An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From: A Polemic with James Prothro

• Authors: Sławomir Zatwardnicki

Abstracts

PL

W literaturze teologicznej znaleźć można liczne odwołania do analogii między Wcieleniem Słowa a wyrażeniem słów Bożych w ludzkim języku. W „The Christological Analogy and Theological Interpretation” James Prothro wskazuje, że analogia inkarnacyjna jest przydatna jedynie w podkreślaniu podwójnej proweniencji Pisma (Boskie i ludzkie autorstwo). Nie sprawdza się jednak w sytuacji, gdy z analogii wywodzi się koncepcję natchnienia albo próbuje na jej podstawie wyprowadzić wnioski dotyczące interpretacji ksiąg natchnionych. Według teologa tekst i rzeczywiste Wcielenie są dwoma różnymi przykładami boskiego ujawnienia się ludziom, a między chrystologią i teologią Pisma nie ma bezpośredniego przejścia. Niniejszy artykuł jest polemiką z tezami Prothro, które zostały poddane krytyce. Ucieczka teologa przed analogią inkarnacyjną okazała się nieudana. Ograniczenia analogii nie przekreślają możliwości jej użycia. Należy tylko pamiętać o „niepodobnym podobieństwie” charakteryzującym każdą analogię. W zakończeniu wskazano kierunki dalszych badań.

EN

Theological literature contains many references to the analogy between the Incarnation of the Word and the expression of God’s words in human language. In “The Christological Analogy and Theological Interpretation” James Prothro points out that the incarnational theology is useful only in emphasizing the dual provenance of Scripture (divine and human authorship). Nevertheless, it does not hold true in a situation in which one derives the concept of inspiration from the analogy or tries to formulate conclusions on how to interpret the inspired books on its basis. According to the theologian, the text and the actual Incarnation are two different examples of divine self-disclosure to humans, and there is no immediate transit between Christology and the theology of Scripture. This article is a polemic with Prothro’s theses, which have been subjected to criticism. The theologian’s escape from the incarnational theology has proved unsuccessful. The limitations of the analogy do not prevent one from the possibility of using it. One should only remember about the “dissimilar similarity,” characteristic of every analogy. The final part of the article contains directions for further studies.

Keywords

PL

James Prothro; analogia inkarnacyjna; analogia Maryjna; hermeneutyka biblijna; natchnienie biblijne; chrystologia a bibliologia

EN

James Prothro; incarnational analogy; Marian analogy; biblical hermeneutics; biblical inspiration; Christology; theology of Scripture

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2021
• Volume: 91
• Issue: 2
• Pages: 37-75

Dates

published

2021

Contributors

author

Sławomir Zatwardnicki

• Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Polska

• https://orcid.org/0000000175976604

References

• Barr, J., Biblical Faith and Natural Theology, Oxford 1993.
• Barth, M., Conversation with the Bible, New York 1964.
• Benedict XVI, Address of His Holiness Benedict XVI to Academics of the Pontifical Biblical Institute on the Occasion of the 100th Anniversary of its Foundation (26.10.2009), http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2009/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20091026_pib.html (access 7.04.2021).
• Benedict XVI, Address of His Holiness Benedict XVI During the 14th General Congregation of the Synod of Bishops (14.10.2008), http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2008/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20081014_sinodo.html (access 7.04.2021).
• Benedict XVI, Apostolic Exhortation Verbum Domini. http://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/apost_exhortations/documents/hf_ben-xvi_exh_20100930_verbum-domini.html (access 7.04.2021).
• Berkouwer G.C., Holy Scripture, transl. J.B. Rogers, Grand Rapids 1975.
• Bouyer, L., Wprowadzenie do życia duchowego. Zarys teologii ascetycznej i mistycznej, transl. L. Rutowska, Warszawa 2014.
• Cameron, N.M. de S., “Incarnation and Inscripturation. The Christological Analogy in the Light of Recent Discussion”, Scottish Bulletin of Evangelical Theology (1985) no. 3, 35–46.
• Cantalamessa, R., “Litera zabija, Duch ożywia”. Lektura duchowa Biblii”, in Słowo Boże w życiu i misji Kościoła, S. Szymik (ed.), Lublin 2009, 273–285.
• Davidson, I.J., “Chalcedon, Council of”, in The Cambridge Dictionary of Christian Theology, (ed.) I.A. McFarland, D.A.S. Fergusson, K. Kilby, I.R. Torrance, Cambridge 2011, 92–94.
• Denzinger, H., “Council of Chalcedon 451”, in The sources of catholic dogma, transl. R.J. Deferrari, Fitzwilliam 1955, 60–61.
• Enns, P., Inspiration and Incarnation. Evangelicals and the Problem of the Old Testament, Grand Rapids 2015.
• Dąbek, T.M., “Postulat jedności interpretacji Biblii i doświadczenia Kościoła w posynodalnej adhortacji Benedykta XVI “Verbum Domini””, in Hermeneutyka Pisma Świętego w Kościele. Wokół adhortacji “Verbum Domini” Benedykta XVI o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, R. Pindel, S. Jędrzejewski (ed.), Kraków 2012, 9–25.
• Farkasfalvy, D., Inspiration & Interpretation. A Theological Introduction to Sacred Scripture, Washington, 2010.
• Farkasfalvy, D., A Theology of the Christian Bible. Revelation – Inspiration – Canon, Washington 2018.
• Farkasfalvy, D., “W poszukiwaniu nowej, “postkrytycznej” metody egzegezy biblijnej”, in Nowa ewangelizacja, L. Balter (ed.), Poznań 1993, 272–290.
• Ferdek, B., “Błąd teologiczny a ekumenizm”, in Status błędu w filozofii i teologii, B. Ferdek, L. Miodoński (eds.), Wrocław 2014, 155–168.
• Ferdek, B., “Via philosophica”, in Via Benedicta. Warsztat naukowy Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, B. Ferdek, W. Trojnar (ed.), Wrocław 2020, 195–208.
• Fitzmyer, J.A., “The Biblical Commission and Christology”, Theological Studies (1985) no. 3, 407–479.
• Gadenz, P.T., “Magisterial Teaching on the Inspiration and Truth of Scripture. Precedents and Prospects”, Letter & Spirit (2010) no. 6, 67–91.
• Giambrone, A., “The Quest for the ‘Vera et Sincera de Jesu’. ‘Dei Verbum’ §19 and the Historicity of the Gospels”, Nova et Vetera, English edition, (2015) no. 1, 87–123.
• Hahn, S.W., Covenant and Communion. The Biblical Theology of Pope Benedict XVI, Grand Rapids 2009.
• Hahn, S.W., “For the Sake of Our Salvation. The Truth and Humility of God’s Word”, Letter & Spirit (2010) no. 6, 21–45.
• Healy, M.E., “Behind, in Front of . . . or through the Text? The Christological Analogy and the Lost World of Biblical Truth”, in “Behind” the Text: History and Biblical Interpretation, C. Bartholomew, C.S. Evans, M. Healy, M. Rae (eds.), Grand Rapids 2003, 181–195.
• International Theological Commission, From the Diakonia of Christ to the Diakonia of the Apostles (2002), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_con_cfaith_pro_05072004_diaconate_en.html (access 7.04.2021).
• International Theological Commission, The Interpretation of Dogma (1989), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1989_interpretazione-dogmi_en.html (access 7.04.2021).
• International Theological Commission, Select Questions on Christology (1979), http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1979_cristologia_en.html (access 7.04.2021).
• International Theological Commission, Theology Today: Perspectives, Principles and Criteria, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_con_cfaith_pro_05072004_diaconate_en.html (access 7.04.2021).
• Jeanrond, W.G., Hermeneutyka teologiczna. Rozwój i znaczenie, transl. M. Borowska, Kraków 1999.
• John Chrysostom, In Gen., Hom. 17 (PG 53).
• John Paul II [Giovanni Paolo II], Discorso di sua Santità Giovanni Paolo II sull’interpretazione della Bibbia nella Chiesa (23.04.1993), http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/1993/april/documents/hf_jp-ii_spe_19930423_interpr-bibbia.html (access 7.04.2021).
• Krąpiec, M.A., “Analogia”, http://www.ptta.pl/pef/pdf/a/analogia.pdf (access 25.02.2021).
• Łabuda, P., “Joseph Ratzinger – Benedykt XVI i Łukaszowy przekaz o narodzeniu Jezusa. Historia i teologia”, in Jezus z Nazaretu. Poszukiwania chrystologiczne drogą wyznaczoną przez Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, J. Królikowski, P. Łabuda, A. Michalik (eds.), Tarnów 2016, 31–42.
• Levering, M., Engaging the Doctrine of Revelation. The Mediation of the Gospel through Church and Scripture, Grand Rapids 2014.
• Linke, W., “Logos Wcielony i słowo przepowiadane. Teologia Słowa Bożego i praktyka przepowiadania Słowa Bożego w ‘Verbum Domini’, ‘Lumen fidei’ i ‘Evangelii gaudium’”, Warszawskie Studia Teologiczne (2015) no. 1, 104–123.
• Mansini, G., Fundamental Theology, Washington 2018.
• Müller, G.L., Dogmatyka katolicka, transl. W. Szymona, Kraków 2015.
• Muszyński, H., “Charyzmat natchnienia biblijnego”, in Wstęp ogólny do Pisma Świętego, J. Szlaga (ed.), Poznań 2008, 17–68.
• Need, S.W., “Language, Metaphor, and Chalcedon. A Case of Theological Double Vision”, Harvard Theological Review (1995) no. 2, 237–255.
• Nichols, A., Epiphany. A Theological Introduction to Catholicism, [s.l.] 2016.
• O’Collins, G., Inspiration. Towards a Christian Interpretation of Biblical Inspiration, Oxford 2018.
• O’Collins, G., Revelation. Towards a Christian Interpretation of God’s Self-revelation in Jesus Christ, Oxford 2016.
• Oliynyk, A., “Liturgiczno-sakralne źródła inspiracji dla homilii prawosławnej”, Roczniki Teologiczne (2017) no. 12, 117–127 (DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2017.64.12-8).
• Pietkiewicz, R., Gdy otwierasz Biblię. Podręcznik, (ed.) H. Lempa, Wrocław 2000.
• Pinnock, C., The Scripture Principle, San Francisco 1984.
• Pius XII, Encyclical Divino Afflante Spiritu, http://www.vatican.va/content/pius-xii/en/encyclicals/documents/hf_p-xii_enc_30091943_divino-afflante-spiritu.html (access 7.04.2021).
• Pokrywiński, R., “Pojęcie Objawienia Bożego według Josepha Ratzingera”, in Teologia fundamentalna w twórczości Josepha Ratzingera, K. Kaucha, J. Mastej (eds.), Lublin 2017, 81–102.
• Pontifical Biblical Commission [Pontificia Commissione Biblica], “Bibbia e Cristologia”, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/pcb_documents/rc_con_cfaith_doc_20090608_bibbia-cristologia_it.html (access 7.04.2021).
• Pontifical Biblical Commission, Instruction Concerning the Historical Truth of the Gospels, https://catholic-resources.org/ChurchDocs/PBC_HistTruthFitzmyer.htm#PBCText (access 7.04.2021).
• Pontifical Biblical Commission, The Interpretation of the Bible in the Church, https://catholic-resources.org/ChurchDocs/PBC_Interp-FullText.htm (access 7.04.2021).
• Potterie, I. de La, Maryja w tajemnicy przymierza (Theotokos, 10), transl. A. Tronina, Częstochowa 2000.
• Prothro, J.B., “The Christological Analogy and Theological Interpretation. Its Limits and Use”, Journal of Theological Interpretation (2020) no. 1, 102–119 (DOI: 10.5325/jtheointe.14.1.0102).
• Ratzinger, J., Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii, transl. M. Górecka, W. Szymona, Lublin 2015, Opera omnia, vol. 6, part 1.
• Ratzinger, J., “Kontrowersje wokół interpretacji Pisma”, in id., Słowo Boga. Pismo – Tradycja – Urząd, transl. W. Szymona, Kraków 2008.
• Ratzinger, J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja, transl. W. Szymona, Lublin 2016, Opera omnia, vol. 7, part 1.
• Ratzinger, J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja, transl. E. Grzesiuk, Lublin 2016, Opera omnia, vol. 7, part 2.
• Ratzinger, J., Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach, transl. J. Merecki, Lublin 2018, Opera omnia, vol. 9, part 1.
• Ratzinger, J., “Wprowadzenie do dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej”, in Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich, transl. R. Rubinkiewicz (ed.), Warszawa 1999, 21–23.
• Riches, A., Ecce homo. On the Divine Unity of Christ, Grand Rapids, Michigan 2016.
• Second Vatican Council, Dogmatic Constitution on Divine Revelation Dei Verbum, http://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19651118_dei-verbum_en.html (access 7.04.2021).
• Senior, D., “‘Verbum Dei’. Authentic Catholic Interpretation of the Bible”, The Bible Today (2012) no. 1, 15–20.
• Siemieniewski, A., Pentekostalizacja chrześcijaństwa. Przewodnik teologiczno-pastoralny, http://www.siemieniewski.archidiecezja.wroc.pl/?q=node/226 (access 12.02.2021).
• Sokolowski, R., “God’s Word and Human Speech”, Nova et Vetera, English Edition, (2013) no. 1, 187–210.
• Synod of Bishops, Message to the People of God of the XII Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops, https://www.vatican.va/roman_curia/synod/documents/rc_synod_doc_20081024_message-synod_en.html (access 7.04.2021).
• Szczur, P., “Dzieło stworzenia w Homiliach na Księgę Rodzaju św. Jana Chryzostoma”, Biblica et Patristica Thoruniensia (2011) no. 4, 321–339.
• Vagaggini, C., Teologia. Pluralizm teologiczny, transl. J. Partyka, Kraków 2005, s. 98. 181.
• Webster, J., Holy Scripture. A Dogmatic Sketch, Cambridge 2003.
• Work, T., Living and Active. Scripture in the Economy of Salvation, Grand Rapids 2002.
• Wright IV, W.M., Martin F., Encountering the Living God in Scripture. Theological and Philosophical Principles for Interpretation, Grand Rapids 2019.
• Wróbel, M., Szymik, S., Napora, K. (eds.), Natchnienie Pisma Świętego. W świetle świadectwa tekstów o nich samych, Lublin 2017.
• Zatwardnicki, S., Chalcedońska formuła “bez zmieszania i bez rozdzielania” w świetle dokumentów Międzynarodowej Komisji Teologicznej, Wrocław 2017.
• Zatwardnicki, S., Księgi natchnione i ich interpretacja. Inspirujące przesłanie Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, Lublin 2021.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2021.91.2.03

Biblioteka Nauki

2029752