Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), „odgrzebywacz i promotor oryginalnej ceramiki polskiej”

• Authors: Bożena Kostuch

Abstracts

EN

Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), a sculptor educated at the Fine Arts Academy in Cracow and at École Nationale des Beaux Arts in Paris came from Zakopane highlander family. He was the pioneer of ceramics in the Podhale region. Since the second half of 1920s’ he created ceramic sculptures, figures and vessels which were displayed at numerous exhibitions. Most of his work was traditional in nature. Folk design and regional themes became his main sources of inspiration. Even after WW II, when Wojciech Łukaszczyk took over Sobczak’s ceramic studio, these tendencies remained important.

PL

Stanisław Gąsienica Sobczak (1884–1942), artysta rzeźbiarz wykształcony na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i w École Nationale des Beaux Arts w Paryżu, pochodził z góralskiej rodziny z Zakopanego. Był pionierem twórczości ceramicznej na Podhalu. Od drugiej połowy lat 20 XX w. tworzył ceramiczne rzeźby, figury i naczynia, i pokazywał je na licznych wystawach. Większość jego prac miała tradycyjny charakter. Artysta z reguły nawiązywał do ludowego wzornictwa i regionalnej tematyki. Te tendencje uznano za ważne także po zakończeniu II wojny światowej, gdy pracownię Sobczaka objął Wojciech Łukaszczyk.

Keywords

PL

Zakopane; ceramika; tradycja; ludowość; ceramics; tradition; folklore

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Artifex Novus
• Year: 2021
• Issue: 5
• Pages: 20-41

Dates

published

2021

Contributors

author

Bożena Kostuch

• Muzeum Narodowe w Krakowie

• https://orcid.org/0000000251049539

References

• Artyści z kręgu Towarzystwa „Sztuka Podhalańska” 1909 r., wstęp Maciej Pinkwart, Zakopane 2003.
• A.S., Wystawa przemysłu artystycznego stylu Zakopiańskiego, „Zakopane”, 1909, nr 17, s. 5.
• „Biuletyn Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego”, 1947, nr 3, s. 16.
• Brzega Wojciech, Żywot górala poczciwego (wspomnienia i gawędy), wybór, oprac. i kom. Anna Micińska, Michał Jagiełło, Kraków 1969.
• Chrudzimska-Uhera Katarzyna, Stylizacje i modernizacje. O rzeźbie i rzeźbiarzach w Zakopanem w latach 1879–1939, Warszawa 2013.
• Daniłowski Gustaw, Z Zakopanego, „Tygodnik Ilustrowany”, 1909, nr 38, s. 773–774.
• Daranowska-Łukaszewska Joanna, Szczygielski Antoni, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 47/4, z. 195, Warszawa–Kraków 2011, s. 514–515.
• dis., Szopka zakopiańska, „Świat”, 1914, nr 8, s. 18.
• Franciszek S. [?], Współczesna ceramika polska – Bolesław Czarkowski, „Świat”, 1926, nr 36, s. 18.
• Frycz Karol, Sztuka Podhalańska i prace Z. Stryjeńskiej w „Zachęcie”, „Świat”, 1926, nr 26, s. 4.
• Fryś-Pietraszkowa Ewa, Jan Reczkowski (1909–1997). Garncarz – ceramik – artysta?, „Rocznik Podhalański”, t. 9, 2001/2002, s. 51–57.
• Fryś-Pietraszkowa Ewa, Konkurs i wystawa garncarstwa ludowego województwa krakowskiego, „Polska Sztuka Ludowa”, 1962, nr 2, s. 119.
• Gąsiorowski Wacław, Artyści polscy w salonach paryskich, „Świat”, 1912, nr 20, s. 6.
• „Tygodnik Ilustrowany”, 1923, nr 2, s. 1.
• Hübner-Wojciechowska Joanna, Sztuka skalnego Podhala. Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2019.
• Jeszcze tylko dwa dni, „Ilustrowany Kurier Codzienny”, 1935, nr 235, s. 9.
• Jeżewska Maria, Pracownia ceramiczna „Ładu”, w: Spółdzielnia Artystów ŁAD 1926–1996, t. 1, pod red. Anny Frąckiewicz, Warszawa 1998, s. 288–304.
• Jost Henryk, Zakopiańskie indywidualności okresu międzywojennego, w: Zakopane w czasach Rafała Malczewskiego, pod red. Doroty Folgi-Januszewskiej i Teresy Jabłońskiej, t. 2, Olszanica 2006, s. 22–33.
• Katalog ilustrowany Oddziału Zakopiańskiego Wystawy Umeblowań Stylowych, Warszawa 1896.
• Katalog zbiorów etnograficznych Muzeum tatrzańskiego im. prof. dr Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Kraków 1907.
• Kenarowa Halina, Od zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego do Szkoły Kenara. Studium z dziejów szkolnictwa zawodowo–artystycznego w Polsce, Kraków 1978.
• Kołodziejowa Bolesława, Ceramika krakowska I poł. XX w., „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 1991, nr 14, s. 121–158.
• Kruszyński Tadeusz, Z objawów najnowszej sztuki podhalańskiej. Stanisław Gąsienica Sobczak, jego rzeźby i góralska ceramika, „Czas”, 1931, nr 65, s. 3.
• Kruszyński Tadeusz, Rozwój Zakopanego, życie kulturalne i artystyczne. III, „Czas”, 1934, nr 264, 2.
• „Kurier Poznański”, 1929, nr 355, s. 3.
• Lubertowicz Zygmunt, Wystawa sztuki w Zakopanem, „Świat”, 1910, nr 41, s. 6.
• Mazurkiewicz Stanisław M., Wystawy w Krakowskim Pałacu Sztuki, „Głos Narodu”, 1935, nr 199, s. 4.
• Moździerz Zbigniew, Marcinek Roman, Rys historyczny rozwoju przestrzennego i architektury obszaru parku kulturowego Krupówki w Zakopanem, Zakopane–Kraków 2016.
• Murzyn Jolanta, Stanisław Gąsienica Sobczak – „Johym” – artysta zapomniany, praca magisterska, WSP w Krakowie [niepublikowana], 1983.
• Orynżyna Janina, Wystawa ceramiczna a międzynarodowa wystawa paryska, „Południe”, 1923, nr 5, s. 54–55.
• Paryski Witold H., Malicki Tadeusz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 19/3, z. 82, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, s. 322–323.
• lat plastyki zakopiańskiej, wstęp Wanda Gentil-Tippenhauer, Kraków 1963.
• Plastyka zakopiańska 1909–1973, wstęp Halina Kenarowa, Kraków 1973.
• „Przegląd Poranny w Ilustracji”, 1928, nr 231, s. 4.
• Rytard Jerzy M., Ceramika Sobczaka, „Wiadomości Literackie”, 1929, nr 38, s. 2.
• S. A., Z pracowni ceramiki artysty-rzeźbiarza Stanisława Sobczaka, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 4, s. 63.
• Skłodowski Jan, Rykała Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 33/3, z. 138, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992, s. 474–475.
• Skłodowski Jan, Sobczak Gąsienica Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 39/3, z. 162, Warszawa–Kraków 1999, s. 444–446.
• Starzewska Maria, Polska ceramika artystyczna pierwszej połowy XX wieku, Wrocław 1952.
• Stasinek T. [?], Modele serków zakopiańskich, „Rzeczy Piękne”, 1927, nr 10–11, s. 174.
• „Sztuki Piękne”, 1925/1926, nr 10–11, s. 174.
• Średniawa Helena, Współczesna zakopiańska sztuka ludowa, w: Zakopane. Czterysta lat dziejów, red. Renata Dutkowa, t. 1, Kraków 1991, s. 677–693.
• Tabor Dariusz, Strumień. Nieznana wytwórnia ceramiczna 1937–1939, Bytom 1986.
• Warchałowski Jerzy, Ład, „Pamiętnik Warszawski”, 1929, z. 1, s. 191.
• W. H. [Wacław Husarski], Wystawa przeglądowa polskiego przemysłu artystycznego, „Tygodnik Ilustrowany”, 1925, nr 10, s. 187.
• Woźniakowski Jacek, O wystawach „Sztuki Podhalańskiej”, „Roczniki Humanistyczne”, 1986, s. 525–530.
• Woźniakowski Jacek, Dobrańsze niż indziej towarzystwo. Życie artystyczne w Zakopanem do roku 1939, w: Zakopane. Czterysta lat dziejów, red. Renata Dutkowa, t. 2, Kraków 1991, s. 189–236.
• Wykaz dzieł sztuki nabytych w r. 1926 przez osoby prywatne za pośrednictwem T. Z. S. P., w: Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie za 1926 roku, Warszawa 1927, nlb.
• Wykaz dzieł sztuki, wystawionych w ciągu roku 1926 w salach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, w: Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie za 1926 roku, Warszawa 1927, nlb.
• Wyniki konkursu na przedmioty pamiątkarskie, „Biuletyn Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego”, 1947, nr 6, 9–11.
• Wystawa plastyków w Zakopanem, „Zakopane i Tatry”, 1931, nr 4, s. 29.
• Wystawa sztuki w Zakopanem, „Tygodnik Ilustrowany”, 1910, nr 37, s. 748.
• Wystawa zbiorowa Towarzystwa „Sztuka Podhalańska”, w: Katalog. Przewodnik po wystawie TZSP, No XIII, maj 1926, Warszawa 1926, s. 14.
• Z Salonu dorocznego T. Z. Sz. P. w Warszawie, „Tygodnik Ilustrowany”, 1922, nr 3, s. 41.

Identifiers

DOI

10.21697/an.9369

Biblioteka Nauki

1945367