Wzorniki Normanda i Quaglia. Wykorzystanie publikacji francuskich przy realizacji nagrobków na cmentarzach Warszawy w latach 1840-1860

• Authors: Marta Wiraszka

Abstracts

EN

In the XIXth century it was a common practice to use templates while executing tombstones for European cemeteries. The cemeteries of Warsaw are no exception to the policy. The eldest preserved tombstones date back up to the turn of the 18th and the 19th centuries. A more numerous group consists of objects constructed no earlier than in the 30’s and the 40’s, at Powązki Cemetry as well as at two Evangelical Cemeteries: Lutheran and Calvin. They are tombstones either sticking to Neo-gothic style or to Classicist- Empire with visible influence of Greek, Roman and Egyptian art. The latter was, in its vast majority, inspired by French templates. Studies by Louis Marie Normand and Ferdinando Quaglia from 1832 as well as the masterpiece by Joseph Marty from 1839 have been sources of several emulations. In the first part of the article examples from Normand and Quaglia editions were given. Among other tombstones mentioned the following were given a more meticulous analysis: The Petyskus Mausoleum at Evangelical-Augsburg Cemetery (Ave. 11, n° 25) as well as the following tombstones: of the Sokołowscy at Powązki Cemetery (q. 14, r. 6), of Karol Fryderyk Woyda at Evangelical-Reformed Cemetery (q. K, r. 2), of Michał Włodek (q. 14, r 5) and of Ignacy Zieliński (q. 33, r. 3) at Powązki Cemetery, the one of Teodor Tripplin at Evangelical-Reformed Cemetery (q. S, r. 1) as well as The Brandt family at Roman Catholic Cemetery in Radom (q. 5a). In the second part of the article examples from Joseph Mary templates are analyzed. It is also were key findings and conclusions are specified.

PL

Rozpowszechnioną w XIX w. praktyką było wykorzystywanie wzorników przy realizacji pomników grobowych na cmentarzach europejskich. Cmentarze warszawskie nie są tu wyjątkiem.             Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z przełomu XVIII i XIX w. Liczniejszą grupę stanowią dopiero obiekty powstałe w latach 30. i 40. XIX w. na cmentarzu powązkowskim oraz dwóch ewangelickich: luterańskim i kalwińskim. Są to pomniki utrzymane albo w stylistyce neogotyckiej, albo klasycystyczno-empirowej z wyraźnymi odniesieniami do sztuki greckiej, rzymskiej lub egipskiej. Ostatnia wymieniona grupa inspirowana była w dużej mierze wzornikami francuskimi. Opracowania Louisa Marie Normanda i Ferdinanda Quaglia z 1832 r. oraz dzieło Josepha Marty z 1839 r. stały się źródłem wielu naśladownictw.             Tematem pierwszej części artykułu są przykłady zaczerpnięte z wydań Normanda i Quaglia. Spośród pomników zostały szerzej omówione: mauzoleum Petyskusów na cmentarzu ewangelicko-augsburskim (al. 11, nr 25) oraz nagrobki – rodziny Sokołowskich na Powązkach (kw. 14, rz. 6), Karola Fryderyka Woyde na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kw. K, rz. 2), Michała Włodka (kw. 14, rz. 5) i Ignacego Zielińskiego (kw. 33, rz. 3) na Powązkach, Teodora Tripplina na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kw. S, rz. 1) oraz rodzinny Brandtów na cmentarzu rzymskokatolickim w Radomiu (kw. 5a).             Druga część artykułu poświęcona będzie omówieniu przykładów pochodzących z wzornika Josepha Marty. Tam też dopiero zostaną zamieszczone wnioski końcowe.

Keywords

PL

Warszawa; Paryż; cmentarz Pere-Lachaise; cmentarz Powązkowski; cmentarz ewangelicki; pomnik nagrobny; wzornik

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Artifex Novus
• Year: 2017
• Issue: 1
• Pages: 46-61

Dates

published

2017

Contributors

author

Marta Wiraszka

• Instytut Historii Sztuki Wydział Nauk Historycznych Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• A. Cereniewicz, Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Przewodnik praktyczny, Warszawa 2011.
• Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym Trakcie Starokrakowskim obecnie ul. B. Limanowskiego, red. R. Brykowski, cz. 1, Radom 1997.
• C. Jöckle, Cmentarze. Słynne nekropolie Europy, Warszawa 2000.
• S. J. Majewski, Warszawa nieodbudowana. Królestwo Polskiewlatach 1815-1840, Warszawa 2009.
• L. M. Normand, Monumets funéraires choisis dans les cimetières de Paris et des principales villes de France, Paris 1832.
• Nouvelles Archives de l’Art Français, t. 13, Paris 1897.
• H. Pemmer, Der Wiener Zentralfriedhof. Seine Geschichte und seine Denkmäler, Wien 1924.
• W. Procyk, Niemiecki album nagrobków z XIX wieku a cmentarz powązkowski w Warsza-wie. Określenie sposobów i zakresu wykorzystania wzorów, praca magisterska, Wydział Konserwacji Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1986.
• F. Quaglia, Le Père Lachaise ou Recueil de dessins au trait et dans leur justes proportions des principaux monuments de ce cimetière, Paris 1832.
• S. Szenic, Cmentarz powązkowski 1790-1850. Zmarli i ich rodziny, Warszawa 1979.
• Sztuka cmentarna – L’art de cimetière. Dokumenty sympozjum naukowego, 28030 października 1993, red. O. CZerner, I. Juszkiewicz, Wrocław 1995.
• E. Szulc, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny, Warszawa 1989.
• J. i E. Szulcowie, Cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie, Warszawa 1989
• A. Tyszkiewicz, Motyw obelisku w sztuce nagrobnej Warszawy jako element europejskiej tradycji sepulkralnej, „Meander” 2005, nr 3, s. 356-376.
• M. Wiraszka, Mauzoleum Prandotów Trzcińskich w Starej Rawie – pierwowzór i potencjalni twórcy, „Biuletyn Historii Sztuki” 2015, nr 3, s. 1-22.
• K. W. Wóycicki, Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. 1-3, Warszawa 1855-1858.

Identifiers

DOI

10.21697/an.6321

Biblioteka Nauki

1068570