Obecność eucharystyczna a uobecnienie Chrystusa w słowie Bożym. Studium inspirowane poglądami Roberta Sokolowskiego

• Authors: Sławomir Zatwardnicki

Title variants

EN

Eucharistic Presence and the Re-presentation of Christ in the Word of God: A Study Inspired by the Views of Robert Sokolowski

Abstracts

EN

Robert Sokolowski writes that biblical words activate God’s presence. However, is it appropriate to speak about the sacramentality of the Word of God analogous to the sacrament itself? The article presents reflections on the word of God “becoming present” intra mysteriorum celebrationem. This issue is related to the topic of the relationship between the past and the present in the Eucharist, which Sokolowski deals with. The article recapitulates the philosopher's views on the Eucharistic presence, then, in dialogue with him, it reflects on the presence of Christ in the word of God. The “Passover centeredness” of Scripture implies a kind of re-presentation of God's anticipatory self-giving in the events witnessed to in the inspired texts. The liturgy of the Word must lead to the climax of the Easter event and its sacramental re-presentation. There can be no question of “two presences” of the Lord during the Holy Mass. The words of institution uttered at the Last Supper play a role in the actualization of the Passover, while the inspired words are not in the same way “institutive”. Only in their interior orientation do they lead to the mystery of Christ present in the Blessed Sacrament.

PL

Robert Sokolowski pisał, że biblijne słowa uaktywniają obecność Boga. Czy można jednak mówić o sakramentalności słowa analogicznej do samego sakramentu? W artykule zebrano refleksje na temat „uobecnienia” słowa Bożego intra mysteriorum celebrationem. Kwestia ta wiąże się z tematem związku przeszłości z teraźniejszością w Eucharystii, którym zajmował się Sokolowski. W artykule zrekapitulowano poglądy filozofa dotyczące obecności eucharystycznej, w dialogu z którym dokonano następnie namysłu nad obecnością Chrystusa w słowie Bożym. Z „paschalnocentryczności” Pisma Świętego wynika jakiegoś rodzaju uobecnienie antycypacyjnego wydania się Boga w wydarzeniach zaświadczonych w natchnionych tekstach. Liturgia słowa musi prowadzić do kulminacyjnego wydarzenia Paschy i jego sakramentalnego uobecnienia. Nie może być mowy o „dwóch obecnościach” Pana w czasie Mszy Świętej. Słowa ustanowienia z Ostatniej Wieczerzy pełnią rolę w aktualizacji Paschy, zaś natchnione słowa nie są w taki sam sposób słowami „ustanawiającymi”. Dopiero w ich wewnętrznym ukierunkowaniu prowadzą do misterium Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie.

Keywords

PL

obecność eucharystyczna; uobecnienie słowa Bożego; liturgia słowa; sakramentalność słowa Bożego; Najświętszy Sakrament; Robert Sokolowski

EN

Eucharistic presence; re-presentation of the Word of God; liturgy of the Word; sacramentality of the Word of God; Most Blessed Sacrament; Robert Sokolowski

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2021
• Volume: 91
• Issue: 3
• Pages: 95-123

Dates

published

2021

Contributors

author

Sławomir Zatwardnicki

• Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Polska

• https://orcid.org/0000000175976604

References

• Św. Augustyn, Quaestiones in Heptateuchum.
• Balthasar von H.U., Medytacja chrześcijańska, tłum. W. Szymona, Poznań 2014.
• Barron R., Exploring Catholic Theology. Essays on God, Liturgy, and Evangelization, Grand Rapids 2015.
• Benedykt XVI, Adhortacja Verbum Domini (30.09.2010), Watykan 2010.
• Benedykt XVI, Anioł Pański Chrystus towarzyszy nam w drodze (6.04.2008). https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/modlitwy/ap_06042008.html (dostęp: 07.07.2021).
• Craig W.L., „God, Time and Eternity”, Religious Studies (1978) nr 4, s. 497-503.
• Evdokimov P., Prawosławie, tłum. J. Klinger, Warszawa 1964.
• Farkasfalvy D., Inspiration & Interpretation. A Theological Introduction to Sacred Scripture, Washington, 2010.
• Franciszek, Encyklika Lumen fidei (29.06.2013), Watykan 2013.
• Froniewski J., Teologia anamnezy eucharystycznej jako pamiątki uobecniającej ofiarę Chrystusa i jej implikacje ekumeniczne, Wrocław 2011.
• Gitt W., Time and Eternity, Neptune 2001, s. 48.
• Goldingay J., Models for Interpretation of Scripture, Toronto 2004.
• Góźdź K., „Czas a wieczność według Josepha Ratzinger/Benedykta XVI”, Studia nauk teologicznych 12 (2017), s. 155–171 (DOI: 10.24425/119344).
• Guitton J., Absurd i tajemnica. O czym rozmawiałem z prezydentem Mitterandem, tłum. J. Łukaszewicz, Wrocław 1998.
• Hahn S., Przymierze i komunia. Teologia biblijna papieża Benedykta XVI, tłum. D. Krupińska, Kraków 2021.
• Hałas S., „«He may exalt you at the expected time» (1 Pet 5:6). The Conception of Time in the First Letter of Peter”, Verbum Vitae (2020) nr 1, s. 219-228.
• Kasper W., Kościół katolicki. Istota, rzeczywistość, posłannictwo, tłum. G. Rawski, Kraków 2014.
• Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 2009.
• Krąpiec M.A., Analogia, http://www.ptta.pl/pef/pdf/a/analogia.pdf [dostęp: 12.07.2021].
• Lamb M.L., „Eternity Creates and Redeems Time. A Key to Augustine’s Confessions within a Theology of History”, w: Divine Creation in Ancient, Medieval, and Early Modern Thought. Essays Presented to the Rev'd Dr Robert D. Crouse, red. M. Treschow, W. Otten, W. Hannam, Leiden–Boston 2007, s. 117-140.
• Levering M., Engaging the Doctrine of Revelation. The Mediation of the Gospel through Church and Scripture, Grand Rapids 2014.
• Liszka P., Biblijna teologia czasu, Wrocław 1990.
• Liszka P., Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną. (Wpływ koncepcji czasu na refleksję teologiczną), Warszawa 1992.
• Martin F., „Revelation and Understanding Scripture. Reflections on the Teaching of Joseph Ratzinger, Pope Benedict XVI”, Nova et Vetera, English Edition (2015) nr 1, s. 253-272.
• McPartlan P., Sacrament of Salvation. An Introduction to Eucharistic Ecclesiology, Edinburgh 1995.
• Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, tłum. J. Prokopiuk, Kraków 2007.
• Nadolski B., „Christus heri, hodie et in saecula saeculorum. Uobecniająca pamięć misterium paschalnego”, Ethos (2012) nr 3, s. 21-35.
• O’Collins G., Fundamental Theology, Eugene 2001.
• O’Collins G., Inspiration. Towards a Christian Interpretation of Biblical Inspiration, Oxford 2018.
• O’Collins G., Revelation. Towards a Christian Interpretation of God’s Self-revelation in Jesus Christ, Oxford 2016.
• Papieska Komisja Biblijna, „Interpretacja Biblii w Kościele”, w: Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich , tłum. i red. R. Rubinkiewicz, Warszawa 1999 (Rozprawy i Studia Biblijne, 4), s. 25–100.
• Pitre B., Jesus and the Jewish Roots of the Eucharist. Unlocking the Secrets of the Last Supper, New York 2011.
• Ratzinger J. (Benedykt XVI), Formalne zasady chrześcijaństwa. Szkice do teologii fundamentalnej, tłum. W. Szymona, Poznań 2009.
• Ratzinger J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja, tłum. E. Grzesiuk (Opera omnia 7/2), Lublin 2016.
• Ratzinger J., Teologia liturgii. Sakramentalne podstawy życia chrześcijańskiego, tłum. W. Szymona (Opera omnia 11), Lublin 2012.
• Ratzinger J., Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach, tłum. J. Merecki, Lublin 2018 (Opera omnia 9/1).
• Ratzinger J., Zmartwychwstanie i życie wieczne. Studia o eschatologii i teologii nadziei, tłum. J. Kobienia (Opera omnia 10), Lublin 2014.
• Rostworowski P., W szkole modlitwy, Kraków 2011.
• Roszak P., „Revelation and Scripture. Exploring Scriptural Foundation of Sacra Doctrina in Aquinas”, Angelicum 93 (2016), s. 191-218.
• Scheffczyk L., „Sacred Scripture. God’s Word and the Church’s Word”, Communio, wyd. ang. (2001) nr 1, s. 26-41.
• Sobór Watykański II, „Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 350-363.
• Sobór Watykański II, „Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 48-78.
• Sokolowski R., Christian Faith and Human Understanding. Studies on the Eucharist, Trinity, and the Human Person, Washington 2006.
• Sokolowski R., Eucharistic Presence. A Study in the Theology of Disclosure, Washington 1994.
• Sokolowski R., The God of Faith and Reason. Foundations of Christian Theology, Washington 1995.
• Sokolowski R., „God’s Word and Human Speech”, Nova et Vetera, English Edition, (2013) nr 1, 187–210.
• Sokolowski R., Obecność eucharystyczna. Studium z teologii fenomenologicznej, Tarnów 2005.
• Szymik J., W światłach Wcielenia. Chrystologia kultury, Katowice-Ząbki 2004.
• Świerzawski W., „Hermeneutyka w liturgii”, Ruch Biblijny i Liturgiczny (1971) nr 2-3, s. 131-147 (DOI: 10.21906/rbl.3176).
• Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, I-III, Torino 1962-1963.
• Wainwright G., „Sacramental Time”, Studia liturgica (1982) nr 2-4, s. 135-146.
• Work T., Living and Active. Scripture in the Economy of Salvation, Grand Rapids 2002.
• Woźniak R., Różnica i tajemnica. Objawienie jako teologiczne źródło ludzkiej sobości, Poznań 2012.
• Wright IV W.M., Martin F., Encountering the Living God in Scripture. Theological and Philosophical Principles for Interpretation, Grand Rapids 2019.
• Zatwardnicki S., „An Incarnational Analogy That Is Hard to Escape From. A Polemic with James Prothro”, Collectanea Theologica (2021) nr 2, s. 37-75 (DOI: 10.21697/ct.2021.91.2.03).
• Zatwardnicki S., „Eucharystia jako «miejsce osobliwe». Na marginesie monografii Piotra Liszki pt. «Wpływ nauki o czasie na refleksję teologiczną»” – w oczekiwaniu na druk w publikacji zbiorowej.
• Zatwardnicki S., „Recenzja: W.M. Wright IV, F. Martin, Encountering the Living God in Scripture. Theological and Philosophical Principles for Interpretation, Baker Academic, Grand Rapids 2019, ss. 253”, Wrocławski Przegląd Teologiczny (2021) nr 1, s. 483-495 (DOI: 10.34839/wpt.2021.29.1.483-495).
• Zatwardnicki S., „Stół Bożego słowa i Ciała Chrystusowego (DV 21)” – w oczekiwaniu na druk w posympozjalnej monografii wieloautorskiej.
• Zatwardnicki S., Kościół zgorszenia – tajemnica obrazy, Katowice 2018.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2021.91.3.04

Biblioteka Nauki

2029716