Helena Radlińska i środowisko medyczne w kręgu Wolnej Wszechnicy Polskiej. Wybrane portrety lekarzy-społeczników

• Authors: Beata Szczepańska

Title variants

EN

Helena Radlińska and the Medical Community of the Free Polish University. Selected Portraits of Medical Doctors and Social Activists

Abstracts

EN

The article discusses the problem of the interactions between the fields of science and practice in the area of two disciplines – pedagogy and medicine, on the example of their representatives gathered around Helena Radlińska within the Free Polish University in Warsaw and Lodz. The focus was mainly on the period of the Second Polish Republic. The article refers to the shared generational experiences of three people: the founder of social pedagogy – Helena Radlińska, and representatives of the medical profession – Stefan Kopcinski and Seweryn Sterling. In each case, they associated their activities with secret or open educational and patriotic organizations, creating a link between the period of partitioning and the independence of Poland.

PL

W artykule podjęto problem wzajemnego oddziaływania dorobku w dziedzinie nauki i praktyki w obszarze dwóch dyscyplin – pedagogiki i medycyny – na przykładzie ich reprezentantów skupionych wokół Heleny Radlińskiej w ramach Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie i łódzkiego oddziału tej uczelni. Skoncentrowano się głównie na okresie II Rzeczypospolitej. Odniesiono się do wspólnych doświadczeń pokoleniowych twórczyni pedagogiki społecznej – Heleny Radlińskiej oraz wybranych dwóch przedstawicieli profesji lekarskiej – Stefana Kopcińskiego i Seweryna Sterlinga. Jeszcze w okresie zaborowym wiązali oni swoją działalność z tajnymi lub jawnymi organizacjami oświatowymi i patriotycznymi, tworząc łącznik pomiędzy czasami niewoli i niepodległej Polski.

Keywords

PL

medycyna społeczna; pedagogika społeczna; Polska; historia; XIX i XX wiek

EN

medicine; social pedagogy; Poland; history; 19th and 20th centuries

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2022
• Volume: 15
• Issue: 2
• Pages: 186-201

Dates

published

2022

Contributors

author

Beata Szczepańska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000265111815

References

• Balińska M. A. (2012) Ludwik Rajchman. Życie w służbie ludzkości, przedmowa B. Geremek, przekład M. Braustein, M. Krasicki, Warszawa, Wydawnictwo Studio EMKA.
• Baranowski K. (1977) Oddział Wolnej Wszechnicy Polskiej w Łodzi 1928–1939, Warszawa–Łódź, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Berner W., Supady J. (2001) Działalność lekarsko-społeczna na rzecz zdrowia publicznego w Łodzi w latach 1870–1914, Łódź, Wydawnictwo ADI.
• Ciechanowski S. (1934) Rys życia Seweryna Sterlinga w: Sterling S., Gruźlica. Zbiór prac 1894–1932, Łódź, Drukarnia Państwowa w Łodzi, s. IX–XIII.
• Czapska M. (2006) Ostatnie odwiedziny i inne szkice, Warszawa, Biblioteka „Więzi”.
• Demel M. (1964) Pedagogiczne aspekty warszawskiego ruchu higienicznego 1864–1914, Wrocław, Komitet Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Monografie Pedagogiczne pod red. B. Suchodolskiego, t. 12.
• Demel M. (2000a) Z dziejów promocji zdrowia w Polsce, t. I–II, Kraków, Akademia Wychowania Fizycznego.
• Demel M. (2000b) Z dziejów promocji zdrowia w Polsce, t. III, Kraków, Akademia Wychowania Fizycznego.
• Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: Sprawozdanie z działalności Kursów Naukowych 1906–1917 (1917), Warszawa, Nakładem Zarządu Towarzystwa Kursów Naukowych.
• E. B. (1932) Lekarze a przebudowa życia społecznego, „Warszawskie Czasopismo Lekarskie”, nr 33, s. 771.
• Fijałek J., Indulski J. (1990) Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno-historyczne, Łódź, [b. w.].
• Hirszfeld L. (1989) Historia jednego życia, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
• Hulewicz J. (1964) Wstęp. Helena Radlińska – historyk oświaty w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Konarski S. (1986) Radlińska Helena (1879–1954) w: Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, s. 696–703.
• Lepalczyk I., Marynowicz-Hetka E. (2004) Helena Radlińska. Portret osoby badaczki, nauczycielki i działaczki społecznej w: Sylwetki łódzkich uczonych. Profesor Helena Radlińska, z. 75, Łódź, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 9–14.
• Marynowicz-Hetka E. (2019) Pedagogika społeczna. Pojmowanie aktywności w polu praktyki, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Mazurkiewicz E. A. (1983) Sprawność działania socjalnego w pedagogice społecznej Heleny Radlińskiej, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Mieszkowski J. T. (1960) Stefan Kopciński (1878-1934), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” nr 4, s. 68–73. Polski Słownik Biograficzny (1968), t. 13, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 615–166.
• Ossowska M. (1969), Socjologia moralności. Zarys zagadnień, Warszawa, PWN.
• Radlińska H. (1926) Po pierwszym roku działalności Studjum Pracy Społeczno-Oświatowej, odbitka z nr 28 „Samorządu”, s. 11.
• Radlińska H. (1934) Wspomnienia uczennicy w: Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty, B. Nawroczyński (red.). t. II, Warszawa, „Nasza Księgarnia”, s. 391–398.
• Radlińska H. (1961) Pedagogika społeczna, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Radlińska H. (1964a) Listy o nauczaniu i pracy badawczej w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Radlińska H. (1964b) O szkołę polską w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Radlińska H. (1964) Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Suleja W. (1995) Józef Piłsudski, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
• Supady J. (2010) Profesor Seweryn Sterling – łódzki lekarz i społecznik w: Polscy lekarze Żydzi w XIX i XX wieku, Z. Podgórska-Klawe (red.), Warszawa, Instytut Historii Nauki PAN, Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma, s. 153–158.
• Szulcowie J. i E. (1989) Cmentarz Ewangelicko-Reformowany w Warszawie, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Waldorff J. i in. (1984) Cmentarz Powązkowski w Warszawie, Warszawa, Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Walewska C. (1930) W walce o równe prawa: nasze bojownice, Warszawa, wydane nakładem „Kobiety Współczesnej”.
• Wolska-Prylińska D. (2018) Współdziałanie w obszarze profesji społecznych i medycznych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Wroczyński R. (1961) Wstęp. Helena Radlińska – działalność i system pedagogiczny w: Pedagogika społeczna, H. Radlińska, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, s. V–XIX.
• Wspomnienie pośmiertne (1932), „Medycyna” nr 22, R. 22, s. 673–675.
• Wyka K. (1977) Pokolenia literackie, Kraków, Wydawnictwo Literackie.
• Żurawicka J. (1978) Inteligencja warszawska w końcu XIX wieku, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Szczerba A. (2018) Bohaterowie stulecia: Helena Radlińska, https://biuroprasowe-uni-lodz.prowly.com/44061-bohaterowie-stulecia-helena-radlinska [dostęp 20.04.2022].
• Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego (2000), oprac. zespół pod kier. M. Tarczyńskiego, Warszawa, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, https://katyn.miejscapamieci.gov.pl/media/download_gallery/Ksiega_Cmentarna_Katyn.pdf s. 710[789] [dostęp: 1.08.2022].

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.15.10

Biblioteka Nauki

2136030