Debora i Jael naprzeciwko Baraka i Sisery: O rolach genderowych w Księdze Sędziów 4,1-24

• Authors: Jakub Slawik

Title variants

EN

Deborah and Jael opposite to Barak and Sisera: Gender Roles in Judges 4:1-24

Abstracts

EN

The story of Deborah in Judg 4 provokes a question about gender roles of the four main female and male characters. Although Deborah and Yael are shown in the traditional role of a wife, almost all their activities go beyond the gender roles which are attributed to women. They go into “masculine” social domains of activity: judiciary, commanding an army, and killing an enemy. They both act not only wisely, but also according to God’s saving will. In contrast, masculine characters or heroes are exposed to ridicule and humiliated: they are put in “unmanly” roles as dependent, frightened, and in need of care. Finally, the male warrior Sisera is cunningly killed by a woman armed only with household objects. The story is a gender critique of roles attributed to both sexes, especially to women.

PL

Opowiadanie o Deborze Sdz 4 zmusza do postawienia pytania o role genderowe jego bohaterek i bohaterów. Choć Debora i Jael przedstawione zostały w tradycyjnej roli żony, to praktycznie cała ich aktywność wykracza poza role przypisywane kobietom, gdyż zajmują „męskie” domeny aktywności społecznej: sądownictwo, prowadzenie bitwy, zgładzenie wroga. Obie postępują nie tylko mądrze, ale i zgodnie z Bożymi, zbawczymi zamiarami. Natomiast męscy bohaterowie zostają ośmieszeni i zhańbieni – umieszczeni w „nie-męskich” rolach jako niesamodzielni, bojaźliwi, domagający się opieki. Ostatecznie, mężczyzna-wódz Sisera zostaje podstępnie zabity ręką kobiety wyposażonej w sprzęty domowe. Opowiadanie to jest zatem genderową krytyką ról przypisywanych płciom, przede wszystkim kobietom.

Keywords

PL

Księga Sędziów 4; role genderowe; krytyka genderowa; Debora; Jael; hańba

EN

Book of Judges 4; gender roles; gender criticism; Deborah; Jael; shame

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2020
• Volume: 90
• Issue: 4
• Pages: 39-80

Dates

published

2020

Contributors

author

Jakub Slawik

• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie

• https://orcid.org/0000000178677714

References

• Assis, Elie, „The Hand of a Woman: Deborah and Yael (Judges 4)”, Journal of Hebrew Scriptures 5 (2007), Article 19, 1-12.
• Assis, Elie, „Man, Woman and God in Judg 4”, Scandinavian Journal of the Old Testament 20/1 (2006), 110-124.
• Bae, Hee-Sook, „Reconsidering Barak's response in Judges 4”, Biblica 98/4 (2017), 504-519 (abstarct).
• BHQ: Biblia Hebraica Quinta cum apparatu critico novis curis elaborato: ~yjpv / Judges, prepared by Natalio Fernández Marcos (The Masorah prepared in cooperation with David Marcus), red. A. Schenker et al., Stuttgart 2010.
• BHS: Biblia Hebraica Stuttgartensia, wyd. 5. poprawione, red. K. Elliger, W. Rudolph, A. Schneker, Stuttgart 1997.
• Bledstein, Adrien, „Is Judges a Woman's Satire of Men Who Play God?”, Vetus Testamentum 40/2 (1990), 129-138.
• Brenner, Athalya, „A Triangle and a Rhombus in Narrative Structure: A Proposed Integrative Reading of Judges IV and V?”, w: Athalya Brenner (red.), A Feminist Companion to Judges (Feminist Companion to the Bible 4; series II), Sheffield 1993, 34-54.
• Brockelmann, Carl, Hebräische Syntax, Neukirchen Kreis Moers 1956.
• Butler, Trent C., Judges (Word Biblical Commentary 8), Grand Rapids, MI 2009 (wersja elektorniczna bez numerów stron i sekcji).
• Calwer Bibellexikon, red. Theodor Schlatter, wyd. 5., Stuttgart 1985.
• Crüsemann, Frank, Die Tora. Theologie und Sozialgeschichte des alttestamentlichen Gesetzes, wyd. 2., Gütersloh 1997.
• Dziadosz, Dariusz, Księga Sędziów rozdziały 1 - 5: Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament VII/1), Częstochowa 2019.
• Eder, Sigrid, „Debora / Deboralied”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/16245/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
• Eder, Sigrid, „Jabin”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/22007/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
• Elgavish, David, „Ya’el, Wife of Heber the Kenite, in Biblical Perspective”, Jewish Law Association Studies 16 (2007), 78-100.
• Finkelstein, Israel, Silberman, Neil A., Keine Posaunen vor Jericho: Die archäologische Wahrheit über die Bibel, tłum. Miriam Magall (tyt. oryg. The Bibel Unearthed: Archaeology’s New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts), wyd. 2., München 2005.
• García Bachmann, Mercedes, Judges (Wisdom Commentary 7), Collegeville, MN 2018 (Project Muse).
• Gesenius’ Grammatik: Wilhelm Gesenius’ Hebräische Grammatik, völlig umgearbeitet von E. Kautzsch, wyd. 28 (Leipzig 1909). Wydanie w Gesenius-Kautzsch-Bergsträsser, Hebräische Grammatik, Hildsheim/Zürich/New York 1991.
• Groß, Walter, Richter (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament), Freiburg i.B./Basel/Wien 2009.
• HAHAT: Gesenius, Wilhelm, Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, opracowanie i wydanie Herbert Donner, współpraca Udo Rüterwörden, Johannes Jenz, rozpoczęcie D. Rudolf Meyer, wyd. 18., Heidelberg/Dordrecht/London/New York 2013.
• HAL: Kohler, Ludwig, Baumgartner, Walter, Hebräisches und aramäisches Lexikon zum Alten Testament, t. I-II, na nowo opracowany przez Walter Baumgartner, Johann Jakob Stamm i Benedikt Hartmann, wyd. 3., Leiden/New York/Köln 1995.
• Hentschel, Georg, „Das Buch der Richter”, w: Zenger Erich i in., Einleitung in das Alte Testament, Kohlhammer Studienbücher Theologie 1,1, wyd. 7., Stuttgart 2008, 213-221.
• Hertzberg, Wilhelm, Die Bücher Josua, Richter, Ruth (Das Alte Testament Deutsch 9), 5. wyd. (niezmienione), Göttingen 1973.
• Hossfeld, Frank-Lothar, Zenger, Erich, Psalmen 51-100 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament), wyd. 3., Freiburg/Basel/Wien 2000.
• Janssen, Claudia, „Gender (NT)”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/48903/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
• Järlemyr, Sara, „A Tale of Cross-Dressers, Mothers, and Murderers: Gender and Power in Judges 4 and 5”, Svensk Exegetisk Årsbok 81 (2016), 49-62.
• Jasinski, Mirosław, „Prorokini Debora – »wskrzesicielka« nadziei Izraela. Studium egzegetyczno-teologiczne Sdz 4–5”, The Biblical Annals 7/4 (2017), 415-439.
• Knauf, Ernst Axel, „Keniter”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet): http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/23400/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
• Layton, Scott C., „Ya’el in Judges 4: An Onomastic Rejoinder”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 109 (1997), 93-94.
• Mandolfo, Carleen, „Women, Violence, and the Bible: The Story of Jael and Sisera as a Case Study”, Biblical Interpretation 27 (2019), 340-353.
• Mayfield, Tyler, „The Accounts of Deborah (Judges 4-5) in Recent Research”, Currents in Biblical Research 7/3 (2009), 306-335.
• Navarro Puerto, Mercedes, Księga Jozuego, Sędziów i Rut (Rozumieć Stary Testament: Komentarze duchowe), tłum. Piotr Rak (tyt. oryg. Los libros de Josue, Jueces y Rut), Kraków 1998.
• Neef, Heinz-Dieter, „Der Sieg Debora und Baraks über Sisera: Exegetische Beobachtungen zum Aufbau und Werden von Jdc 4, 1–24”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 101 (1989), 28–49.
• Nissinen, Martti, Homoeroticism in the Biblical World. A Historical Perspective (tyt. oryg. Homoerotiikka Raamatun maailmassa), Minneapolis 1998.
• Osborne, William R., „A Biblical Reconstruction of the Prophetess Deborah in Judges 4”, Journal for the Evangelical Study of the Old Testament 2/2 (2013), 199-213.
• Plöger, Otto, Sprüche Salomos (Proverbia) (Biblischer Kommentar. Altes Testament XVII), Neukirchen-Vluyn 1984.
• Sæbø, Magne, Sprüche (Das Alte Testament Deutsch 16,1), Göttingen 2012.
• Scherer, Andreas, „Jabin”, WibiLex: http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/22007/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
• Scherer, Andreas, „Sisera”, WibiLex: http://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/28946/ (permanentny link; dostęp 21.06.2020).
• Schmidt, Werner H., Wprowadzenie do Starego Testamentu, tłum. Peter Mathäus (tyt. oryg. Einführung in das Alte Testament, wyd. 5.), Bielsko-Biała 1997.
• Slawik, Iwona, Slawik, Jakub, „Homoseksualizm problemem Kościoła?”, Rocznik Teologiczny 52 (2010), 9-69.
• Slawik, Jakub, „O rolach kobiet w Starym Testamencie (Biblii Hebrajskiej)”, Rocznik Teologiczny 54 (2012), 9-30.
• Schneider, Tammi J., Judges: Studies in Hebrew Narrative and Poetry (Berit Olam), Collegeville, MN 2000 (Project Muse).
• THAT: Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament, tom I-II, red. Ernst Jenni, Claus
• Westermann, München/Zürich 1984.
• Thelle, Rannfrid Irene, „Matrices of motherhood in Judges 5”, Journal for the Study of the Old Testament 43/3 (2019), 436–452.
• Tov, Emanuel, Der Text der Hebräischen Bibel: Handbuch der Textkritik, Stuttgart/Berlin/Köln 1997.
• TWAT: Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament, tom I-X, red. G. Johannes Botterweck, Helmer Ringgren, Heinz-Josef Fabry, Stuttgart/Berlin/Köln/Mainz 1973-2016.
• Yee, Gale A., „By the Hand of a Woman: The Metaphor of the Woman Warrior in Judges 4”, Semeia 1993, 99-132.
• Weisman, Ze’ev, “Charismatic Leaders in the Era of the Judges”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 89 (1977), 399-411.
• Witte, Markus, „Geschichte / Geschichtsschreibung (AT)”, WiBiLex: https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/19400/ (Permanenter Link; dostęp 7.06.2020).
• Wolde, Ellen van, „Ya’el in Judges 4”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 107 (1995), 240-246.
• Wright, Jacob L., „Deborah’s War Memorial: The Composition of Judges 4–5 and the Politics of War Commemoration”, Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 123 (2011), 516-534.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2020.90.4.02

Biblioteka Nauki

2032403