SLI czy DLD? Zmiany w terminologii zaburzeń mowy o niejednoznacznej etiologii w kontekście polskiego prawa oświatowego

• Authors: Ewa Gacka

Title variants

EN

SLI or DLD? Changes in Terminology of Speech Disorders with Ambiguous Etiology in the Context of Polish Educational Law

Abstracts

EN

The article has been devoted to speech disorders of unclear ambiguous cause. There are many alternative terms for this type of language communication disorder in the literature. One of them is SLI (specific language impairment). According to the arrangements of international experts it is recommended to depart from SLI to DLD (developmental language disorder). The article presents the rationale behind this solution. At the same time, the consequences of the lack of terms in Polish educational law that define speech disorders occurring without a clear cause were discussed.

PL

Artykuł poświęcono zaburzeniom mowy o niejasnej/niejednoznacznej przyczynie. W literaturze przedmiotu funkcjonuje wiele określeń tego typu zaburzeń komunikacji językowej. Jednym z nich jest SLI (specyficzne zaburzenie rozwoju językowego). Zgodnie z ustaleniami międzynarodowych ekspertów zaleca się odejście od terminu SLI na rzecz DLD (rozwojowe zaburzenie językowe/języka). W artykule zaprezentowano przesłanki leżące u podstaw takiego rozwiązania. Jednocześnie omówiono konsekwencje braku w polskim prawie oświatowym terminów określających zaburzenia mowy występujące bez wyraźnej przyczyny.

Keywords

PL

specyficzne zaburzenie rozwoju językowego (SLI); rozwojowe zaburzenie języka (DLD); polskie prawo oświatowe; trudności terminologiczne; trudności diagnostyczne; orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

EN

specific language impairment (SLI); developmental language disorder (DLD); Polish educational law; terminological difficulties; diagnostic difficulties; a judgment on the need for special education

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Logopaedica Lodziensia
• Year: 2022
• Issue: 6
• Pages: 51-61

Dates

published

2022

Contributors

author

Ewa Gacka

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii

• https://orcid.org/0000000218737487

References

• Bielenda‑Mazur E., 2019, Deficyty poznawcze w alalii, „Logopedia”, t. 48(2), s. 205–222.
• Bishop D., 1992, The underlying nature of specific language impairment, „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, No. 33, s. 3–66.
• Bishop D., 1994, Grammatical errors in specific language impairment: Competence or performance limitations?, „Applied Psycholinguistics”, No. 15, s. 507–550.
• Bishop D.V.M., 2014, Ten questions about terminology for children with unexplained language problems, „International Journal of Language & Communication Disorders”, No. 49(4), s. 381–415.
• Bishop D.V.M., 2017a, Why is it so hard to reach agreement on terminology? The case of developmental language disorder (DLD), „International Journal of Language & Communication Disorders”, No. 52(6), s. 671–680.
• Bishop D., 2017b, Developmental Language Disorder (DLD): The consensus explained, https://www.slideshare.net/RADLD/developmental‑language‑disorder‑dld‑the‑consensus‑explained (dostęp: 15.06. 2021).
• Bishop D.V.M., Snowling M.J., Thompson P.A., Greenhalgh T., Catalise consortium, 2016, CATALISE: A Multinational and Multidisciplinary Delphi Consensus Study. Identifying Language Impairments in Children, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0158753
• Bishop D.V.M., Snowling M.J., Thompson P.A., Greenhalgh T., the Catalise–2‑consortium, 2017, Phase 2 of CATALISE: a multinational and multidisciplinary Delphi consensus study of problems with language development: Terminology, „The Journal of Child Psychology and Psychiatry”, No. 58(10), special issue: Developmental Language Disorder, s. 1086–1080.
• Cieszyńska‑Rożek J., 2013, Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków: Wydawnictwo Omega Stage System – Jędrzej Cieszyński.
• Czaplewska E., 2012, Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym. SLI, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
• Dilling‑Ostrowska E., 1982, Rozwój i zaburzenia mowy u dzieci w zależności od stopnia dojrzałości układu nerwowego, [w:] J. Szumska (red.), Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 18–30.
• Ebbels S., 2014, Introducing the SLI debate, „International Journal of Language & Communication Disorder”, Vol. 49, No. 4, s. 377–380.
• Ebbels S.H., Lely H.K.J. van der, Dockrell J.E., 2007, Intervention for verb argument structure in children with persistent SLI. A randomized control trial, „Journal of Speech, Language and Hearing Research”, Vol. 50(5), s. 1330–1349.
• International Classification of Diseases 11th Revision. The global standard for diagnostic health information, http://icd.who.int/en (dostęp: 12.06. 2021).
• Jastrzębowska G., 2003, Zakłócenia i zaburzenia rozwoju mowy, [w:] T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki. Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, t. 2, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 9–79.
• Jastrzębowska G., 2016, Co utrudnia opis logopedycznych zjawisk? Od słuchoniemoty, afazji wrodzonej i alalii do specyficznego zaburzenia językowego (SLI), „Stylistyka”, nr XXV, s. 543–554.
• Jastrzębowska G., 2019, Zaburzenia neurorozwojowe. Zmiany w podejściu teoretycznym i diagnostycznym, „Logopedia” t. 48(1), s. 27–46.
• Jastrzębowska G., Jastrzębowska‑Tyczkowska A., Woś A., Stanek K., 2017, Przebieg rozwoju mowy u dzieci z SLI‑PE i LB – analiza porównawcza, „Logopedia”, t. 46, s. 53–72.
• Kielar‑Turska M., 2012, Sprawności językowe i komunikacyjne a inne funkcje psychiczne, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 70–86.
• Kordyl Z., 1969, Mowa dzieci afatycznych, „Logopedia”, t. 8/9, s. 16–30.
• Krasowicz‑Kupis G., 2012, SLI i inne zaburzenia językowe, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Lasota A., 2007, Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, „Sztuka Leczenia”, t. XIV, nr 12, s. 35–45.
• Leonard L.B., 1991, Specific language impairment as a clinical category, „Language, Speech and Hearing Services in Schools”, No. 22, s. 66–68.
• Leonard L.B., 1995, Functional categories in the grammars of children with specific language impairment, „Journal of Speech and Hearing Research”, No. 38, s. 1270–1283.
• Leonard L.B., 2006, SLI – Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Libura A., Libura M., 2011, Językoznawstwo wobec odkryć genetyki. Na przykładzie niektórych problemów związanych z tzw. genem języka, [w:] P. Stalmaszczyk (red.), Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–26.
• Maruszewski M., 1974, Chory z afazją i jego usprawnianie, Warszawa: Nasza Księgarnia.
• McGregor K.K., Goffman L., Horne A.O. van, Hogan T.P., Finestack L.H., 2020, Tutorial.
• Developmental Language Disorder: Applications for Advocacy, Research and Clinical Service, „Perspectives”, Vol. 5(1), s. 38–46.
• Paluch A., Drewniak‑Wołosz E., Mikosza L., 2003, AFA – skala. Jak badać mowę dziecka afatycznego?, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Panasiuk J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadkach alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 309–345.
• Parol U.Z., 1989, Dziecko z niedokształceniem mowy, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Podgórska‑Jachnik D., 2006, Między upośledzeniem umysłowym a niepełnosprawnością intelektualną – dylematy terminologiczne, „Forum Pedagogów Specjalnych XXI Wieku”, t. VII, s. 81–91.
• Rice M.L., Wexler K., 1996, Toward tense as a clinical marker of specific language impairment in English‑speaking children, „Journal of Speech, Language, and Hearing Research”, No. 39, s. 1239–1257.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno‑pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1743), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001743 (dostęp: 12.06.2021).
• Smoczyńska M., 2000, Wczesna interwencja u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz‑Piwkowa (red.), Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy. Afazja. Zaburzenia rozwoju mowy, Warszawa: Drukarnia ROXER, s. 45–54.
• Smoczyńska M., 2012, Opóźniony rozwój mowy a ryzyko SLI: wyniki badań podłużnych dzieci polskich, [w:] J. Porayski‑Pomsta, M. Przybysz‑Piwko (red.), Interwencja logopedyczna. Zagadnienia ogólne i praktyka, Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, s. 13–37.
• Tomblin J.B., 1991, Examining the cause of specific language impairment, „Language, Speech and Hearing Services in Schools”, No. 22, s. 69–74.
• Tompkins V., Farrar M., 2011, Mothers’ autobiographical memory and book narratives with children with specific language impairment, „Journal of Communication Disorder”, No. 44(1), s. 1–22.
• Traczyńska H., 1982, Rozwój i zaburzenia czynności ruchowych a funkcja mowy u dzieci, [w:] J. Szumska (red.), Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 31–37.

Identifiers

DOI

10.18778/2544-7238.06.04

Biblioteka Nauki

28408925