Radzenie sobie ze stresem przez matki dzieci z niepełnosprawnością – analiza porównawcza

• Authors: Katarzyna Pająk

Title variants

EN

Coping with stress in mothers of children with disabilities

Abstracts

EN

This article aims at identifying coping strategies in mothers of children with disability. One should notice that mothers of children with disability are exposed to stress to a bigger extent than fathers, which may result from the fact that it is them who in most of the cases care for children (sometimes they do it around the clock). Frequently, it is mothers who bear the burden of organizing care, therapy and rehabilitation for their child. The level of stress depends on various factors and to a great extent, it is of a subjective nature. There is no doubt that the level of stress is affected by when and how parents are informed about their child’s disability as well as the disability itself and its type. Such factors as a child’s characteristics, be-havior and degree of independence affect the level of stress in parents. What is of great importance in a stressful situation is the way of coping and choosing specific strategies. The method of diagnostic survey was used in the study and the study group constituted of 62 women who were mothers of children with disabilities. The results of the study indicate that the surveyed respondents use various coping strategies, but most of them are focused on emotions and their discharge. Planning and informational support are also frequent strategies.

PL

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie strategii radzenia sobie ze stresem przez matki dzieci z niepełnosprawnościami. Należy zauważyć, że matki dzieci z niepełnosprawnością w większym stopniu niż ojcowie są narażone na stres, co może wynikać z tego, że to one w przeważającej mierze zajmują się dzieckiem (niekiedy robią to przez całą dobę). Często to na matkach spoczywa ciężar organizowania dla dziecka opieki, terapii i rehabilitacji. Nasilenie stresu zależy od wielu czynników i jest w dużym stopniu doświadczeniem subiektywnym. Niewątpliwie na poziom stresu wpływa czas, w jakim rodzice są informowani o niepełnosprawności swojego dziecka, sposób przekazania tej informacji, a także sama niepełnosprawność i jej rodzaj. Czynnikami, które mają wpływ na poziom odczuwanego przez rodzica stresu, są również cechy dziecka, jego zachowanie, stopień samodzielności. Ogromne znaczenie w sytuacji obciążenia ma sposób radzenia sobie z nią oraz wykorzystywane w tym celu strategie.W badaniach wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, a grupę badawczą stanowiły 62 kobiety, które są matkami dzieci z niepełnosprawnościami – 31 matek dzieci w normie intelektualnej, z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i 31 matek dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Wyniki badań wskazują na to, że badane respondentki stosują różne strategie radzenia sobie ze stresem, jednak w przeważającej mierze są to te, które skoncentrowane są na emocjach i ich wyładowaniu. Często stosowaną strategią jest także planowanie oraz poszukiwanie wsparcia instrumentalnego.

Keywords

PL

stres; matki; strategie radzenia sobie ze stresem; koncentracja na emocjach i ich wyładowaniu; zaburzenia ze spektrum autyzmu; niepełnosprawność intelektualna

EN

stress; mothers; coping strategies; concentration on emotions and their discharge; autism spectrum disorder; intellectual disability

• Publisher: Wydawnictwo Libron - Filip Lohner
• Journal: Konteksty Pedagogiczne
• Year: 2022
• Volume: 1
• Issue: 18
• Pages: 47-65

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Pająk

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

• https://orcid.org/0000000268294805

References

• Bakiera, L. i Stelter, Ż. (2010). Rodzicielstwo z perspektywy rodziców dziecka pełnosprawnego i niepełnosprawnego intelektualnie. Roczniki Socjologiczne Rodziny, XX, 131–151.
• Banasiak, A. (2016). Demografia a poziom doświadczanego stresu rodzicielskiego matek dzieci z zaburzeniami w rozwoju. Pedagogika, XXV(2), 245–264. DOI: 10.16926/p.2016.25.72.
• Banasiak, A. (2017). Stres rodzicielski matek dzieci z autyzmem. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 19, 115–132. DOI: 10.14746/ikps.2017.19.07.
• Bawalsah, J.A. (2016). Stress and Coping Strategies in Parents of Children with Physical, Mental, and Hearing Disabilities in Jordan. International Journal of Education, 8(1), 1–22. DOI: 10.5296/ije.v8i1.8811.
• Borowicz, A. (2012). Stres rodziców wychowujących dzieci z niepełnosprawnością słuchową. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 2, 55–80.
• Bujnowska, A.M., Rodríguez, C., García, T., Areces, D. i Marsh, N.V. (2021). Coping with Stress in Parents of Children with Developmental Disabilities. International Journal of Clinical and Health Pscyhology, 21(3), 1–9. DOI: 10.1016/j.ijchp.2021.100254.
• Byra, S. i Parchomiuk, M. (2018). Resilience a strategie radzenia sobie z problemami u matek dzieci z niepełnosprawnością. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 31, 24–41. DOI: 10.4467/25439561.NP.18.040.10440.
• Cudak, S. (2007). Wychowawcze i emocjonalne funkcjonowanie rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
• Dudzik-Garstka, I. i Witek, D. (2016). Psychologiczne aspekty funkcjonowania kobiety w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym. W: W. Wójcik, J. Golonka-Legut i A. Wąsiński (red.), Doświadczanie niepełnosprawności i choroby przewlekłej w perspektywie jednostki i rodziny (s. 211–221). Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka.
• Eroğlu, Y., Akbaba, S., Adigüzel, O. i Peker, A. (2014). Learned Resourcefulness and Coping with Stress in Mothers of Children with Disabilities. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 243–262. DOI: 10.14689/ejer.2014.55.14.
• Głodkowska, J. (2014). Autorstwo życia a niepełnosprawność – ponawiane odczytywanie idei normalizacji. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 1(23), 75–96. DOI: 10.5604/17345537.1116718.
• Gupta, A. i Singhal, N. (2004). Positive Perceptions in Parents of Children with Disabilities. Asia Pacific Disability Rehabilitation Journal, 15(1), 22–35.
• Jazłowska, A. i Przybyła-Basista, H. (2019). Doświadczanie stresu i odnajdywanie pozytywnych aspektów rodzicielstwa w kontekście wychowywania dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Dziecko Krzywdzone, 18(2), 76–105.
• Juczyński, Z. i Ogińska-Bulik, N. (2009). Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Karwowska, M. (2007). Macierzyństwo wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Karwowska, M. (2008). Zmaganie się z problemami dnia codziennego przez rodziców wychowujących dziecko z niepełnosprawnością umysłową (w świetle badań własnych). Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji, 3, 93–109.
• Klajmon-Lech, U. (2018). Doświadczenia stresu i wypalenia sił oraz sposoby radzenia sobie z nimi z perspektywy matek dzieci z rzadką chorobą genetyczną. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 27(2), 143–156. DOI: 10.31261/PERiSON.2018.27.09.
• Kornaszewska-Polak, M. (2014). Analiza jakości relacji małżeńskich rodziców dziecka niepełnosprawnego w sytuacji stresu psychologicznego. Roczniki Pedagogiczne, 6(3), 109–128.
• Krause, A. (2010). Dziecko niepełnosprawne w rodzinie w perspektywie zmiany społecznej. W: A. Żyta (red.), Rodzina osób z niepełnosprawnością intelektualną wobec wyzwań współczesności (s. 15–24). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
• Lewandowska-Walter, A., Kichler, K. i Trawicka, A. (2014). Równowaga systemu rodzinnego i satysfakcja z życia a dobrobyt i style radzenia sobie ze stresem matek dzieci z niepełnosprawnością. Polskie Forum Psychologiczne, 19(3), 336–354. DOI: 10.14656/PFP20140304.
• Marmola, M. (2017). Style radzenia sobie ze stresem przez matki dzieci z niepełnosprawnością. Kultura – Przemiany – Edukacja, 5, 267–281. DOI: 10.15584/kpe. 2017.5.16.
• Minczakiewicz, E.M. (2003). Normalizacja życia rodziny nadzieją i szansą na pomyślny rozwój i przyszłość dziecka niepełnosprawnego. W: E.M. Minczakiewicz (red.), Dziecko niepełnosprawne. Rozwój i wychowanie (s. 75–84). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Miranda, A., Mira, A., Berenguer, C., Rosello, B. i Baixauli, I. (2019). Parenting Stress in Mothers of Children with Autism without Intellectual Disability. Mediation of Behavioral Problems and Coping Strategies. Frontiers in Psychology, 10, 1–12. DOI: 10.3389/fpsyg.2019.00464.
• Pągowska, M. (2014). Indywidualny dramat trudnego rodzicielstwa – przebieg, objawy i radzenie sobie z wypalaniem się sił u rodziców dzieci z autyzmem. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2(24), 47–59. DOI: 10.5604/17345537.1126282.
• Pisula, E. (2007). Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Stelter, Ż. (2004). Style radzenia sobie ze stresem a ocena własnej sytuacji życiowej przez matki dzieci z niedorozwojem umysłowym. Studia Edukacyjne, 6, 229–242.
• Stelter, Ż. (2011). Realizacja ról rodzinnych w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 67–94). Warszawa: Difin.
• Suwalska-Barancewicz, D. i Malina, A. (2013). Stres i postawy rodzicielskie matek i ojców osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Psychologia Rozwojowa, 18(2), 79–90. DOI: 10.4467/20843879PR.13.012.1185.
• Tomczak, K. (2009). Style radzenia sobie w sytuacji stresowej, przekonanie o własnej skuteczności, nadzieja na sukces u studentów rozpoczynających i kończących studia. Psychoterapia, 2(149), 67–79.
• Walęcka-Matyja, K. i Kurpiel, D. (2013). Psychologiczne profile radzenia sobie ze stresem przez matki młodzieży z niepełnosprawnością a poczucie własnej skuteczności. W: D. Müller i A. Sobczak (red.), Rozwój i jego wspieranie w perspektywie rehabilitacji i resocjalizacji (s. 105–127). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/7969-022-0.08.

Identifiers

DOI

10.19265/kp.2022.1.18.347

Biblioteka Nauki

28407903