Przekształcenia zagospodarowania przestrzennego terenów poprzemysłowych w gminach powiatu tarnogórskiego z wykorzystaniem metod GIS

• Authors: Aleksandra Zdyrko

Title variants

EN

Spatial development transformations of post-industrial areas in Tarnowskie Góry Poviat communes using GIS methods

Abstracts

EN

The aim of the article is to discuss changes in the spatial development of post-industrial areas in the Tarnowskie Góry Poviat. The study was conducted on the basis of archival maps, analysis of local spatial development plans and aerial photographs. GIS software and tools were used to analyze the obtained materials. The research found that the largest percentage of post-industrial areas are located in the urban communes of the Tarnowskie Góry Poviat (Tarnowskie Góry and Radzionków). These are currently used mainly for tourist purposes attracting new residents and investors. This is an important aspect for achieving the strategic objectives of Śląskie Voivodeship and Tarnowskie Góry Poviat. It is important that urban communes take their use into account in local spatial development plans, as this is not fully reflected in the case of rural communes. A similar situation is found with the remnants of post-industrial activity in the Tarnowskie Góry Poviat where the largest number of such sites has been preserved in urban communes, and thanks to historical maps it was possible to locate them. In the case of rural communes, finding sites of post-industrial activity was much more difficult because most of those described in the literature have been demolished or biotic succession has taken place.

PL

Celem artykułu jest omówienie zmian zagospodarowania przestrzennego terenów poprzemysłowych w powiecie tarnogórskim. Badanie zostało przeprowadzone na podstawie arkuszy map archiwalnych, analizy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz zdjęć lotniczych. Do analizy uzyskanych materiałów zastosowano oprogramowanie i narzędzia GIS. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono, że największy odsetek terenów poprzemysłowych znajduje się w gminach miejskich powiatu tarnogórskiego (Tarnowskie Góry i Radzionków). Tereny te są obecnie wykorzystywane głównie w celach turystycznych, do przyciągania nowych mieszkańców i inwestorów. Stanowi to ważny aspekt wywiązywania się z założonych celów strategicznych województwa śląskiego i powiatu tarnogórskiego. Istotne jest, że jednostki miejskie uwzględniają wykorzystanie badanych terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, co nie ma pełnego odzwierciedlenia w przypadku gmin wiejskich. Podobną sytuację obserwuje się w odniesieniu do występowania pozostałości po działalności poprzemysłowej w powiecie tarnogórskim, gdzie najwięcej takich obiektów zachowało się w gminach miejskich, a dzięki mapom historycznym możliwe było ich zlokalizowanie. W przypadku gmin wiejskich odnalezienie miejsc działalności poprzemysłowej było znacznie utrudnione, gdyż większość opisywanych w literaturze obiektów poddano rozbiórce lub na ich terenie nastąpiła sukcesja biotyczna. 

Keywords

PL

tereny poprzemysłowe; GIS; powiat tarnogórski; planowanie przestrzenne

EN

post-industrial areas; GIS; Tarnowskie Góry district; spatial planning

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Konwersatorium Wiedzy o Mieście
• Year: 2022
• Volume: 35
• Issue: 7
• Pages: 67-77

Dates

published

2022

Contributors

author

Aleksandra Zdyrko

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Przyrodniczych, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej

• https://orcid.org/0000000251569139

References

• Biuro ds. Planowania Przestrzennego, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego (2016). Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego 2020+. Załącznik do uchwały nr V/26/2/2016 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 29 sierpnia 2016 r. Pobrane z: https://planzagospodarowania.slaskie.pl/download/content/33 (6.09.2021).
• Czepiel, K. (2013). Wyznaczniki poczucia tożsamości regionalnej mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego. Edukacja Międzykulturowa, 2, 164–177. https://doi.org/10.15804/em.2013.07
• Długosz, M. (2019). Wykorzystanie terenów poprzemysłowych i nowa forma organizacji przemysłu w mieście na przykładzie Wałbrzycha. Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 32 (4), 87–93. https://doi.org/10.18778/2543-9421.04.07
• Fogel, P. (2013). Wspomaganie procesu tworzenia polityki przestrzennej w gminie poprzez wykorzystanie prostych analiz GIS. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 14 (2), 45–58.
• Garczarczyk, K. (2004). Historia Ożarowic. Miasteczko Śląskie: Wydawnictwo Zamiast.
• Gasidło, K. (2008). Przekształcenia terenów poprzemysłowych – efekty i perspektywy badań i działań. Problemy Ekologii, 12 (2), 76–80.
• Gibas, P. (2012). Waloryzacja funkcji turystycznej obszarów położonych w małych miastach powiatu tarnogórskiego. W: K. Heffner, A. Halama (red.), Ewolucja funkcji małych miast w Polsce (s. 95–109). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Gil-Mastalerczyk, J. (2016). Ochrona krajobrazu w kontekście planowania przestrzennego (na szczeblu lokalnym). MAZOWSZE Studia Regionalne, 18, 13–25.
• Grochocka, J. (2013). Próba zarysowania problematyki wpływu występowania bogactw naturalnych na rozwój miast oraz przemiany środowiska naturalnego na przykładzie gmin miejskich Tarnowskie Góry i Miasteczko Śląskie. W: M. Adamczyk, M. Chmiel, Ł. Maciąg, G. Szalasta (red.), Człowiek i środowisko. Interakcje w perspektywie interdyscyplinarnej (s. 49–61). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
• Gruszecka-Tieśluk, A. (2013). Sieć Cittaslow – strategią rozwoju małych miast w Polsce? Studia Ekonomiczne, 144, 383–393.
• EarthExplorer (2022). Pobrane z: https://earthexplorer.usgs.gov/ (6.09.2021).
• Izdebski, W., Malinowski, Z. (2017). Analiza wpływu ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej na proces tworzenia włączania do infrastruktury informacji przestrzennej miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski, 165 (45), 76–85.
• Jedynak, Z. (2007). Początki miasta górniczego Tarnowskie Góry w świetle dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowym w Katowicach, Szkice Archiwalno-Historyczne, 3, 23–31.
• Kaczorowski, P., Gajewski, P. (2008). Górnictwo węgla kamiennego w Polsce w okresie transformacji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 219, 211–227.
• Kantor-Pietraga, I., Krzysztofik, R., Runge, J. (2012). Kontekst geograficzny i funkcjonalny kurczenia się małych miast w Polsce południowej. W: K. Heffner, A. Halama (red.), Ewolucja funkcji małych miast w Polsce (s. 9–24). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Kantor-Pietraga, I., Zdyrko, A., Bednarczyk, J. (2021). Semi-natural areas on post-mining brownfields as an opportunity to strengthen the attractiveness of a small town: An example of Radzionków in southern Poland. Land, 10 (7), 761, https://doi.org/10.3390/land10070761
• Kiepas-Kokot, A., Kupiec, M., Łysko, A., Dusza-Zwolińska, E. (2020). Relokacja wewnątrzmiejska przemysłu w strukturze przestrzennej Szczecina. Studies of the Industrial Geography Commission of the Polish Geographical Society, 34 (4), 38–54. https://doi.org/10.24917/20801653.344.3
• Kondracki, J. (2009). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Krawczyk, J.A., Minas, M., Tyczka, P., Wroński, J. (2002). Dzieje Radzionkowa. Radzionków: ROCOCO.
• Krzysztofik, R., Dulias, R., Kantor-Pietraga, I., Spórna, T., Dragan, W. (2020). Paths of urban planning in a post-mining area: A case study of a former sandpit in southern Poland. Land Use Policy, 99, 104801. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104801
• Krzysztofik, R., Kantor-Pietraga, I., Spórna, T. (2013). A dynamic approach to the typology of functional derelict areas (Sosnowiec, Poland). Moravian Geographical Reports, 21 (2), 20–35. https://doi.org/10.2478/mgr-2013-0008
• Kuraś, B. (2007). Wykorzystanie GIS jako kompleksowego narzędzia waloryzacji, środowiska przyrodniczego pod kątem planowania przestrzennego zagospodarowania terenu. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, 17, 425–435.
• McCauley, D., Heffron, R. (2018). Just transition: Integrating climate, energy and environmental justice. Energy Policy, 119, 1–7. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2018.04.014
• Musioł, L., Płuszczewski, S. (1960). Wykaz zakładów dawnego hutnictwa żelaza na Górnym Śląsku od XIV do połowy XIX w. W: Studia z dziejów górnictwa i hutnictwa. T. 5: J. Pazdur (red.), (s. 43–45). Warszawa–Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Ochmański, A. (2012). Raport z analizy potencjału turystyczno-kulturowego miasta Tarnowskie Góry i powiatu tarnogórskiego. Turystyka Kulturowa, 10, 43–63.
• Olejnik, K. (2015). Portal mapowy jako źródło informacji o terenie pogórniczym na przykładzie Zagłębia Wałbrzyskiego. Hereditas Minariorum, 2, 161–162.
• Pradela, A., Solarski, M. (2013). Rozwój górnictwa rud cynku i ołowie w bytomska-tarnogórskim rejonie złożowym od końca XVIII wieku do czasów współczesnych. W: R. Machowski, M.A. Rzętała (red.), Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko. T. 14: (s. 43–50). Sosnowiec: Wydział nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Studenckie Koło Naukowe Geografów UŚ.
• Rechowicz, H. (1969). Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Katowice: Śląsk.
• Rhind, D., Connolly, T., (1990). Understanding GIS: The ARC/INFO Method. Environmental Systems Research Institute, Esri Press.
• Rutkowski, P., Zych, M., Kosieliński, S., Drozdowski, T. (2018). Zastosowanie usług świadczonych z wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych (usługi BSP) dla wzrostu skuteczności i efektywności oraz jakości świadczenia usług publicznych przez samorząd terytorialny. Warszawa: Instytut Mikromakro.
• Solarski, M., Pradela, A., Pielorz, B. (2012). Charakterystyka morfometryczna zbiornika Nakło-Chechło. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, 44, 64–70.
• Stanik, W. (2011). 140 years of activity and technological development of the Nitroerg Company. Pobrane z: https://science.lpnu.ua/sites/default/files/journal-paper/2017/may/1184/fulltext427.pdf (6.09.2021).
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Tworóg (2013). Pobrane z: https://tworog.pl/informacje/studium/plik/1/1 (11.10.2022).
• Werner, P. (1992). Wprowadzenie do systemów geoinformacyjnych. Warszawa: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wojtas-Swoszowska, J. (2014). Dziedzictwo poprzemysłowych miast Górnego Śląska – szansa dla zachowania kulturowej tożsamości czy bariera rozwoju? Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka, 30, 173–187.
• Zdyrko, A. (oprac.) (2021). Tereny poprzemysłowe w powiecie tarnogórskim [mapa internetowa]. Pobrane z: https://us-wnp.maps.arcgis.com/apps/webappviewer/index.html?id=ee76f213a0af4f8a9fbf6e26016d4adc (3.10.2022).
• Zielińska, A. (2012). Niezdara. Miejscowość pogranicza – życie i dorobek kulturowy. Dąbrowa Górnicza: Muzeum Miejskie Sztygarka.
• 5477 Keilerswalde. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1942). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5477_Keilerswalde_1942.jpg (15.09.2021).
• 5478 Tworog. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1943). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5478_Tworog_mz_1902.jpg (15.09.2021).
• 5479 Ludwigsthal. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1883). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5479_Ludwigsthal_1883.jpg (15.09.2021).
• 5480 Woischnik. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1942). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5480_Woischnik_1942.jpg (15.09.2021).
• 5577 Tost. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1940). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5577_Tost_1940.jpg (15.09.2021).
• 5578 Dramatal. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1940). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5578_Dramatal_mz_1942.jpg (15.09.2021).
• 5579 Tarnowitz. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1940). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5579_Tarnowitz_mz_1940.jpg (15.09.2021).
• 5677 Peiskretscham. Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1934). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5677_Peiskretscham_1934.jpg (15.09.2021).
• 5678 Hindenburg Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1940). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5678_Hindenburg_mz_1940.jpg (15.09.2021).
• 5679 Beuthen. Topographische Karte 1 : 25 000 Topographische Karte 1 : 25 000 (Meßtischblätter) (1943). Pobrane z: http://amzpbig.com/maps/025_TK25/5679_Beuthen_1943.jpg (15.09.2021).

Identifiers

DOI

10.18778/2543-9421.07.08

Biblioteka Nauki

28016383