Mariologiczna interpretacja ośmiu błogosławieństw (Mt 5,3-10)

• Authors: Lech Wołowski

Title variants

EN

Mariological Interpretation of the Eight Beatitudes (Mt 5:3-10)

Abstracts

EN

The article examines the question of the Mariological interpretation of the eight beatitudes contained in Mt 5:3-10. Christian theologians of all ages, from Clement of Alexandria to the authors of contemporary biblical commentaries, have proposed various interpretations of this biblical text. Among the multitude of interpretations developed throughout history, the Mariological aspect appears quite rarely. Yet, as Pope Benedict XVI observes, the very biblical Marian title “Blessed” should direct the theological thought to the Mariological aspects of this issue. In modern times, a very deep reflection on the subject was conducted by two great theologians of the XX century, J. Ratzinger (Benedict XVI) and H.U. von Balthasar. On the Polish ground, the task was partly undertaken by J. Tischner, who elaborated the theme of eight beatitudes in the key of the Marian pilgrimage of the nation. The present work is meant to deepen the Mariological-biblical analysis of the eight beatitudes and revive the discussion regarding this subject in the perspective proposed by Benedict XVI, to understand the beatitudes as a program of life for a modern Christian.

PL

Artykuł podejmuje kwestię mariologicznej interpretacji ośmiu błogosławieństw zawartych w Mt 5,3-10. Różnorodnych interpretacji tego biblijnego tekstu podejmowali się teolodzy chrześcijańscy wszystkich epok od Klemensa Aleksandryjskiego po autorów współczesnych komentarzy biblijnych. Wobec mnogości rozpatrywanych na przestrzeni dziejów interpretacji aspekt mariologiczny pojawia się dość rzadko. Tymczasem, jak zauważa papież Benedykt XVI, już sam biblijny tytuł maryjny „Błogosławiona” powinien wyraźnie nakierowywać myśl teologiczną na mariologiczne aspekty tego zagadnienia. W czasach współczesnych bardzo głęboką refleksję w tym zakresie prowadzili dwaj wielcy teologowie XX w., J. Ratzinger (Benedykt XVI) i H.U. von Balthasar. Na gruncie polskim zadanie to częściowo podjął J. Tischner, opracowując temat ośmiu błogosławieństw w kluczu maryjnej pielgrzymki narodu. Niniejsza praca pragnie pogłębić mariologiczno-biblijną analizę ośmiu błogosławieństw i ożywić dyskusję dotyczącą tej tematyki w zaproponowanym przez Benedykta XVI kluczu rozumienia błogosławieństw jako programu życia współczesnego chrześcijanina.

Keywords

PL

osiem błogosławieństw; mariologia; pielgrzymka; Benedykt XVI (Josef Ratzinger); Hans Urs von Balthasar; Józef Tischner

EN

eight beatitudes; Mariology; pilgrimage; Benedict XVI (Josef Ratzinger); Hans Urs von Balthasar; Józef Tischner

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2020
• Volume: 90
• Issue: 3
• Pages: 79-121

Dates

published

2020

Contributors

author

Lech Wołowski

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

• https://orcid.org/0000000320121267

References

• Adamczewski, B., „Szczęśliwa, która uwierzyła (Łk 1,45)”, Verbum vitae 5 (2004) s.75-87.
• Augustyn z Hippony, O kazaniu Pana na Górze. Do Symplicjana o różnych problemach. Problemy ewangeliczne, tłum. S. Ryznar, J. Sulowski, ATK, Warszawa 1991.
• Bagley, R.M., „The Heart of Mary, Model of Love: Marian Dimension of the Millennium Preparation”, Marian Studies 50 (1999), s. 127-138.
• Balthasar, H.U. von, Duch chrześcijański, tłum. Z. Włodkowa, „W drodze”, Poznań 2013.
• Balthasar, H.U. von, Medytacja chrześcijańska, tłum. W. Szymona, „W drodze”, Poznań 2014.
• Balthasar, H.U. von, Różaniec: zbawienie świata w modlitwie maryjnej, tłum. Jan Koźbiał, Wydawnictwo Księży Marianów, Wrocław 1998.
• Barzun, J., The Culture We Deserve: A Critique of Disenlightenment, Wesleyan University Press, Middletown, Cf. 1989.
• Biblijna droga pobożności maryjnej. Z księdzem profesorem Józefem Kudasiewiczem rozmawia Danuta Mastalska, Danuta Mastalska (red.), „Jedność”, Kielce, 2002.
• Buby, B. A., Biblical Methodology and Mariology. The Use of Bibical Methodologies in Marian Theology Today, dostęp: https://udayton.edu/imri/mary/b/biblical-methodology-and-mariology.php (16.05.2020).
• Casarella, P., „Contemplating Christ through the eyes of Mary: The Apostolic Letter Rosarium Virginis Mariae and the New Mysteries of Light”, Pro Ecclesia: A Journal of Catholic and Evangelical Theology 14 (2005) nr 2, s. 161-173.
• De la Potterie, I., „Κεχαριτωμένη en Lc 1,28. Étude philologique”, Biblica 68 (1987), s. 357-382.
• De la Potterie, I., „Κεχαριτωμένη en Lc 1 ,28. Étude exégétique et théologique”, Biblica 68 (1987), s. 480-508.
• Dodd, G.F., „Feminist and New Feminist Perspectives on Mary: Renewal or Retrieval?”, Marian Studies 65 (2014), s. 277-327.
• Fausti, S., Wspólnota czyta Ewangelię według św. Mateusza, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa, 2007.
• Feuillet, A., Jésus et sa mère : d'après les récits lucaniens de l'enfance et d'après saint Jean : le rôle de la Vierge Marie dans l'histoire du salut et la place de la femme dans l'Église, J. Gabalda, Paris 1978.
• Gray, T., The Luminous Mysteries: Biblical Reflections on the Life of Christ, Emmaus Road Publishing, Steubenville 2005.
• Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi (GPNT), tłum. R. Popowski, M. Wojciechowski, „Vocatio”, Warszawa 2003.
• Gryglewicz F., Błogosławiona przez wszystkie narody Matka Boża w Nowym Testamencie, Regina Poloniae, Częstochowa 1984.
• Grzegorz z Nyssy, Homilie do błogosławieństw, M. Przyszychowska (red.), WAM, Kraków 2005.
• Hahn, S., „Biblical Theology and Marian Studies”, Marian Studies 55 (2004), s. 9-32.
• Häring, B. Pieśń sługi; Błogosławieństwa; Eucharystia, tłum. A. Mysłowska, A. Łobocka-Oleksowicz, M. Mroszczak, Pax, Warszawa 1982.
• Jan Paweł II, Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, wyd. Znak, Kraków 2006.
• Jan Paweł II, Listy apostolskie Ojca Świętego Jana Pawła II, wyd. Znak, Kraków 2007.
• Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK), Pallottinum, Poznań 1994.
• Katolicki Komentarz Biblijny (KKB), R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy (red.); W. Chrostowski (red. nauk. wyd. pl.), „Vocatio”, Warszawa 2018.
• Keener, C.S., Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu (KHKNT), K. Bardski, W. Chrostowski (red. nauk. wyd. pl.), „Vocatio”, Warszawa 2010.
• Klawek, A., „Godzina Biblijna - Osiem Błogosławieństw”, RBL 20 (1967) nr 2, s. 103-109.
• Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, t. 1-2, J. Niemirska-Pliszczyńska (red.), PAX ATK, Warszawa 1994.
• Kowalik, K., „Per Mariam ad Iesum. Per lesum ad Mariam”, Salvatoris Mater 3 (2001) nr 2, 22-33.
• Kowalik, K., „Piąty dogmat?”, w: tenże, Tradycja i otwartość. Księga pamiątkowa ku czci O. prof. S. C. Napiórkowskiego, Lublin 1999, 81-99.
• Langkammer, H., Dlaczego różańcowe Tajemnice Światła?: medytacje biblijne, Franciszkańskie Wydawnictwo św. Antoniego, Wrocław 2012.
• Langkammer, H., Maryja w Nowym Testamencie, Gorzowskie Wydaw. Diecezjalne, Gorzów Wielkopolski 1991.
• Lemański, J., „JHWH - Bóg, który przebacza, gdyż jest miłosierny (WJ 34,5-7)”; Verbum vitae 18 (2010) s.19-43.
• Lemmo, N., „Maria, «Figlia di Sion» a partire di Lc 1,26-38: Bilancio esegetico dal 1939 al 1982”, Marianum 45 (1983), s. 175-258.
• Manelli, S. M., All generations shall call me Blessed: biblical mariology, Academy of the Immaculate, New Bedford (Mass.) 1995.
• Manelli, S. M., Mariologia biblica, Casa Mariana, Frigento (AV) 1989.
• Most, W., „New Light on the Messianic-Marian Character of Isaiah 7:14”, Miles Immaculatae 25 (1989) nr I-II, s. 54-67.
• Neumann, C.W., „The Decline of Interest in Mariology as a Theological Problem”, Marian Studies, 23 (1972), s. 12-38.
• Orygenes, Komentarz do Ewangelii według Mateusza, tłum. Katarzyna Augustyniak, red. Emil Stanula, WAM, Kraków 1998.
• Pennington, M.B., 20 tajemnic różańca: podróż biblijna, tłum. Janusz Ruszkowski, „W Drodze”, Poznań 2004.
• Pinckaers, S.Th., Źródła moralności chrześcijańskiej, tłum. Agnieszka Kuryś, „W drodze”, Poznań 1994.
• Ratzinger, J. (Benedykt XVI) – Balthasar, H. U. von, Maryja w tajemnicy Kościoła, tłum. W. Szymona, WAM, Kraków 2007.
• Ratzinger, J. (Benedykt XVI), Błogosławieństwa są nowym programem życia, Rozważanie przed modlitwą „Anioł Pański” 30.01.2011, dostęp: https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/modlitwy/ap_30012011.html (16.05.2020).
• Ratzinger, J. (Benedykt XVI), Córa Syjonu: Maryja w refleksji Kościoła, tłum. B. Widła, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 1997.
• Ratzinger, J. (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu, cz. 1, tłum. W. Szymona, wydawnictwo M, Kraków 2007.
• Ratzinger, J. (Benedykt XVI), Verbum Domini. Posynodalna adhortacja apostolska o słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, Pallottinum, Poznań 2010.
• Ratzinger, J. (Benedykt XVI), Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Znak, Kraków 1996.
• Riches, A., „Deconstructing the Linearity of Grace: The Risk and Reflexive Paradox of Mary’s Immaculate Fiat”, International Journal of Systematic Theology, 10 (2008) nr 2, s. 179-194.
• Rinaldi, B., La Madonna nella fede tra le donne moderne. Per una rielaborazione della teologia femminile, Massimo, Milano 1996.
• Rondet, H., Maria nel disegno di Dio: Giuseppe l'uomo delle beatitudini, Città Nuova, Roma 1966.
• Rossé, G., „The mysteries of light”, Living City 42 (2003) nr 5, s. 18-20.
• Rossier, F., „Kecharitomene (Lk. 1:28) in the Light of Gen. 18:16-33: A Matter of Quantity”, Marian Studies, 55 (2004), s. 159-183.
• Samiec, Ł., Maryja i „preferencyjna opcja na rzecz ubogich”, WAM, Kraków 2019.
• Seremak, J., „Paradygmat zbawczej obecności wyzwolenia: imię Boga Ehjeh-Jhwh, «Jestem-On jest» (Wj 3,14-15 / Wj 34,6-7), Studia Bobolanum 29 (2018) nr 2, s. 141-161.
• Serra, A.M., E c'era la Madre di Gesù... (Gv.2,1): saggi di esegesi biblico-mariana (1978-1988), CENS, Milano 1989.
• Serra, A.M., „Poverty of Spirit and the «Marvelous Deeds» of God as Seen in Mary's Magnificat: Reflections from the Hebrew Scriptures”, Marian Studies, 50 (1999), s. 8-37.
• Siwiński, N.M., „Rogamus te, Domina nostra – sześć modlitw maryjnych św. Antoniego z Padwy jako świadectwo mariologii franciszkańskiej XIII wieku”, Collectanea Theologica 86 (2016) nr 3, s. 91-145.
• Strong, J., Grecko-polski słownik Stronga z lokalizacją słów greckich i kodami Popowskiego (GPSS), tłum. A. Czwojdrak, „Vocatio”, Warszawa 2015.
• Stuhlmueller, C., „The Mother of Emmanuel (Is. 7:14)”, Marian Studies 12 (1961), s. 165-204.
• Swetnam J., „Hesed w Starym Testamencie a eleos w Nowym”, RBL 51 (1998) nr 4, s. 251-260.
• Szczepaniec, S., Rekolekcje "na różańcowym szlaku": tajemnice światła, Wydawnictwo Św. Stanisława BM, Kraków 2015.
• Tischner, J., Książeczka pielgrzyma, Libellus, Warszawa 1996.
• Tomasik P., „Katecheza maryjna dzieci i młodzieży szkolnej. Źródła, zakresy tematyczne, zasady”, Collectanea Theologica 89 (2019) nr 2, 159-182.
• Van der Merwe, I.J., "Biblical happiness and baptismal identity", Stellenbosch Theological Journal, 1 (2015) Nr 2, s. 695–710.
• Vereb, J., Pope John Paul II and the Luminous Mysteries of the Rosary, Catholic Book Publishing, New Jersey 2003.
• Wołowski, L., „Słowo o syntezie zasad Per Mariam ad Iesum i Per Iesum ad Mariam”, Salvatoris Mater 77-80 (2018), s. 254-263.
• Życiński, W., Matka, która pozostała Dziewicą, Scriptum, Kraków 2017.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2020.90.3.05

Biblioteka Nauki

2031609