Kiriat-Jearim – sanktuarium Arki Przymierza i domniemane Emaus w świetle najnowszych odkryć archeologicznych

• Authors: Ewa Ronowska

Title variants

EN

Kiriat-Jearim - the Sanctuary of the Ark of the Covenant and the Supposed Emmaus in the Light of the Latest Archaeological Discoveries

Abstracts

EN

The article presents the latest arrangements regarding the identification of the monumental platform on the Kiriath-jearim hill near Jerusalem, based primarily on the analysis of archaeological data collected during the excavations in the 2017 season and the guidelines contained in the Bible. The results of the research suggest that this monumental structure was erected by Jeroboam II, the ruler of the Northern Kingdom, and most likely constituted a kind of fortress, which allowed Israel to control Jerusalem belonged to Judah. Presumably within this fortress the sanctuary of the Ark of the Covenant was there. The Ark was moved from Kiriath-jearim to Jerusalem not by David, but much later, at the initiative of king Josiah, as part of his policy of worship centralization. Archaeological research also seems to confirm that this place can be identified with the biblical Emmaus.  

PL

Artykuł przedstawia najnowsze ustalenia w kwestii identyfikacji pozostałości monumentalnej platformy na wzgórzu Kiriat-Jearim, położonym niedaleko Jerozolimy. Ustalenia te zostały oparte przede wszystkim na analizie danych archeologicznych zebranych w trakcie prac wykopaliskowych w sezonie 2017 oraz wskazówek zawartych w Biblii. Wyniki badań pozwalają przypuszczać, że ta monumentalna struktura wzniesiona została przez władcę Północnego Królestwa Jeroboama II i zapewne stanowiła pewien rodzaj twierdzy, dzięki której Izrael mógł kontrolować należącą do Judy Jerozolimę. W obrębie tej twierdzy mieściło się prawdopodobnie sanktuarium Arki Przymierza. Arka została przeniesiona z Kiriat-Jearim do Jerozolimy nie przez Dawida, ale dużo później, z inicjatywy króla Jozjasza, w ramach polityki centralizacji kultu. Badania archeologiczne zdają się też potwierdzać, że miejsce to może być utożsamione z biblijnym Emaus.

Keywords

PL

Kiriat-Jearim; Biblia; Arka Przymierza; Jeroboam II; Emaus; archeologia

EN

Kiriath-Jearim; Bible; Ark of the Covenant; Jeroboam II; Emmaus; archeology

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2020
• Volume: 90
• Issue: 4
• Pages: 5-37

Dates

published

2020

Contributors

author

Ewa Ronowska

• https://orcid.org/0000000197403153

References

• Abadie P., „1-2 Chroniques”, w: T. Römer, J.-D. Macchi, C. Nihan (éd.), Introduction à l’Ancien Testament, Genève 20152, 714-723.
• Ahlström G. W., „The Travels of the Ark: A Religio-Political Composition”, Journal of Near Eastern Studies 43/2 (1984), 141-149.
• Avi-Yonah M., „Emmaus: Identification, History, The Church”, w: New Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land, 385-87.
• Bagatti B., Emmaus-Qubeibeh, Jerusalem: Franciscan Printing Press 1993.
• Bagatti B., Ancient Christian Villages of Samaria, Jerusalem 2002.
• Bailey C., Bedouin Culture in the Bible, New Haven, CT, 2018.
• Blenkinsopp J., „Kiriath-Jearim and the Ark”, Journal of Biblical Literature 88/2 (1969), 143-156.
• Briks P., Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, Warszawa 2000.
• Buber M., Mojżesz, tł. R. Wojnakowski, Warszawa 1998.
• Cooke F. T., „The Site of Kirjath-Jearim”, The Annual of the American Schools of Oriental Research 5 (1923-1924), 105-120.
• Day J., „Asherah in the Hebrew Bible and Northwest Semitic Literature”, Journal of Biblical Literature 105 (1986), 385–408.
• Day J., „Whatever Happened to the Ark of the Convenant”, w: tenże (ed.), Temple and Worship In Biblical Israel. Proceedings of the Oxford Old Testament Seminar, London-New York 2007, 250-265.
• Drozd J., Litania loretańska. Pochodzenie - sens wezwań i rozważania, Kraków 1991.
• Eliade M., Traktat o historii religii, tł. J. Wierusz Kowalski, Warszawa 2000.
• Finkelstein I. (ed.), „Excavations at Shiloh 1981-1984: Preliminary Report”, Tel Aviv 12 (1985), 123-180.
• Finkelstein I., „Omride Architecture”, Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins 116 (2000), 114-138.
• Finkelstein I., The Forgotten Kingdom. The Archaeology and History of Northern Israel, Atlanta (GA) 2013.
• Finkelstein I., „A Corpus of North Israelite Texts in the Days of Jeroboam II?”, Hebrew Bible and Ancient Israel 3 (2017), 262-289.
• Finkelstein I., Lipschits O., „Omride Architecture In Moab: Jahaz and Ataroth”, Zeitschrift des Deutschen Palästina-Vereins 126 (2010), 29-42.
• Finkelstein I., Nicolle C., Römer T., „Les fouilles archéologiques à Qiryath Yéarim et le récit de l’arche de l’alliance”, Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres 2 (2018 (2020)), 983-1000.
• Finkelstein I., Silberman N. A., Dawid i Salomon, tł. A. Weseli, Warszawa 2006.
• Finkelstein I., Römer T., Nicolle C., Dunseth Z.C., Kleiman A., Mas J., Porat N., „Excavations at Kiriath-jearim near Jerusalem, 2017: preliminary report”, Semitica 60 (2018), 31-83.
• Finkelstein I., Römer T., „Kiriath-jearim and the List of Bacchides Forts in 1 Maccabees 9:50-52”, w: O. Peleg-Barkat, Y. Zelinger, J. Uziel, Y. Gadot (eds.), New Studies in the Archaeology of Jerusalem and its Region, Jerusalem 2019, 7*-17*.
• Finkelstein I., Römer T., „Kiriath-jearim, Kiriath-baal/Baalah, Gibeah: A Geographical History Challenge”, w: I. Koch, T. Römer, O. Sergi (eds.), Writing, Rewriting and Overwriting in the Books of Deuteronomy and Former Prophets. Essays In Honour of Cynthia Edenburg, Leuven 2019, 211-222.
• Fischer M., Isaac B., Roll I., Roman Roads in Judaea II: The Jaffa-Jerusalem Roads, Oxford 1996.
• Garfinkel Y., „The Face of Yahweh?” Biblical Archaeology Review 46.4 (2020), 30–33.
• Gryglewicz F., Błogosławiona przez wszystkie narody. Matka Boża w Nowym Testamencie, Częstochowa 1984.
• Hestrin R., „Understanding Asherah - Exploring Semitic Iconography”, Biblical Archaeology Review 50 (1991), 55-58.
• Homan M. M., To Your Tents, O Israel!: The Terminology, Function, Form, and Symbolism of Tents in the Hebrew Bibleand the Ancient Near East, Leiden 2002.
• Hurovitz V. A., „Yhwh’s Exalted House – Aspects of the Design and Symbolism of Solomon’s Temple”, w: J. Day (ed.), Temple and Worship In Biblical Israel. Proceedings of the Oxford Old Testament Seminar, London-New York 2007, 63-110.
• Hurowitz V. A., I Have Built You an Exalted House: Temple Building in the Bible in Light of Mesopotamian and North-West Semitic Writings, Sheffield 2009.
• Jan Paweł II, Encyklika o Błogosławionej Maryi Dziewicy w życiu pielgrzymującego Kościoła „Redemptoris Mater” (1987).
• Józef Flawiusz, Wojna Żydowska, tł. J. Rodożycki, Warszawa 1991.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallotinum, Poznań1994.
• Keel O., Uehlinger C., Dieux, déesses et figurines divines. Les sources iconographiques de l’histoire de la religion d’Israël, Paris 2001 (wyd. oryg. Göttinnen, Götter Und Gottessymbole, Fribourg-en-Brisgau 1992).
• Kennedy H., Zamki krzyżowców, tł. K. Ziółkowski, Oświęcim 2017.
• Kisilevitz S., „The Iron IIA Judahite Temple at Tel Moza”, Tel Aviv 42(2015), 147-164.
• Kisilevitz S., Lipschitz O., „Another Temple in Judah!”, Biblical Archaeology Review, 46 (2020), 40-49.
• Klinkowski J., „Zaginięcie Arki Przymierza w świetle tekstów biblijnych i tradycji”, Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 2 (2008), 103-124.
• Kozłowski J. M., „Mary as the Ark of the Covenant in the Scene of the Visitation (Luke 1:39-56)”, Warszawskie Studia Teologiczne XXXI/1 (2018), 109-116.
• La Rocca-Pitts E.C., „Of Wood and Stone. The Significance of Israelite Cultic Items in the Bible and Its Early Interpretations”, Harvard Semitic Monographs 61, Winona Lake 2001.
• Laurentin R., Structure et théologie de Luc I-II, Paris 1957.
• Leuchter M., “The Cult at Kiriath Yearim: Implications from the Biblical Record”, Vetus Testamentum 58:4/5 (2008), 526-543.
• Łach S., „Arka i święty namiot w czasach Mojżesza”, w: tenże, Księga Wyjścia. Wstęp, przekład, komentarz, ekskursy, Lublin 1964, 335-339.
• Majewski M., Mieszkanie Chwały. Teologia sanktuarium Izraela na pustyni (Wj 25-31; 35-40), Kraków 2008.
• Majewski M., Pięcioksiąg odczytany na nowo. Przesłanie autora kapłańskiego (P) i jego wpływ na powstanie Pięcioksięgu, Kraków 2018.
• McKinny C., Schwartz O., Barkay G., Fantalkin A., Zissu B., „Kiriath-jearim (Deir el-´Âzar): Archaeological Investigations of a Biblical Town in the Judean Hill Country”, Israel Exploration Journal 68 (2018), 30- 49.
• Miller P.D., Roberts J.J.M., The Hand of the Lord: A Reassessment of the „Ark Narrative” of 1 Samuel, Baltimore (MA)/London 1977.
• Mozgol A., „Teologia Arki Przymierza w Ps 132, Jr 3,14-18 oraz w 2 Mch 2,1-8”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 33 (2000), 127-158.
• Murphy-O’Connor J., Przewodnik po Ziemi Świętej, tł. M. Burdajewicz, Warszawa 1996.
• Na’aman N., „The Judahite Temple at Tel Moza near Jerusalem: The House of Obed-Edom?”, Tel Aviv 44 (2017), 3-13.
• Niesiołowski-Spanò Ł., Dziedzictwo Goliata. Filistyni i Hebrajczycy w czasach biblijnych, Toruń 2012.
• Nihan C., Nocquet D., „1-2 Samuel”, w: T. Römer, J.-D. Macchi, C. Nihan (éd.), Introduction à l’Ancien Testament, Genève 20152, 358-383.
• Negev A., Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej, tł. O. Zienkiewicz, Warszawa 2002.
• Noegel S. B., „The Egyptian Origin of the Ark of the Covenant”, w: B. C. Sparks (ed.), Israel’s Exodus In Transdisciplinary Perspective. Text, Archaeology, Culture, and Geoscience, Springer 2015, 223-242.
• Poniży B., „Maryja Arką Przymierza i Córką Syjonu : relektura motywów Starego Testamentu w Łk 1-2”, Salvatoris Mater 1/3 (1999), 201-215.
• Pronzato A., …módl się za nami! Litania loretańska – rozważania, tłum. A. Wojnowski, Kraków 2005.
• Römer T., L’invention de Dieu, Paris 2014.
• Römer T., „Les rôles et fonctions de l’Arche dans la Bible hébraïque, w: P. Béré (dir.), Carrefour des exégètes. Mélanges en hommage à Monsieur le Cardinal Laurent Monsengwo Pasinya à l’occasion de ses 80 ans (1939-2019), Rome 2020, 205-234.
• Römer T., „Des temples yahvistes au Temple unique”, Le Monde de la Bible 233 (2020), 38-41.
• Ronowska E., „Symbolika i kult drzew w Księdze Rodzaju”, Nowy Filomata 23 (2019) nr2, 29-53.
• Rost L., Die Überlieferung von der Thronnachfolge Davids, Stuttgart 1926; wyd. ang. The Succession Narrative to the Throne of David, Sheffield 1982.
• Sartre M., Wschód rzymski. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e. – 235 r. p.n.e.), tł. S. Rościcki, Wrocław – Warszawa – Kraków 1997.
• Shanks H., „Emmaus: Where Christ Appeared,” Biblical Archaeology Review 34.2 (2008), 40–42, 44–51.
• Shapira D., „The Moza Temple and Solomon’s Temple”, Bibliotheca Orientalis 75 (2018), 25-48.
• da Spinetoli O., Maryja w Biblii, tłum. A. Tronina, Niepokalanów 1997.
• Stolz B., Sur la Colline de Dieu. Vie de Soeur Joséphine Rumèbe, Fondatrice du Sanctuaire de Notre Dame de l'Arche d'Alliance à Kiryat Yearim, Jerusalem 1971.
• Torrell J.-P., Dziewica Maryja w wierze katolickiej, Poznań 2013. Tronina A., Zawitaj Pani świata. Obrazy i symbole biblijne w Godzinkach o Niepokalanym Poczęciu NMP, Niepokalanów 1995.
• Tronina A., „Assumpta: typologia Arki Przymierza”, Salvatoris Mater 2/4 (2000), 11-21.
• Tsafrir Y., Di Segni L., Green J., „Colonia, Emmaus, Moza”, Tabula Imperii Romani Judaea-Palaestina, Jerusalem: Israel Academy of Sciences and Humanities 1994.
• Van Seters J., In Search of History: Historiography In the Ancient World and the Origins of Biblical Historiography, New Haven (CT)/London 1983.
• de Vaux R., Ancient Israel, vol. 2, London 1965.
• de Vaux R., Bible et Orient, Paris 1967.
• Wesołek E., „Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny”, Zawsze Wierni 34 (2000), 74.
• West M. L., Wschodnie oblicze Helikonu. Pierwiastki zachodnioazjatyckie w greckiej poezji i micie, tł. M. Filipczuk, T. Polański, Kraków 2008.
• Wilson I., „Merely a Container? The Ark in Deuteronomy”, w: J. Day (ed.), Temple and Worship In Biblical Israel. Proceedings of the Oxford Old Testament Seminar, London-New York 2007, 212-249.
• Woudstra M. H., The Ark of the Covenant from Conquest to Kingship, Philadelphia 1965.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2020.90.4.01

Biblioteka Nauki

2032401