Love, Mercy and Social Justice in the Context of Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalist Concept of Social Life

• Authors: Ryszard Ficek

Abstracts

PL

Przedmiotem niniejszego artykułu jest ukazanie miłości, miłosierdzia i sprawiedliwości społecznej z perspektywy personalizmu chrześcijańskiego prezentowanego przez Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dokonana przez autora interpretacja materiałów źródłowych ma na celu ukazanie powyższych wartości jako fundamentalnych cnót chrześcijańskich o charakterze komplementarnym, kształtujących dobro osoby ludzkiej – zarówno w wymiarze indywidualnym, jak też społecznym. W rozumieniu personalistyczno-prakseologicznym, tak miłość, miłosierdzie, jak i sprawiedliwość społeczna – ujmowane jako postawy oznaczające zobowiązanie i wierność – kształtowane są przede wszystkim w przestrzeni chrześcijańskiej rzeczywistości życia codziennego, zwłaszcza w wymiarze rodziny i narodu. Autor artykułu stawia pytanie, czy aretologia personalistycznej koncepcji Kardynała Wyszyńskiego może być aplikowana do konkretnych realiów współczesnej rzeczywistości życia społecznego? Odpowiedź na tak postawione kwestie jest niezwykle istotna, zwłaszcza w kontekście głoszonego obecnie „pluralizmu ideowego” charakterystycznego dla współczesnej kultury postmodernistycznej podkreślającej moralną ambiwalentność „płynnej” ponowoczesności.

EN

The article’s subject discusses love, mercy, and social justice from the perspective of Christian personalism presented by Cardinal Stefan Wyszyński. The author’s interpretation of source materials aims to present the above values as fundamental Christian virtues of a complementary nature, shaping the good of the human person’s goodness, both in the individual and social dimension. In the personalist-praxeological sense, both love, mercy, and social justice, understood as attitudes that which mean commitment and fidelity, are formed primarily in the Christian reality of everyday life, particularly with regard to one’s family and nation. The author of this article asks whether the aretology of Cardinal Wyszyński’s personalist concept of social life can be applied to the specific realities of the contemporary social life. The answer to such questions is extremely important, especially in the context of the currently proclaimed “ideological pluralism,” characteristic of present-day postmodern culture, which emphasizes the moral ambivalence of “liquid” postmodernity.

Keywords

PL

miłość; miłosierdzie; sprawiedliwość społeczna; personalizm; postmodernizm; Kardynał Stefan Wyszyński

EN

love; mercy; social justice; personalism; postmodernity; Cardinal Stefan Wyszyński

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2021
• Volume: 91
• Issue: 1
• Pages: 101-132

Dates

published

2021

Contributors

author

Ryszard Ficek

• The John Paul II Catholic University of Lublin

• https://orcid.org/0000000152386767

References

• Bartnik, C.S., „Chrześcijańska pedagogia narodowa według Stefana Wyszyńskiego,” in: C.S. Bartnik (ed.), Polska teologia narodu, Lublin 1988, 183–242.
• Bartnik, C.S., Teologia kultury, Lublin 1999.
• Bauman, Z., Etyka ponowoczesna, J. Bauman, J. Tokażewska-Bakir (transl.), Warszawa 1996.
• Benedict XVI, Deus caritas est, http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/encyclicals/documents/hf_ben-xvi_enc_20051225_deus-caritas-est.html (access 6.02.2021).
• Bernyś, M., “Miłosierdzie jako przymiot Boga,” in: L. Balter, S. Dusza, A. Piętka (eds.), Bóg bogaty w miłosierdzie (Kolekcja Communio 15), Poznań 2003, 44–58.
• Chudy, W, “Krąpiec Mieczysław Albert,” in: Powszechna encyklopedia filozofii, vol. 6, Lublin 2005, 43–48.
• Ficek, R., “(Post-) Modernity and Christian Culture: In the Context of the Personalism of Stefan Cardinal Wyszyński,” Roczniki Kulturoznawcze 11 (2020), 49–89.
• Ficek, R., Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland, Toruń 2020.
• Forycki, R., “Czas i czasy miłosierdzia,” in: L. Balter, S. Dusza, A. Piętka (eds.), Bóg bogaty w miłosierdzie (Kolekcja Communio 15), Poznań 2003, 331–341.
• Francis, Evangelii gaudium, http://www.vatican.va/content/francesco/en/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20131124_evangelii-gaudium.html (access 6.02.2021).
• Graczyk, M., “Miłość miłosierna zasadą życia chrześcijańskiego,” Studia Theologica Varsaviensia 31 (1993), 189–196.
• Huyssen, A., After the Great Divide: Modernism, Mass Culture, Postmodernism, New York (NY) 1988.
• Iwan, R., Polska, ale jaka?, Kilonia 1993.
• John Paul II, Letter to Families Gratissimam sane, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/letters/1994/documents/hf_jp-ii_let_02021994_families.html (access 6.02.2021).
• Jonas, H., “Heidegger und die Theologie,” in: G. Noller (ed.), Heidegger und die Theologie: Beginn und Fortgang der Diskussion, München 1967, 207–233.
• Kowalczyk, S., Człowiek a społeczność: zarys filozofii społecznej, Lublin 1994.
• Kowalczyk, S., „Etyka postmodernizmu,” Idō – Ruch dla Kultury 4 (2004), 333–339.
• Kowalczyk, S., Współczesny kryzys ideowo-aksjologiczny, Lublin 2011.
• Lewandowski, J., Eucharystia. Sakrament osoby i wspólnoty w nauczaniu Prymasa Wyszyńskiego, Warszawa 1988.
• Mounier, E., Wprowadzenie do egzystencjalizmów, Kraków 1964.
• Nitecki, P., Socjalizm, komunizm i ewangelizacja, Lublin 1998.
• Nossol, A., “Personalistyczno-humanistyczny aspekt w doznawaniu i świadczeniu miłosierdzia,” in: W. Słomka (ed.), Miłosierdzie w postawie ludzkiej (Homo Meditans 5), Lublin 1989, 45–52.
• Podsiad, A., Słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa 2001.
• Stasiak, S.J., “Sprawiedliwość Boża a usprawiedliwienie z wiary w Liście do Rzymian,” Biblica et Patristica Thoruniensa 11 (2018), 269–289.
• Tarnowski, J., “Filozofia współczesna i chrześcijaństwo,” Więź 1 (1983), 9–24.
• Ure, M., “The Politics of Mercy, Forgiveness and Love: A Nietzschean Appraisal,” South African Journal of Philosophy 26 (2007), 56–69.
• Warchoł, P., Miłosierny Bóg i miłosierny człowiek. Teologiczna interpretacja miłosierdzia w nauczaniu Jana Pawła II, Wrocław 2007.
• Waśkiewicz, H., “Prawa człowieka w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego,” Chrześcijanin w świecie 2 (1982), 3–12.
• Wojtyła, K., Miłość i odpowiedzialność, Lublin 1982.
• Wojtyła, K., “Podmiotowość i «to co nie redukowalne» w człowieku,” Ethos 1 (1988), no. 2–3, 21–28.
• Wyszyński, S., “Aby byli jedno. Słowo ekumeniczne 27 I 1966,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 272–275.
• Wyszyński, S., “Aktualność «Kazania na górze». Do Poloni rzymskiej 1 XI 1980,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 966–970.
• Wyszyński, S., “Budowanie Wrocławia z żywych i wybranych kamieni. Wrocław – kościół św. Wojciecha 15.10.1966,” in: S. Wyszyński, Z rozważań nad kulturą ojczystą, Warszawa 1998, 101–108.
• Wyszyński, S., “Chrystusowa odnowa społeczeństwa świata współczesnego. Na zakończenie Dni Społecznych w Poznaniu 21 XI 1971,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 471–476.
• Wyszyński, S., “Człowiek we wspólnocie Kościoła odpowiedzialny za Kościół Chrystusowy. List pasterski na wielki post 1978,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 815–821.
• Wyszyński, S., “Do rodziców w sprawie katolickiego wychowania młodzieży,” in: S. Wyszyński, Listy Pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, Paris 1975, 172–176.
• Wyszyński, S., “Duch Ewangelii w organizacji życia społeczno-zawodowego i publicznego w Polsce. Do wiernych w archikatedrze warszawskiej 6 I 1978,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 801–809.
• Wyszyński, S., “In principio erat Verbum... W 600-lecie powstania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków – kościół św. Anny 5.09.1964,” in: S. Wyszyński, Z rozważań nad kulturą ojczystą, Warszawa 1998, 56–68.
• Wyszyński, S., “Jakiej chcecie Polski? Do młodzieży akademickiej w Warszawie 22.03.1972,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 488–493.
• Wyszyński, S., “Kamienie węgielne budowania na górach świętych. Na Jasnej Górze po powrocie z uwięzienia 2.11.1956,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 62–67.
• Wyszyński, S., “Kim ma być człowiek w świecie współczesnym. Słowo pasterskie na XXXII Tydzień Miłosierdzia 15.08.1976,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 743–746.
• Wyszyński, S., “Kościół nie walczy z władzą, tylko z jej nadużyciami. Podczas uroczystości Świętego Stanisława w Krakowie 11 V 1975,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 642–647.
• Wyszyński, S., “Krzyż na szlaku Warszawy: Warszawa – kościół świętego Aleksandra 8.09.1973,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. XXXVI, 15–28.
• Wyszyński, S., „Kształtowanie kultury społeczno-katolickiej w Polsce. Do prawników 15.01.1971,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 436–444.
• Wyszyński, S., “Mater plorans gaudet de Filio… Kraków–Skałka 11.05.1980,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. LXIV, 196–199.
• Wyszyński, S., “Miłosierdziem budujemy Kościół Boży. List pasterski na XXXIII Tydzień Miłosierdzia 2–8.10.1977,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 786–790.
• Wyszyński, S., Miłość i sprawiedliwość społeczna. Rozważania społeczne, Poznań 1993.
• Wyszyński, S., “Modlitwa do Chrystusa na ulicach Warszawy. Podczas procesji Bożego Ciała 9. 06. 1977,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 783–785.
• Wyszyński, S., “Najważniejszą wartością na świecie jest człowiek, Do delegacji NSZZ “Solidarność” Region Mazowsze 19.10.1980,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 960–965.
• Wyszyński, S., “Nie dać sobie wydrzeć ziemi! Do Solidarności wiejskiej rolników indywidualnych. Warszawa–Miodowa 2.04.1981,” in: S. Wyszyński, Kościół w służbie narodu, Rome 1981, 268–278.
• Wyszyński, S., “Nie trzeba się bać Ewangelii. Do kapłanów stolicy 24.12.1976,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 764–768.
• Wyszyński, S., “O chrześcijańskim wyzwoleniu człowieka. List pasterski na adwent 1946,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 14–28.
• Wyszyński, S., “O katolickiej woli życia. List pasterski na Wielkanoc 1947,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 29–40.
• Wyszyński, S., “O rozwoju ludów – De populorum progressione promovenda. Warszawa – kościół św. Anny 5.06.1967,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. XXVI, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, 3–17.
• Wyszyński, S., “Odpowiedzialność – obowiązki – prawa w życiu narodu. Podczas uroczystości Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze 26.08.1980,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 948–954.
• Wyszyński, S., “Ojcze nasz. Do Instytutu Prymasowskiego podczas rekolekcji. Warszawa 4–8.12.1961,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. XIX, 312–436.
• Wyszyński, S., “Orędzie o prawie do nauczania religii,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. LII, 314–318.
• Wyszyński, S., “Pacem in terris. Konferencja II. Warszawa – kościół św. Anny 27.01.1964,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. XVI, 122–127.
• Wyszyński, S., “Płock – Czerwińsk – Grunwald – Konstancja – Jasna Góra,” in: S. Wyszyński, Z rozważań nad kulturą ojczystą, Warszawa 1998, 109–117.
• Wyszyński, S., “Prymat człowieka na globie. Do prawników. Warszawa 28.12.1969,” in: S. Wyszyński, “Idzie nowych ludzi plemię...,” Poznań 2001, 42–45.
• Wyszyński, S., “Prymat osoby nad rzeczą. Z okazji 30 rocznicy powstania Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL 7 III 1976,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 714–718.
• Wyszyński, S., “Przed Soborem Watykańskim II. Warszawa – kościół św. Anny 25.09.1962,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. XII, 165–188.
• Wyszyński, S., “Przywódca ludu rolniczego. Poświęcenie tablicy ku czci Wincentego Witosa. Warszawa 28.12.1975,” in: S. Wyszyński, “Nie rzucim ziemi...” Z przemówień do rolników, Warszawa 1984, 19–30.
• Wyszyński, S., “Rodzina–Naród–społeczeństwo, Kazanie świętokrzyskie 18.01.1976,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 686–693.
• Wyszyński, S., “Społeczność przyrodzona i nadprzyrodzona. II Konferencja Akademicka. Warszawa – kościół św. Anny 16.02.1957,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. II, 57–79.
• Wyszyński, S., “Tajemnica więzi z ojczyzną. Do młodzieży polskiej z Londynu 7.01.1972,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 483–487.
• Wyszyński, S., “Uniwersytet katolicki w społeczeństwie polskim. Warszawa – archikatedra św. Jana 18. 04. 1971,” in: S. Wyszyński, Z rozważań nad kulturą ojczystą, Warszawa 1998, 182–191.
• Wyszyński, S., Uświęcenie pracy zawodowej, Paris 1963.
• Wyszyński, S., “W obronie religii Chrystusowej i bezpieczeństwa ojczyzny. Podczas uroczystości Królowej Polski na Jasnej Górze 3 V 1973,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 547–549.
• Wyszyński, S., “Wiecznie oporny – człowiek Boży. Do aktorów i pracowników pióra. Warszawa – kościół św. Anny 15.05.1977,” in: S. Wyszyński, Prymas Tysiąclecia, Paris 1982, 248–250.
• Wyszyński, S., “Społeczna krucjata miłości. Warszawa 21.03.1969,” in: S. Wyszyński, “Idzie nowych ludzi plemię...,” Poznań 2001, 221–229.
• Wyszyński, S., “O pokoju na ziemi Kazanie świętokrzyskie 11.01.1976,” in: S. Wyszyński, Nauczanie społeczne 1946–1981, Warszawa 1990, 672–683.
• Wyszyński, S., “Jasnogórskie zobowiązania... Bydgoszcz 19.12.1956,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. I, 301–308.
• Wyszyński, S., “Kościół wspólnototwórczy, Warszawa–Miodowa 4.08.1970,” in: S. Wyszyński, Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981, vol. I–LXVII, Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. XXXIV, 145–156.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2021.91.1.05

Biblioteka Nauki

2029765