Plastyczność ośrodkowego układu nerwowego a modele i mechanizmy poprawy sprawności językowych po udarze niedokrwiennym mózgu

• Authors: Małgorzata Krajewska

Title variants

Plastyczność ośrodkowego układu nerwowego a modele i mechanizmy poprawy sprawności językowych po udarze niedokrwiennym mózgu

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Odkrycie zjawiska plastyczności dojrzałego układu nerwowego stało się nadzieją w procesie neurorehabilitacji pacjentów z różnymi uszkodzeniami mózgu, w tym w terapii logopedycznej pacjentów z afazją poudarową. Jako że udar niedokrwienny mózgu jest aktualnie najczęstszą przyczyną afazji wśród osób dorosłych, artykuł jest prezentacją potencjalnych mechanizmów poprawy sprawności językowych właśnie po udarze niedokrwiennym.

EN

The discovery of the phenomenon of mature nervous system plasticity has become a hope in the process of neurorehabilitation of patients with various brain injuries, including speech therapy in patients with poststroke aphasia. Because an ischemic stroke is currently the most common cause of aphasia in adults, the article is the presentation of potential mechanisms of language skills improvement in the course of a stroke.

Keywords

PL

neuroplastyczność; afazja; udar niedokrwienny mózgu; mechanizmy poprawy sprawności językowych po udarze mózgu; neuroplastyczność; afazja; udar niedokrwienny mózgu; mechanizmy poprawy sprawności językowych po udarze mózgu

EN

neuroplasticity; aphasia; ischemic stroke; mechanisms of language skills improvement after stroke

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Logopaedica Lodziensia
• Year: 2018
• Issue: 2
• Pages: 77-92

Dates

published

2018-12-30

Contributors

author

Małgorzata Krajewska

• Studia Doktoranckie Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków; Kliniczny Oddział Neurologiczny z Oddziałem Udarowym 5. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką w Krakowie, ul. Wrocławska 1–3, 30-901 Kraków

References

• Daniluk Beata 2017, Afazja, [w:] Z. Tarkowski (red.), Patologia mowy, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 39–80.
• Drozdowski Wiesław, 2007, Neuroplastyczność – nadzieja w terapii chorób układu nerwowego, „Neurologia Praktyczna”, t. VII, nr 4(37), s. 9–15.
• Godecke Erin, Hird Kathryn, Lalor Erin E., Rai Tapan, Phillips Michael R., 2012, Very early poststroke aphasia therapy: a pilot randomized controlles efficacy trial, „International Journal of Stroke”, no. 7, s. 635–644.
• Grabowska Anna, 2016, Plastyczny mózg – „używaj albo trać”, „Wszechświat. Pismo Przyrodnicze”, t. 117, nr 1–3, s. 20–28.
• Helm-Estabrooks Nancy, 1981, Elicited Program for Syntax Stimulation, Austin: PRO-ED.
• Herzyk Anna, 2005, Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
• Huber Walter, Springer Luise, Willmes Klaus, 1993, Approaches to aphasia therapy in Aachen, [w:] A. Holland, F. Forbes (red.), Aphasia treatment. World perspectives, San Diego: Singular Publishing Group, s. 55–86.
• Koenig-Bruhin Monica, Kolonko Beate, At Ayse, Annoni Jean-Marie, Hunziker Erika, 2013, Aphasia following a stroke: Recovery and recommendations for rehabilitation, „Swiss Archives of Neurology and Psychiatry”, no. 164(8), s. 292–298.
• Kossut Małgorzata, 2005, Neuroplastyczność, [w:] T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (red.), Mózg a zachowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 590–613.
• Kossut Małgorzata, 2010, Synapsy i plastyczność mózgu, [w:] oprac. zbiorowe, Polskie i światowe osiągnięcia nauki. Nauki biologiczne, Gliwice: Wydawnictwo Fundacja im. Wojciecha Świętosławskiego na rzecz Wspierania Nauki i Rozwoju Potencjału Naukowego w Polsce, s. 285–305.
• Krajewska Małgorzata, 2015, Obraz afazji na tle procesów neurodynamicznych w ostrej fazie udaru – na przykładzie studium przypadku pacjentki z krwiakiem śródmózgowym lewej półkuli mózgu, „Neurolingwistyka Praktyczna”, nr 1, s. 125–139.
• Krajewska Małgorzata, 2016/2017, Dynamika i obraz afazji we wczesnej fazie udaru niedokrwiennego. Opis przypadku, „Biuletyn Logopedyczny”, nr 1–2(30–31), s. 97–117.
• Książkiewicz Barbara, Gąsecki Dariusz, 2004, Leczenie we wczesnym okresie udaru, [w:] R. Mazur, B. Książkiewicz, W. M. Nyka (red.), Udar mózgu w praktyce lekarskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Via Medica, s. 67–89.
• Laska Ann Charlotte, Kahan Thomas, Hellblom Anders, Murray Veronica, Arbin Magnus von, 2011, A randomized controlled trial on very early speech and language therapy in acute stroke patients with aphasia, „Cerebrovascular Diseases Extra”, no. 1(1), s. 66–74.
• Litwin Tomasz, Członkowska Anna, 2014, Ostre niedokrwienie mózgu – udar niedokrwienny i przemijające niedokrwienie mózgu, [w:] A. Stępień (red.), Neurologia, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Medical Tribune Polska, s. 189–215.
• Łuria Aleksander R., 1976, Podstawy neuropsychologii, przeł. D. Kądzielawa, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Maruszewski Mariusz, 1974, Chory z afazją i jego usprawnianie, Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
• Nowakowska Maria T. (red.), 1978, Rehabilitacja chorych z afazją, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Nyka Wiesław, Jankowska Bożena, 2009, Zasady wczesnej rehabilitacji chorych z udarem niedokrwiennym mózgu, „Forum Medycyny Rodzinnej”, t. 3, nr 2, s. 85–91.
• Panasiuk Jolanta, 2008, Standard postępowania logopedycznego w afazji, „Logopedia”, t. 37, s. 255–279.
• Panasiuk Jolanta, 2014, Terapia zaburzeń mowy u chorych neurologicznie a mechanizmy neuroplastyczności, [w:] M. Michalik (red.), Nowa Logopedia, t. 5, Kraków: Wydawnictwo Collegium Columbinum, s. 41–65.
• Panasiuk Jolanta, 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadkach afazji, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 869–916.
• Papathanasiou Ilias, 2003, Nervous system mechanisms of recovery and plasticity following injury, „Acta Neuropsychologica”, no. 1(3), s. 345–354.
• Paradowski Bogusław, Pawlik Barbara, 2005, Zjawisko diaschizy w różnych chorobach układu nerwowego, „Wiadomości Lekarskie”, t. LVIII, nr 11–12, s. 575–677.
• Pąchalska Maria, 2007, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pąchalska Maria, 2008, Rehabilitacja neuropsychologiczna. Procesy poznawcze i emocjonalne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Pąchalska Maria, 2011, Afazjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pąchalska Maria, Kaczmarek Bożydar L. J., Kropotov Juri D., 2014, Neuropsychologia kliniczna. Od teorii do praktyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Polanowska Katarzyna E., 2016, Mechanizmy odbudowy funkcji językowych po udarze mózgu, „Neurologia po Dyplomie”, t. 11, nr 2, s. 16–23.
• Powell Graham E., 1981, Brain function therapy, Aldershot: Gower.
• Rajtar Anna M., 2012, Zastosowanie przezczaszkowej stymulacji magnetycznej w modulowaniu mechanizmów neuroplastyczności po udarze niedokrwiennym mózgu, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, nr 7(4), s. 206–211.
• Rejdak Konrad, 2007, Strategie neuroprotekcyjne w postępowaniu z pacjentem z udarem niedokrwiennym mózgu, „Neurologia Praktyczna”, t. VII, nr 5(38), s. 8–14.
• Robertson Ian H., Murre Jaap M., 1999, Rehabilitation of brain damage: Brain plasticity and principles of guided recovery, „Psychological Bulletin”, no. 125(5), s. 544–575.
• Robey Randall R., 1998, A meta-analysis of clinical outcomes in the treatment of aphasia, „Journal of Speech, Language and Hearing Research”, no. 41(1), s. 172–187.
• Rymarczyk Krystyna, Makowska Iwona, Pałka-Szafraniec Katarzyna, 2015, Plastyczność dorosłej kory mózgowej, „Aktualności Neurologiczne”, nr 15(2), s. 80–87.
• Seniów Joanna, 2009, Proces zdrowienia chorych z afazją poudarową w kontekście współwystępujących nielingwistycznych dysfunkcji poznawczo-behawioralnych, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
• Seniów Joanna, Krawczyk Maciej, Członkowska Anna, 2007, Rehabilitacja chorych po udarze mózgu, [w:] A. Szczudlik, A. Członkowska, H. Kwieciński, A. Słowik (red.), Udar mózgu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 275–285.
• Seniów Joanna, Litwin Marika, 2013, Afazja poudarowa, „Neurologia po Dyplomie”, nr 8(2), s. 46–51.
• Sparks Robert, Helm Nancy, Albert Martin, 1974, Aphasia rehabilitation resulting from Melodic Intonation Therapy, „Cortex”, no. 10, s. 303–316.
• Springer Luise, 2008, Therapeutic approaches in aphasia rehabilitation, [w:] B. Stemmer, H. A. Whitaker (red.), Handbook of the Neuroscience of Language, London: Elsevier, s. 397–406.
• Turowska-Kowalska Jolanta, Nowacki Przemysław, 2013, Objawy błędnie lokalizujące w neurologii, „Polski Przegląd Neurologiczny”, t. 9, nr 3, s. 120–124.
• Wnuk Marcin, Słowik Agnieszka, 2016, Udar mózgu na dyżurze, Poznań: Wydawnictwo Termedia.

Identifiers

DOI

10.18778/2544-7238.02.06