Psalm 37 zbiorem sentencji mądrościowych? Analiza Psalmu 37 i pytanie o zakorzenienie psalmów mądrościowych w Psałterzu

• Authors: Jakub Slawik

Title variants

EN

Psalm 37: A Collection of Wisdom Sentences? An Analysis of Psalm 37 and the Question of the Rooting of the Wisdom Psalms in the Psalter

Abstracts

EN

Psalm 37 comes across as a collection of wisdom sentences reminiscent of the Book of Proverbs. A detailed analysis of this Psalm leads to the conclusion that it is an elaborate composition (aside from minor editorial additions) and should be interpreted as such. Substantively, it belongs to the Psalter (placed in the concluding section of the first Davidic Psalter), for it emphatically urges the recipient to put his trust in the God who saves the righteous and brings the wicked to destruction. It is religiously and liturgically marked much more than the collections from the Book of Proverbs.

PL

Psalm 37 uchodzi za zbiór sentencji mądrościowych, przypominający Księgę Przysłów. Szczegółowa analiza tego Psalmu prowadzi do wniosku, że jest on kunsztowną kompozycją (pomijając drobne redakcyjne uzupełnienie) i jako taki powinien być interpretowany. Rzeczowo przynależy on do Psałterza (umieszczony w końcowej części pierwszego Psałterza Dawidowego), gdyż z naciskiem wzywa odbiorcę do pokładania ufności w Bogu, który ocala sprawiedliwego, a niegodziwego przywodzi do zagłady. Jest znacznie bardziej niż zbiory z Księgi Przysłów naznaczony religijnie i liturgicznie.

Keywords

PL

Psalm 37; psalmy mądrościowe; kunsztowna kompozycja; wezwanie do ufności do Boga

EN

Psalm 37; wisdom psalms; elaborate composition; call to trust in God

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2021
• Volume: 91
• Issue: 4
• Pages: 5-62

Dates

published

2021

Contributors

author

Jakub Slawik

• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie

• https://orcid.org/0000000178677714

References

• BHS: Biblia Hebraica Stuttgartensia, wyd. 5. poprawione, red. K. Elliger, W. Rudolph, A. Schneker, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 1997.
• Botha, Philippus J., „Interpreting ‘Torah’ in Psalm 1 in the light of Psalm 119”, HTS Teologiese Studies/Theological Studies 68/1 (2012), 1-7.
• BW10: BibleWorks Version 10 (G i V w wersjach zamieszczonych w tym programie).
• Craigie, Peter C., Psalms 1–50 (Word Biblical Commentary 19), Word Books, Dallas, TX 1983 (wersja elektroniczna bez numerów stron).
• Dahood, Mitchell, Psalms I: 1-50. Introduction, Translation, and Notes (The Anchor Bible), Doubleday, Garden City, NY 1995.
• DeClaissé-Walford, Nancy, Jacobson, Rolf A., Tanner, Beth Laneel, The Book of Psalms (The New International Commentary on the Old Testament), Eerdmans, Grand Rapid, MI, 2014.
• Dell, Katharine J., „‘I will solve my riddle to the music of the lyre’ (Psalm 49: 4 [5]): A Cultic Setting for Wisdom Psalms?”, w: Dell, Katharine J., The Solomonic Corpus of 'Wisdom' and Its Influence, Oxford University Press, Oxford 2020, 131-142.
• Forti, Tova, „Gattung and Sitz im Leben: Methodological Vagueness in Defining Wisdom Psalms”, w: Was There a Wisdom Tradition? New Prospects in Israelite Wisdom Studies (Society of Biblical Literature: Ancient Israel and Its Literature 23), red. Mark R. Sneed, SBL Press, Atlanta 2015, 205-220.
• Fox, Michael V., „Three Theses on Wisdom”, w: Was There a Wisdom Tradition? New Prospects in Israelite Wisdom Studies (Society of Biblical Literature: Ancient Israel and Its Literature 23), red. Mark R. Sneed, SBL Press, Atlanta 2015, 69-0.
• Gerstenberger, Erhard S., Psalms Part 1: with an Introduction to Cultic Poetry (The Forms of the Old Testament Literature XIV), Eerdmans, Grand Rapid, MI, 1991.
• Gesenius’ Grammatik: Wilhelm Gesenius’ Hebräische Grammatik, völlig umgearbeitet von E. Kautzsch, wyd. 28 (Leipzig 1909). Wydanie w: Gesenius-Kautzsch-Bergsträsser, Hebräische Grammatik, Georg Olms, Hildsheim/Zürich/New York 1991.
• Grätz, Sebastian, „Kanonbildung”, w: Dietrich, Walter (wyd.), Die Welt der Hebräischen Bibel: Umfeld – Inhalte – Grundthemen, W. Kohlhammer, Stuttgart 2017, 96-110.
• Grogan, Geoffrey W., Psalms (The Two Horizon Old Testament Commentary), Eerdmans, Grand Rapid, MI/Cambridge 2008.
• Gunkel, Hermann, Die Psalmen (Göttinger Handkommentar zum Alten Testament II/2, 4. Aufl.), Vandenkoeck & Ruprecht, Göttingen 1926.
• Gunkel, Hermann, Einleitung in die Psalmen: Die Gattungen der religiösen Lyrik Israels, zu Ende geführt von Joachim Begrich, Vandenkoeck & Ruprecht, Göttingen 41985.
• HAHAT: Gesenius, Wilhelm, Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, opracowanie i wydanie Herbert Donner, współpraca Udo Rüterwörden, Johannes Jenz, rozpoczęcie D. Rudolf Meyer, wyd. 18., Springer, Heidelberg/Dordrecht/London/New York 2013.
• Hausmann, Jutta, „Weisheit (AT)”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet), https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/34707/ (Permanenter Link; dostęp 21.04.2021).
• Heckl, Raik, „How Wisdom Texts Became Part of the Canon of the Hebrew Bible”, w: Was There a Wisdom Tradition? New Prospects in Israelite Wisdom Studies (Society of Biblical Literature: Ancient Israel and Its Literature 23), red. Mark R. Sneed, SBL Press, Atlanta 2015, 221-239.
• Hermisson Hans-Jürgen, Deuterojesaja: 3. Teilband Jesaja 49,14-55,13 (Biblischer Kommentar. Altes Testament XI/3), Neukirchener, Neukirchen-Vluyn 2017.
• Hossfeld, Frank-Lothar, Zenger, Erich, Die Psalmen I: Psalm 1-50 (Die Neue Echter Bibel Lfg. 29), Echter, Würzburg 1993 (w przypisach użyto nawiasów do wskazania, który z obu twórców jest autorem przywołanej części komentarza).
• Hossfeld, Frank-Lothar, Zenger, Erich, Psalmen 51-100 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament), Herder, Freiburg/Basel/Wien 32000 (w przypisach użyto nawiasów do wskazania, który z obu twórców jest autorem przywołanej części komentarza).
• Hossfeld, Frank-Lothar, Zenger, Erich, Psalmen 101-150 (Herders Theologischer Kommentar zum Alten Testament), Herder, Freiburg/Basel/Wien 2008 (w przypisach użyto nawiasów do wskazania, który z obu twórców jest autorem przywołanej części komentarza).
• Jeremias, Jörg, Der Prophet Amos (Das Alte Testament Deutsch 24,2). Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1995.
• Jeremias, Jörg, Theologie des Alten Testaments (Grundrisse zum Alten Testament: Das Alte Testament Deutsch, Ergänzungsreihe 6), Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen/Bristol, CT 2015.
• Kaiser, Otto, Einleitung in das Alte Testament: Eine Einführung in ihre Ergebnisse und Probleme, Gerd Mohn, Gütersloh 31975.
• Koch, Klaus, „Gibt es ein Vergeltungsdogma im Alten Testament?”, Zeitschrift für Theologie und Kirche 52 (1955), 1-42.
• Köhlmoos, Melanie, „Richtiges Leben, Tun und Ergehen”, w: Dietrich, Walter (wyd.), Die Welt der Hebräischen Bibel: Umfeld – Inhalte – Grundthemen, W. Kohlhammer, Stuttgart 2017, 324-338.
• Klein, Peter, „Kümmere dich nicht um Bösen! Vertraue auf Gott und geh deinen Weg! Eine synchrone Textbetrachtung von Psalm 37”, Sacra Scripta 16/1 (2018), 42-82.
• Kľusková, Mykhaylyna, „Człowiek sprawiedliwy a człowiek bezbożny w świetle Ps 37”, The Biblical Annals 9/1 (2019), 5-34.
• Kratz, Reinhard Gregor, Historisches und biblisches Israel: Drei Überblicke zum Alten Testament, Mohr Siebeck, Tübingen 2013.
• Kraus, Hans-Joachim, Psalmen: 1. Teilband (Biblischer Kommentar. Altes Testament XV/1), Neukirchener, Neukirchen Krs. Moers 1960.
• Krispenz, Jutta, „Schule”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet), https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/27365/ (Permanenter Link; dostęp 21.04.2021).
• Levin, Christoph, „Das Gebetbuch der Gerechten. Literargeschichtliche Beobachtungen am Psalter”, Zeitschrift für Theologie und Kirche 90 (1993), 355-381.
• Łach, Stanisław, Księga Psalmów: Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy (Pismo Święte Starego Testamentu VII/2), do druku przygotował Jan Łach, Pallottinum, Poznań 1990.
• Preuß, Horst Dietrich, Einführung in die alttestamentliche Weisheitsliteratur, W. Kohlhammer, Stuttgart/Berlin/Köln/Mainz 1987.
• Rad, Gerhard von, Teologia Starego Testamentu, przekł. Bogusław Widła (tyt. oryg. Theologie des Alten Testaments, Bd. 1-2), PAX, Warszawa 1986.
• Rogerson J. W., McKay J. W., Psalms 1-50 (The Cambridge Bible Commentary), Cambridge University Press, Cambridge/New York/ Melbourne 1977.
• Saur, Markus, „Where Can Wisdom Be Found? New Perspectives on the Wisdom Psalms”, w: Was There a Wisdom Tradition? New Prospects in Israelite Wisdom Studies (Society of Biblical Literature: Ancient Israel and Its Literature 23), red. Mark R. Sneed, SBL Press, Atlanta 2015, 181-204.
• Sæbø, Magne, Sprüche (Das Alte Testament Deutsch 16,1), Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2012.
• Schipper, Bernd U., Sprüche (Proverbia). Teilband 1: Proverbien 1,1-15,33 (Biblischer Kommentar. Altes Testament XVII,1), Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen/Bristol, CT 2012.
• Schmidt, Werner H., Wprowadzenie do Starego Testamentu., tłum. Peter Mathäus (tyt. oryg. Einführung in das Alte Testament, wyd. 5), Augustana, Bielsko-Biała 1997.
• Schmidt, Werner H., Einführung in das Alte Testament, wyd. 4. rozszerzone, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1989.
• Schneider, Wolfgang, Grammatik des Biblischen Hebräisch: Völlig neue Bearbeitung der »Hebräischen Grammatik für den akademischen Unterricht« von Oskar Grether. Ein Lehrbuch, Claudius, München 31978.
• Scoralick, Ruth, „Sprüche Salomos”, WiBiLex (Das wissenschaftliche Bibellexikon im Internet), https://www.bibelwissenschaft.de/stichwort/12030/ (Permanenter Link; dostęp 29.04.2021).
• Seebass, Horst, Numeri: 2. Teilband Numeri 10,11-22,1 (Biblischer Kommentar. Altes Testament IV/2), Neukirchener, Neukirchen-Vluyn 2003.
• Seybold, Klaus, Die Psalmen: eine Einführung, W. Kohlhammer, Stuttgart/Berlin/Köln 21991.
• Slawik, Jakub, Hiob przed Bogiem: Studium egzegetyczne prologi i epilogu Księgi Hioba oraz mów Hioba, Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2010.
• Slawik, Jakub, Deuteroizajaszowy sługa JHWH: Studium egzegetyczne, Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2021.
• Smend, Rudolf, Die Entstehung des Alten Testaments (Theologische Wissenschaft 1), W. Kohlhammer, Stuttgart/Berlin/Köln 41989.
• Sneed, Mark R., „»Grasping After the Wind«: The Elusive Attempt to Define and Delimit Wisdom”, w: Was There a Wisdom Tradition? New Prospects in Israelite Wisdom Studies (Society of Biblical Literature: Ancient Israel and Its Literature 23), red. Mark R. Sneed, SBL Press, Atlanta 2015, 39-67.
• Stachowiak, Lech, „Księga Psalmów”, w: Wstęp do Starego Testamentu (Wstęp do Pisma św. II), red. Lech Stachowiak, Pallottinum, Poznań 1990, 348-383.
• Strus, Andrzej, „Śpiewajcie nam pieśń Syjonu (Księga Psalmów)”, w: Strus, Andrzej, Warzecha, Julian, Frankowski, Janusz, Pieśni Izraela: Pieśń nad Pieśniami, Psalmy, Lamentacje (Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 7), ATK, Warszawa 1988, 11-111.
• Synowiec, Juliusz S., Mędrcy Izraela, ich pisma i nauka, Bratni Zew, Kraków 21997.
• Terrien, Samuel, The Psalms: Strophic Structure and Theological Commentary. Volume 1: Psalms 1-72 (Eerdmans Critical Commentary), Eerdmans, Grand Rapid, MI/Cambridge 2003.
• THAT: Theologisches Handwörterbuch zum Alten Testament, tom I-II, red. Ernst Jenni, Claus Westermann, Chr. Kaiser Verlag/Theologischer Verlag, München/Zürich 1984.
• TWAT: Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament, tom I-X, red. G. Johannes Botterweck, Helmer Ringgren, Heinz-Josef Fabry, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart/Berlin/Köln/Mainz 1973-2016.
• Weiser, Artur, Die Psalmen. Erster Teil: Psalm 1-60/Zweiter Teil: Psalm 61-150 (Das Alte Testament Deutsch 14-15), Vandenkoeck & Ruprecht, Göttingen/Zürich 101987.
• Witte, Markus, „Psalm 37 im Spannungsfeld von Weisheit und Eschatologie”, w: Witte, Markus, Von Ewigkeit zu Ewigkeit: Weisheit und Geschichte in den Psalmen (Biblisch-Theologische Studien 146), Neukirchener, Neukirchen-Vluyn 2014, 39-65.
• Zenger, Erich, „Das Buch der Psalmen”, w: Zenger, Erich i in., Einleitung in das Alte Testament (Studienbücher Theologie 1,1), W. Kohlhammer, Stuttgart 71995, 348-370.
• Zenger, Erich, „Die Bücher der Weisheit”, w: Zenger, Erich i in., Einleitung in das Alte Testament (Studienbücher Theologie 1,1), W. Kohlhammer, Stuttgart 71995, 329-334.
• Zenger, Erich, Psalmenauslegungen 3: Dein Angesicht suche ich, Herder, Freiburg i. Br./Basel/Wien 2003.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2021.91.4.01

Biblioteka Nauki

2029036