Co może blokować wykorzystanie potencjału twórczego? Psychologiczne inhibitory samorealizacji

• Authors: Agnieszka Janiszewska

Title variants

EN

What Can Block the Use of Creative Potential? Psychological Inhibitors of Self-Realization

Abstracts

EN

In the article, I refer to selected definitions and theories of self-realization in the area of pedagogy and psychology (especially positive psychology). I also mention several theories of human needs, which include the need for self-realization as a separate category. Then, I compile the inhibitors of the self-realization process proposed by the representatives of the aforementioned disciplines (specifically Abraham Maslow) or analyzed by modern researchers-psychologists, i.e.: the impostor syndrome, the Jonah complex, tall poppy syndrome, crab mentality. The described inhibitors are mainly relevant to the area of interpersonal interactions and might appear within social groups, e.g. in the workplace environment.

PL

W artykule przywołuję wybrane definicje i teorie samorealizacji z obszaru pedagogiki i psychologii (zwłaszcza psychologii pozytywnej). Odwołuję się też do kilku teorii potrzeb, które zawierają jako osobną kategorię potrzebę samorealizacji. Następnie dokonuję kompilacji zaproponowanych przez przedstawicieli wspomnianych dyscyplin (zwłaszcza Abrahama Maslowa) lub analizowanych przez współczesnych badaczy-psychologów inhibitorów procesu samorealizacji, takich jak: syndrom oszusta, kompleks Jonasza, syndrom wysokiego maku, mentalność kraba. Opisane inhibitory dotyczą zwłaszcza obszaru interakcji międzyludzkich i ujawniać się mogą w ramach grup społecznych, takich jak np. środowiska pracy.

Keywords

PL

teorie samorealizacji; syndrom oszusta; kompleks Jonasza; syndrom wysokiego maku; mentalność kraba

EN

self-realization theories; the impostor syndrome; the Jonah complex; tall poppy syndrome; crab mentality

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
• Year: 2023
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 289-302

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Janiszewska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000167455040

References

• Adler A. (1986) Sens życia, tłum. M. Kreczowska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Aydın G. Z., Oğuzhan G. (2019) The “Crabs in a Bucket” Mentality in Healthcare Personnel: A Phenomenological Study, “Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi”, nr 12(4), s. 618–630, https://doi.org/10.17218/hititsosbil.628375
• Bulloch H. C. M. (2017) Ambivalent Moralities of Cooperation and Corruption: Local Explanations for (under)Development on a Philippine Island, “The Australian Journal of Anthropology”, nr 28(1), s. 56–71, https://doi.org/10.1111/taja.12173
• Clance P. R., Imes S. (1978) The Imposter Phenomenon in High Achieving Women: Dynamics and Therapeutic Intervention, “Psychotherapy: Theory, Research & Practice”, nr 15(3), s. 241–247, https://doi.org/10.1037/h0086006
• Czapiński J. (red.) (2004) Psychologia pozytywna, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dąbrowski K. (1979) Dezintegracja pozytywna, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Filarowska M., Schier K. (2018) Zespół impostora, czyli o poczuciu intelektualnej fałszywości, „Psychoterapia”, nr 185(2), s. 35–45.
• Frankl V. E. (2019) Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa, Wydawnictwo Czarna Owca.
• Gottlieb M., Chung A., Battaglioli N., Sebok‐Syer S. S., Kalantari A. (2020) Impostor Syndrome among Physicians and Physicians in Training: A Scoping Review, “Medical Education”, nr 55(2), s. 116–124, https://doi.org/10.1111/medu.13956
• Górniewicz J., Rubacha K. (1993) Droga do samorealizacji czyli w poszukiwaniu tożsamości, Toruń, Wydawnictwo C&T.
• Gromkowska-Melosik A. (2014) Pedagogika ekologiczna w: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, cz. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Holt J. (2018) When Einstein Walked with Gödel: Excursions to the Edge of Thought, New York, Farrar, Straus and Giroux.
• Jančina M., Kubicka D. (2014) Kierowanie własnym rozwojem. Kontekst teoretyczny zjawiska, „Psychologia Rozwojowa”, nr 19(4), s. 31–48, https://doi.org/10.4467/20843879PR.14.023.2962
• Kaufman S. B. (2020) Transcend: The New Science of Self-Actualization, [wersja Kindle], Los Angeles, TarcherPerigee.
• Kocowski T. (1982) Potrzeby człowieka. Koncepcja systemowa, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Langford J., Clance P. R. (1993) The Impostor Phenomenon: Recent Research Findings Regarding Dynamics, Personality and Family Patterns and their Implications for Treatment, “Psychotherapy”, nr 30(3), s. 495–501, https://doi.org/10.1037/0033-3204.30.3.495
• Lasquety-Reyes J. (2016) In Defense of Hiya as a Filipino Virtue, “Asian Philosophy”, nr 26(1), s. 66–78, https://doi.org/10.1080/09552367.2015.1136203
• LaVelle J. M., Jones N.D., Donaldson S. I. (2022) Addressing the Elephant in the Room: Exploring the Impostor Phenomenon in Evaluation, “American Journal of Evaluation”, nr 0(0). https://doi.org/10.1177/10982140221075243
• Limont W. (2013) „Stań na ramionach gigantów”, czyli uczeń zdolny jako problem wychowawczy, „Psychologia Wychowawcza”, nr 45(3), s. 125–138, https://doi.org/10.5604/00332860.1094506
• Limont W. (2014) „Inny świat? Czy nieznany ich własny?” Potencjał rozwojowy, wzmożona pobudliwość psychiczna a zdolności, „Psychologia Wychowawcza”, nr 47(5), s. 9–27, [online:] https://e-psychologiawychowawcza.pl/resources/html/article/details?id=139185 (dostęp: 22.08.2022).
• Łuczaj K. (2021) Doznawanie klasy w perspektywie mikrosocjologicznej. Przypadek pracowników naukowych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 17(2), s. 6–25, https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.01
• Mancl A. C., Penington B. (2011) Tall Poppies in the Workplace: Communication Strategies Used by Envious Others in Response to Successful Women, “Qualitative Research Reports in Communication”, no. 12(1), pp. 79–86, https://doi.org/10.1080/17459435.2011.601701
• Maslow A. (1971) The Farther Reaches of Human Nature, New York, Penguin Group.
• Maslow A. (1986) W stronę psychologii istnienia, tłum. I. Wyrzykowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
• Maslow A. (2006) Motywacja i osobowość, tłum. J. Radzicki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Obuchowski K. (1986) Wprowadzenie w: A. Adler, Sens życia, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Obuchowski K. (2000) Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Peeters B. (2003) The Tall Poppy Syndrome: On the Re-Emergence in Contemporary Australia of an Ancient Greek and Latin Motive, “Classicvm”, nr 29(2), s. 22–26.
• Piechowski M. M. (2015) „Jak ptak, wysokim lotem”: wzmożone pobudliwości psychiczne u osób zdolnych, „Psychologia Wychowawcza”, nr 8, s. 122–137, https://doi.org/10.5604/00332860.1178712
• Pietrasiński Z. (1990) Rozwój człowieka dorosłego, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
• Pietrasiński Z. (2008) Ekspansja pięknych umysłów, Warszawa, Wydawnictwo CIS.
• Rank O. (1968) Art and Artist: Creative Urge and Personality Development, New York, Agathon Press.
• Robinson K., Aronica L. (2017) Uchwycić żywioł, tłum. A. Baj, Gliwice, Element.
• Rogers C. R. (1991) Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, tłum. A. Dodziuk, E. Knoll, Wrocław, Thesaurus Press.
• Stephen E. C. (2009) Kierkegaard: An Introduction, Cambridge, Cambridge University Press.
• Stiegler B. (2009) The Theater of Individuation: Phase-Shift and Resolution in Imondon and Heidegger, “Parrhesia”, nr 7, s. 46–57.
• Szasz T. (1960) The Myth of Mentall Illness, “American Psychologists”, nr 15, s. 113–118, https://doi.org/10.1037/h0046535
• Szmidt K. J. (2010) ABC kreatywności, Warszawa, Difin.
• Szmidt K. J. (2013) Pedagogika twórczości, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Therivel W. A. (1999) Why Mozart and Not Salieri, “Creativity Research Journal”, nr 12(1), s. 67–76, https://doi.org/10.1207/s15326934crj1201_8
• Wróblewska M. (2014) Kompetencje twórcze w dorosłości. Uwarunkowania. Rozwój. Indywidualizacja, Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
• Zamiara K. (1995) Materiały z historii psychologii, Poznań, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
• Poulsen B. (2012) Revisiting the Myth of Mental Illness and Thomas Szasz, “Psychology Today”, https://www.psychologytoday.com/us/blog/reality-play/201209/revisiting-the-myth-mental-illness-and-thomas-szasz (dostęp: 22.08.2022).
• Spacey S. (2015) Crab Mentality, Cyberbullying and “Name and Shame” Rankings, https://www.semanticscholar.org/paper/Crab-Mentality%2C-Cyberbullying-and-%22Name-and-Shame%22-Spacey/3e43a0f74b4111c41513f2e0d0a13c92e79efb18 (dostęp: 22.08.2022).

Identifiers

DOI

10.18778/2450-4491.16.18

Biblioteka Nauki

30148748