycznym ujęciem podmiotowości, Kraków, Wydawnictwo UJ.
• Velmans M. (2002) How could Conscious Experiences Affect Brains?, „Journal of Consciousness Studies”, t. 9, nr 11, s. 3–29.
• Velmans M. (2003) Preconscious Free Will, „Journal of Consciousness Studies”, t. 10, nr 12, s. 42–61.
• Wegner D. (2002) The Illusion of Conscious Will, Cambridge, Mass. – London, The MIT Press, https://doi.org/10.7551/mitpress/3650.001.0001
• Wielecki K. (2003) Podmiotowość w dobie kryzysu postindustrializmu. Między indywidualizmem a kolektywizmem, Warszawa, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego.
• Witkowski L. (1988) Tożsamość i zmiana, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Witkowski L. (1997) Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesności, Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.14.09

Biblioteka Nauki

2131571