Nauczanie papieża Franciszka o synodalności w kontekście współczesnej refleksji teologicznej i ekumenicznej

• Authors: Janusz Bujak

Title variants

EN

The Teaching of Pope Francis About Synodality in the Context of Contemporary Theological and Ecumenical Reflection

Abstracts

EN

The article deals with the ecclesiology of the local Church and synodality. Both topics have been present in Catholic theology since the time of the Second Vatican Council, which laid the foundation for the ecclesiology of the local/particular Church, collegiality of bishops and synodality. This ecclesiology was developed both theoretically and practically in the post-conciliar period, but there are some theologians who believe that during the pontificate of John Paul II there was a return to the universalist ecclesiology, as evidenced by the documents published by the Roman Curia, especially Communionis notio. Pope’s Francis teaching on synodality and strengthening the Church at local and regional levels addresses the demands of those theologians who believe that Chapter III of the Lumen Gentium Constitution has not yet been properly implemented. The Pope emphasizes, that synodality is a constitutive dimension of the Church and therefore what the Lord is asking of us is already in some sense fully present in the word “synod” itself.

PL

Artykuł podejmuje temat eklezjologii Kościoła lokalnego i synodalności. Oba tematy są obecne w teologii katolickiej od czasów Soboru Watykańskiego, który położył fundament pod eklezjologię Kościoła lokalnego/partykularnego, kolegialność biskupów i synodalność. Eklezjologia ta w okresie posoborowym została rozwinięta zarówno na płaszczyźnie teoretycznej jak i praktycznej, nie brakuje jednak teologów, którzy uważają, że w czasie pontyfikatu Jana Pawła II nastąpił powrót do eklezjologii uniwersalistycznej, o czym miałyby świadczyć dokumenty publikowane przez Kurię Rzymską, a zwłaszcza Communionis notio.Nauczanie papieża Franciszka na temat synodalności i konieczności wzmocnienia Kościoła na poziomie lokalnym i regionalnym wychodzi naprzeciw postulatom tych teologów, którzy uważają, że III rozdział Konstytucji Lumen gentium nie został dotąd we właściwy sposób wprowadzony w życie. Papież Franciszek podkreśla bowiem, że synodalność, to konstytutywny wymiar Kościoła, dlatego to, czego domaga się od nas Pan, w pewnym sensie jest już w całości zawarte w słowie „synod”.

Keywords

PL

katolicko–prawosławny dialog ekumeniczny; eklezjologia; papież Franciszek; Kościół lokalny; Sobór Watykański II; synodalność

EN

Catholic–Orthodox ecumenical dialogue; ecclesiology; Pope Francis; local Church; Second Vatican Council; synodality

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2021
• Volume: 91
• Issue: 1
• Pages: 51-76

Dates

published

2021

Contributors

author

Janusz Bujak

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/0000000188813134

References

• Baldisseri, L. (red.), Sinodo dei Vescovi. 50º Anniversario 1965–2015. Commemorazione durante la celebrazione della XIV Assemblea Generale Ordinaria (17 ottobre 2015), Città del Vaticano 2016.
• Brunini, M., „In cammino verso la sinodalità ecclesiale sospinti da papa Francesco”, Rassegna di Teologia 59/2018, 419–440.
• Buckenmaier, A., „Synodalität und Bischofskonferenz”, Catholica 74 (2020) nr 3, 161–179.
• Bueno de la Fuente, E., „El fundamento teológico de la sinodalidad”, Scripta Theologica 48 (2016), 645–665.
• Bujak, J., Dialog katolicko-prawosławny w latach 2005–2015, Szczecin 2016.
• Bujak, J., „Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej Synodalność w życiu i misji Kościoła”, w: P. Rabczyński (red.), Synodalność. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Pelplin 2020, 83–113.
• Bujak, J., Jedność na nowo odkrywana. Dialog katolicko-prawosławny w latach 1958–2000, Poznań 2000.
• Bujak, J., „Pierwszeństwo Kościoła powszechnego wobec Kościołów lokalnych”, Collectanea Theologica 76 (2006) nr 1, 39–55.
• Bujak, J., Prymat biskupa Rzymu w świetle katolicko-prawosławnego dialogu ekumenicznego, Szczecin 2007.
• Candia, F., Collegialità e Sinodo dei Vescovi sotto il pontificato di Papa Francesco, Rubbettino Editore 2018.
• Canobbio, G., „Sulla Sinodalità”, Teologia 41 (2016), 249–273.
• Cattaneo, A., La Chiesa locale. I fondamenti ecclesiologici e la sua missione nella teologia postconciliare, Città del Vaticano 2003.
• Coda, P., „Il cammino della Chiesa del Terzo Millennio”, w: P. Coda, R. Repole (red.), La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa. Commento a più voci al Documento della Commissione teologica internazionale, Bologna 2019, 9–18.
• Coda, P., „La sinodalità esercizio di Chiesa. A proposito del documento della CTI”, Sophia 11 (2019) nr 2, 171–185.
• Coda, P., „Scambio di doni: Chiesa cattolica e Chiese orientali. Il significato strategico del Documento di Ravenna”, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 393–421.
• Commissione mista internazionale per il Dialogo teologico tra la Chiesa cattolica e la Chiesa ortodossa (nel suo insieme), Sinodalità e Primato nel Primo Millennio: verso una comune comprensione nel servizio all’unità della Chiesa, Chieti 21 settembre 2016, http://www.christianunity.va/content/unitacristiani/it/dialoghi/sezione-orientale/chiese-ortodosse-di-tradizione-bizantina/commissione-mista-internazionale-per-il-dialogo-teologico-tra-la/documenti-di-dialogo/2016-sinodalita-e-primato-nel-primo-millennio--verso-una-comune-.html (dostęp 17.12.2020).
• Commissione Teologica Internazionale, La Sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa, Città del Vaticano 2018.
• Döring, H., „Die Wiederentdeckung der Ortskirche in der katholischen Ekklesiologie“, Orthodoxes Forum 2 (1988), 239–257.
• Famerée, J., „L’Église locale selon Lumen Gentium. Reactions orthodoxies à l’époque du concile”, Irénikon 2 (2015), 164–180.
• Famerée, J., „Scambio di doni: Chiesa cattolica e le Chiese orientali. Per un consenso differenziato”, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 408–421.
• Forte, B., La Chiesa nell’Eucaristia: per un’ecclesiologia eucaristica alla luce del Vaticano II, Napoli 1988.
• Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium, Częstochowa 2013.
• Franciszek, Konstytucja apostolska Episcopalis communio, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/konstytucje/episcopalis_communio_15092018.html (dostęp 21.12.2020).
• Franciszek, „Przemówienie do Kurii Rzymskiej. Rachunek sumienia”, 22 grudnia 2014 r., L’Osservatore Romano 1 (2015), 38–43.
• Franciszek, „«Synodalność» konstytutywnym wymiarem Kościoła. Przemówienie Papieża Franciszka podczas uroczystości upamiętniającej 50. Rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 11 (2015), 4–8.
• Giovanni di Pergamo (John Zizioulas), „La Chiesa come comunione: presentazione del tema”, Il Regno – documenti 17 (1993), 531–535.
• Hardt, M., „Papsttum und Ökumene. Über die Möglichkeiten eines universalen Petrusdienst“, Catholica 4 (1988), 304–321.
• Hryniewicz, W., Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny (1980–1991), Warszawa 1993.
• Jan Paweł II, „List apostolski motu proprio o naturze teologicznej i prawnej konferencji episkopatów Apostolos suos (21.05.1998)”, w: W. Kacprzyk, M. Sitarz (red.), Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, Lublin 2006, 286–301.
• Jan Paweł II, „List apostolski Ad tuendam fidem”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 10 (1998), 13–14.
• Jan Paweł II, „List apostolski Novo millennio ineunte”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 2 (2001), 4–28.
• Kasper, W., „Kościół jako wspólnota. Refleksje nad eklezjologiczną ideą przewodnią Soboru Watykańskiego II”, Communio 6 (1986) nr 4, 22–42.
• Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1984.
• Kongregacja ds. Biskupów, Kongregacja ds. Ewangelizacji Narodów, „Instrukcja o synodach diecezjalnych (19.03.1997)”, w: M. Sitarz, A. Romanko, U. Wasilewicz, P. Zając (red.), Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł 2, Lublin 2013, 517–557.
• Kongregacja Nauki Wiary, „List Communionis notio (28.05.1992)”, w: Z. Zimowski, J. Królikowski (red.), W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994¸ Tarnów 2010, 390–401.
• „Konsekwencje eklezjologiczne i kanoniczne sakramentalnej natury Kościoła. Eklezjalna komunia, koncyliarność i autorytet. Wspólna Międzynarodowa Komisja dla Dialogu Teologicznego między Kościołem Rzymskokatolickim a Kościołem Prawosławnym, Rawenna, 13 października 2007”, K. Karski (tłum.), Studia i Dokumenty Ekumeniczne 1–2 (2013), 39–54.
• Kuźma, A., „Istota eklezjologii pierwszego tysiąclecia w ujęciu prawosławnym i rzymskokatolickim w świetle dokumentu: «Synodalność i prymat w pierwszym Tysiącleciu: Ku wspólnemu rozumieniu w służbie jedności Kościoła»”, Elpis 21 (2019), 109–120.
• Legrande, H., Communio Ecclesiae, communio Ecclesiarum, collegium episcoporum, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 159–188.
• Masciarelli, M.G., Le radici del Concilio. Per una teologia della sinodalità, Bologna 2018.
• „Międzynarodowa Komisja Mieszana do Dialogu Teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim a Kościołem prawosławnym. Eklezjologiczne i kanoniczne konsekwencje sakramentalnej natury Kościoła. Communio, soborowość i autorytet, Rawenna, 13 października 2007 roku”, R. Kupiszewski (tłum.), Sympozjum 1 (2012), 117–132.
• Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Sensus fidei w życiu Kościoła, Kraków 2015.
• Morandini, S., „Un dinamismo ecumenico”, w: P. Coda, R. Repole (red.), La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa. Commento a più voci al Documento della Commissione teologica internazionale, Bologna 2019, 83–92.
• Nawracała, T., „Kościół powszechny i Kościoły lokalne w nauczaniu papieża Franciszka”, Poznańskie Studia Teologiczne 33 (2018), 23–39.
• Paweł VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntiandii (08.12.1975), Warszawa 1986.
• Petri, H., Die römisch-katholische Kirche und Ökumene, w: H.J. Urban, H. Wagner (red.), Handbuch der Ökumenik, t. 2, Paderborn 1986, 95–168.
• Philips, G., La Chiesa e il suo mistero nel Concilio Vaticano II. Storia, testo e commento della Costituzione «Lumen gentium», Milano 1993.
• Polkowski, J., Jan Paweł II w dialogu miłości z Kościołem wschodnim, Warszawa 1984.
• Pottmeyer, H.J., „La Chiesa in cammino, per configurarsi come Popolo di Dio”, w: A. Spadaro, C.M. Galli (red.), La riforma e le riforme nella Chiesa, Brescia 2016, 66–81.
• Pottmeyer, H.J., „Die Bischofskonferenz in der Synodalen Kirche“, Catholica 72 (2018) nr 1/2, 35–42.
• Rabczyński, P., „Synodalność według papieża Franciszka”, w: P. Rabczyński (red.), Synodalność. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, Pelplin 2020, 115–125.
• Ratzinger, J., „Eklezjologia Soboru Watykańskiego II”, w: Ratzinger J., Kościół – ekumenizm – polityka, Warszawa 1990.
• Repole, R., Il sogno di una Chiesa evangelica. L’ecclesiologia di papa Francesco, Città del Vaticano 2017.
• Repole, R., „Per una Chiesa a misura di Vangelo. L’ecclesiologia nel magistero di papa Francesco”, w: Papa Francesco. Quale teologia? A. Cozzi, R. Repole, G. Piana (red.), Assisi 2016, 69–126.
• Rigal, J., L’ecclésiologie de communion. Son évolution historique et ses fondements, Paris 1997.
• Sobór Watykański II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes.
• Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w świecie Christus Dominus.
• Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium.
• Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrostanctum Concilium.
• Söding, T., „Synodalität aus katholischer Sicht. Auf der Suche nach neuen Dynamiken”, Catholica 74 (2020) nr 2, 93–111.
• Spadaro, A., „Intervista a papa Francesco”, La Civiltà Cattolica 3918 (2013) nr 3, 449–477.
• Spadaro, A., Galli, C., „La sinodalità nella vita e nella missione della Chiesa”, La Civiltà Cattolica 4039 (2018) nr 4, 55–70.
• The North American Orthodox-Catholic Theological Consultation, Washington DC, A Response to the Joint International Commission for Theological Dialogue between the Roman Catholic Church and the Orthodox Church Document „Synodality and Primacy during the First Millennium: Towards a Common Understanding in Service to the Unity of the Church” (2016), October 28, 2017, https://www.usccb.org/news/2017/response-chieti-document-another-step-forward-catholic-and-orthodox-churches-common (dostęp 17.12.2020).
• Tillard, J.-M.-R., Église d’Églises. L’écclésiologie de communion, Paris 1987.
• Villar, J.R., „La sinodalidad en la reflexión teológica actual. Synodality in Current Theological Thought”, Ius canonicum 58 (2018), 69–82.
• Vitali, D., «Un popolo in cammino verso Dio». La sinodalità in Evangelii gaudium, Milano 2018.
• Weigel, G., Następny papież. Urząd Piotra i misja Kościoła, Poznań 2020.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2021.91.1.03

Biblioteka Nauki

2029762