O kształceniu logopedów w zakresie dyslalii. Nowe wyzwania

• Authors: Danuta Pluta-Wojciechowska

Title variants

EN

On Educating Speech Therapists in the Field of Dyslalia. New Challenges

Abstracts

EN

The following study refers to the issue of education in the field of phoneme implementation disorders, which is one of the important elements of the program of speech therapy – postgraduate studies. The author refers to the contemporary knowledge about speech impediments, emphasizing the differences between the traditional and the new approach to this disorder. One also indicates new tasks that should be included in educational programs due to the presence of various information in the Internet – often inconsistent with the modern knowledge embracing the management of dyslalia, as well as other problems related to, for example, different understanding of the interdisciplinary nature of speech therapy. Additionally the author analyses selected problems connected with the preparation of the educational program in the field of phoneme implementation disorders from the perspective of the expected features of the future speech therapist. The presented work is a voice in the discussion on the education of speech therapists in the field of dyslalia.

PL

Artykuł dotyczy problematyki kształcenia w zakresie zaburzeń realizacji fonemów – jednego z ważniejszych elementów programu studiów logopedycznych: podyplomowych i stacjonarnych. Autorka odnosi się do współczesnej wiedzy na temat wad wymowy, podkreślając różnice pomiędzy tradycyjnym a nowym ujęciem tego zaburzenia. Wskazuje nowe zadania, jakie powinny zostać uwzględnione w programach kształcenia w związku z obecnością w przestrzeni internetowej różnorodnych informacji, często niezgodnych ze współczesną wiedzą na temat postępowania w dyslalii, a także z innymi problemami, np. z różnym rozumieniem interdyscyplinarności logopedii. Analizuje wybrane zagadnienia związane z przygotowaniem programu kształcenia w zakresie zaburzeń realizacji fonemów z perspektywy pożądanych cech przyszłego logopedy. Przedstawiona praca jest głosem w dyskusji na temat kształcenia logopedów w zakresie dyslalii.

Keywords

PL

zaburzenia realizacji fonemów; dyslalia; kształcenie logopedów

EN

phoneme implementation disorders; dyslalia; training of speech therapists

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Logopaedica Lodziensia
• Year: 2022
• Issue: 6
• Pages: 209-229

Dates

published

2022

Contributors

author

Danuta Pluta-Wojciechowska

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii

• https://orcid.org/0000000304256006

References

• ASHA – American Speech‑Language Hearing Association, b.d., Evidence‑Based Practice (EBP), https://www.asha.org/Research/EBP/Evidence‑Based‑Practice/ (dostęp: 20.07.2018).
• Brackenbury T., Burroughs E., Hewitt L.E., 2008, A Qualitative Examination of Current Guidelines for Evidence‑Based Practice in Child Language Intervention, „Language Speech and Hearing Services in Schools”, Vol. 38(1), s. 78–88.
• Bunton K., 2008, Speech versus Nonspeech: Different Tasks. Different Neural Organization, „Seminars in Speech and Language”, Vol. 29(4), s. 267–275.
• Dąbrowska E., Kubiński W. (red.), 2003, Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Demel G., 1978, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Emiluta‑Rozya D., 2012, Formy zaburzeń mowy, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 73–87.
• Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] S. Grabias, Z.M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 15–71.
• Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 13–38.
• Grabias S., 2019, Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie.
• Kania J.T., 2001, Szkice logopedyczne, Lublin: Polskie Towarzystwo Logopedyczne, s. 175–192.
• Kita M., 2012, „Razem”. Konsiliencja, interdyscyplinarność, transdyscyplinarność, [w:] M. Kita, M. Ślawska (red.), Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną, t. 1: Stan wiedzy i postulaty badawcze, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 11–30.
• Koczanowicz L., 2011, Interdyscyplinarność między rabunkiem a dialogiem, [w:] R. Włodarczyk, W. Żłobicki (red.), Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki – wymiary praktyczny i teoretyczny, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 35–43.
• Konopska L., 2002, Jakość wymowy osób z wadą zgryzu, „Logopedia”, t. 31, s. 157–198.
• Konopska L., 2006, Wady wymowy u osób z wadami zgryzu, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Konopska L., 2015a, Desonoryzacja w dyslalii. Analiza artykulacyjna, akustyczna i audytywna, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Konopska L, 2015b, Postępowanie logopedyczne w przypadku osób z wadą zgryzu, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 626–654.
• Lorenc A., 2015, Transkrypcja mowy zaburzonej, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 112–143.
• Łobacz P., 1997, Polska fonologia dziecięca, Warszawa: Wydawnictwo Energia.
• Łobacz P., 2003, Prawidłowy rozwój mowy dziecka, [w:] T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.), Podstawy neurologopedii, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 231–268.
• Łuczyński E., 2004, Kategoria przypadka w ontogenezie, czyli o wchodzeniu dziecka w rzeczywistość gramatyczną, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Malicka I., 2019, Dysfunkcje oddychania i połykania jako przyczyny zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ Danuty Pluty‑Wojciechowskiej, Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Mayenowa R.M., 1989, Roman Jakobson – uczony i człowiek, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka: wybór pism, R.M. Mayenowa (wybór, red. nauk. i wstęp), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 5–39.
• Michalik M., 2015, Transdyscyplinarność logopedii – między metodologiczną koniecznością a teoretyczną utopią, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 32–46.
• Mierzejewska H., Emiluta‑Rozya D., 1997, Projekt zestawienia form zaburzeń mowy, „Audiofonologia”, t. 10, s. 37–48.
• Ostapiuk B., 1997, Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja terminów i klasyfikacji, „Audiofonologia”, t. 10, s. 117–136.
• Ostapiuk B., 2005, Logopedyczna ocena ruchomości języka, [w:] M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka, Wrocław: Podyplomowe Studium Logopedyczne Uniwersytetu Wrocławskiego, Agencja Wydawnicza a linea, s. 299–306.
• Ostapiuk B., 2013a, Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Ostapiuk B., 2013b, Dyslalia ankyloglosyjna. O krótkim wędzidełku języka, wadliwej wymowie i skuteczności terapii, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Ostapiuk B., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób z dyslalią i ankyloglosją, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 655–685.
• Ostapiuk B., Pluta‑Wojciechowska D., Grabias S., Woźniak T., 2018, Dyskusja po dyskusji na konferencji w Chorzowie, czyli o niektórych problemach logopedii w Polsce, „Logopedia”, t. 1, nr 47, s. 369–398.
• Ostaszewska D., Tambor J., 1997, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Ostaszewska D., Tambor J., 2012, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2008a, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania – teoria – praktyka, wyd. 2 poprawione i poszerzone, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2008b, Standard postępowania logopedycznego w przypadku osób z rozszczepem wargi i podniebienia, „Logopedia”, nr 37, s. 175–205.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2010, Podstawy patofonetyki mowy rozszczepowej. Dyslokacje, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2011, Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2013a, Strategiczna metoda usprawniania realizacji fonemów. Motywacja i główne założenia, „Logopedia”, nr 42, s. 45–60.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2013b, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D, 2015a, Standard postępowania logopedycznego w przypadku rozszczepu wargi i podniebienia, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 727–780.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2015b, Analityczno‑fonetyczna ocena realizacji fonemów w logopedii, [w:] M. Kurkowska, E. Wolańska (red.), Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2016, Dyslalia obwodowa jako przedmiot kształcenia logopedycznego. Rekonesans zagadnień, „Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska”, Vol. 1, s. 195–209.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2017, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2019a, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń, wyd. II poprawione i poszerzone, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2019b, Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno‑lingwistyczna analiza wyników badań, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2019c, Orofacjologopedia, „Logopedia”, nr 49, s. 137–158.
• Pluta‑Wojciechowska D, 2020a, Terapia strategiczna dyslalii obwodowej. Inspiracje do ćwiczeń warg i języka dla dzieci oraz dorosłych, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2020b, Logopaedics as an Interdisciplinary Science in the Eyes of Speech Therapists. Preliminary Research Results, „Logopaedica Lodziensia”, nr 4, s. 141–155.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2021, Przygotowanie logopedy do pracy z dzieckiem z rozszczepem wargi i/lub podniebienia. Projekt modelu kształcenia, „Logopaedica Lodziensia”, nr 5, s. 171–183.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2022a, Tak zwane seplenienie boczne. O objawie i mechanizmie zaburzeń, „Logopedia”, Vol. 51(1), s. 205-224.
• Pluta‑Wojciechowska D., 2022b, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, wyd. IV poszerzone i poprawione, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
• Pluta‑Wojciechowska D., Sambor B., 2018, O popularnych, lecz dyskusyjnych ćwiczeniach języka w przypadku obwodowych zaburzeń artykulacji, „Logopedia”, t. 1, nr 47, s. 265–278.
• Porayski‑Pomsta J., 2015, O rozwoju mowy dziecka dwa studia, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Ramanarayanan V., Tilsenc S., Proctord M., Töger J., Goldsteinf L., Nayakf K.S., Narayanan S., 2018, Analysis of speech production real‑time MRI, „Computer Speech & Language”, No. 52, s. 1–22.
• Rocławski B., 2001, Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
• Rocławski B., 2005, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
• Rodak H., 1992, Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Fundacji Zaburzeń Mowy.
• Sambor B., 2015, Zaburzone wzorce połykania i pozycji spoczynkowej języka a budowa artykulacyjna głoskowych realizacji fonemów u osób dorosłych, „Logopedia”, nr 43, s. 149–188.
• Sambor B., 2017, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Analiza badań realizacji fonemów spółgłoskowych u młodych adeptów sztuki teatralnej, niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ Danuty Pluty‑Wojciechowskiej, Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Sambor B., 2021, Wymowa młodych aktorów. Analiza wyników badań realizacji fonemów spółgłoskowych, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Słownik języka polskiego PWN, b.d., https://sjp.pwn.pl/ (dostęp: 25.05.2022).
• Sołtys‑Chmielowicz A., 2008, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Stasiak J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku dyslalii, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 227–236.
• Stecewicz M., Halczy‑Kowalik L., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób po wycięciu nowotworu jamy ustnej, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 687–725.
• Styczek I., 1981, Logopedia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szpyra‑Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
• Van Riper Ch., Irwin J.V., 1970, Artikulationsstörungen. Diagnose und Behandlung, Berlin–Charlottenburg: Carl Marhold Verlagsbuchhandlung.
• Zarębina M., 1994, Język polski w rozwoju jednostki, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.

Identifiers

DOI

10.18778/2544-7238.06.14

Biblioteka Nauki

28408928