Historia Loretańskiego kościoła Matki Zbawiciela Świata bł. Baptysty Mantuana. Wstęp i tłumaczenie

• Authors: Elżbieta Górka , Krzysztof Jacek Bekieszczuk

Title variants

EN

History of the Loreto Church of the Mother of the Saviour of the World by Blessed Baptista Mantuanus: Introduction and Translation

Abstracts

EN

The article explores the literary description of the Marian shrine at Loreto written by Blessed Baptista Mantuanus (1447–1516), a prominent Christian poet of the Renaissance. Despite its historical significance, this work has received little attention in the research on the shrine. The origins of the text can be traced back to a brief period in the history of the Loreto Basilica when it was under the administration of the Carmelites, the order to which Blessed Baptista Mantuanus belonged. He played a crucial role in the spiritual renewal of the order at the end of the 15th century, and his personal devotion to the Virgin Mary is reflected in the work. For the first time, this article presents a Polish translation and a scholarly analysis of the text. Written in the 15th century, the work gained popularity and was translated into Italian shortly after its publication. It is divided into three main parts: a description of the miraculous transfer of the Holy House to Italy, an account of the events related to the expansion of the sanctuary and the Carmelites’ stewardship, and a demonstration of the exceptional nature of Loreto by comparing it to other places in salvation history.

PL

Artykuł prezentuje rzadko dotąd uwzględniany w badaniach nad historią sanktuarium maryjnego w Loreto literacki opis tego miejsca ułożony przez bł. Baptystę Mantuana (1447–1516) – czołowego poetę chrześcijańskiego epoki renesansu. Powstanie utworu związane jest z krótkim epizodem z historii Bazyliki Loretańskiej, kiedy opiekę nad nią sprawowali karmelici. Sam bł. Baptysta Mantuanus należał do tego zakonu i był jednym z głównych promotorów jego odnowy duchowej w końcu XV wieku. Dzieło stanowi zarazem jeden z licznych wyrazów osobistej pobożności maryjnej poety. Artykuł udostępnia po raz pierwszy polskie tłumaczenie i opracowanie naukowe tekstu, który krótko po napisaniu zdobył niemałą popularność i został przełożony na język włoski jeszcze w XV wieku. Dzieło bł. Baptysty Mantuana składa się z trzech zasadniczych części: opisu cudownego przeniesienia Świętego Domku do Italii, prezentacji wydarzeń związanych z rozbudową sanktuarium i powierzeniem pieczy nad nim karmelitom, ukazania wyjątkowości Loreto poprzez zestawienie z miejscami z historii zbawienia.

Keywords

PL

Maryja; Loreto; sanktuaria maryjne; bł. Baptysta Mantuanus; karmelici

EN

Mary; Loreto; Marian shrines; Blessed Baptista Mantuanus; Carmelites

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2023
• Volume: 93
• Issue: 3
• Pages: 147-174

Dates

published

2023

Contributors

author

Elżbieta Górka

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000312931358

author

Krzysztof Jacek Bekieszczuk

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000322813830

References

• Biblia Tysiąclecia (wyd. 5; Poznań: Pallottinum 2014).
• Borraccini, R.M., „L’Oratione alla Madonna di Loreto. Edizioni ed esemplari”, Itinerari del libro nella storia. Per Anna Giulia Cavagna a trent’anni dalla prima lezione (red. F. Nepori – F. Sabba – P. Tinti; Genova: Patron 2017).
• Bouscharain, A., La poétique de Battista Spagnoli de Mantoue (Bucoliques, Silves, Parthenices) et sa réception en France au XVIème siècle à partir de l’édition des « Silvarum Sex Opuscula » (Paris, J. Bade, 1503) (Dysertacja doktorska; Paryż 2003).
• Chevalier, U., Notre-Dame de Lorette. Étude historique sur l’authenticité de la Santa Casa (Paris: Picard & Fils 1906).
• Cicero, Scripta quae manserunt omnia. Fasc. 4. Brutus (wyd. E. Malcovati; Leipzig: B.G. Teubner 1970).
• Coccia, E., „Battista Spagnoli, detto ‘il Mantovano’, e Loreto”, In labore requies. Homenaje de la Región ibérica carmelita a los Padres Pablo Garrido y Balbino Velasco (red. F. Millán Romeral; Roma: Edizioni Carmelitane 2007).
• De Caro, G., „Basso della Rovere”, Dizionario biografico degli italiani (Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana 1970) VII; wersja online: https://www.treccani.it/enciclopedia/basso-della-rovere-girolamo_(Dizionario-Biografico)/ (dostęp 7.06.2023).
• Gesamtkatalog der Wiegendrucke (Leipzig: Karl W. Hiersemann 1925–).
• Graziano di Santa Teresa, „B. Baptistae Mantuani ineditarum epistolarum fasciculus”, Analecta Ordinis Carmelitarum 13 (1946–1948) 241–267.
• Graziano di Santa Teresa, „Epistolae B. Baptistae Mantuani”, Monumenta historica carmelitana 1 (1907) 483–504.
• Graziano di Santa Teresa, „Nuova cronologia della vita del B. Battista Mantovano”, Ephemerides Carmeliticae 9 (1958) 423–442.
• Grimaldi, F., Il libro lauretano (Secoli XV-XVIII) (Loreto: Diocesi di Macerata Tolentino Recanati Cingoli Treia 1994).
• Grimaldi, F., „La tradizione devota lauretana”, Lares 58/2 (1992) 213–262.
• Hamilton, B., „The Ottomans, the Humanists and the Holy House of Loreto”, Renaissance and Modern Studies 31/1 (1987) 1–19.
• Lausberg, H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze (tłum., wstęp i oprac. A. Gorzkowski; Bydgoszcz: Homini 2002).
• Mantuanus Baptista, Hystoria del sacrato templo de Laureto (tłum. Sabadino degli Arienti; wstęp F. Grimaldi; Loreto: Edizioni Tecnostampa 1996).
• Mantuanus Baptista, Opera omnia, in quattuor tomos distincta, pluribus libris aucta, & restituta… (Antverpiae: Iohannes Bellerus 1576) II.
• Mantuanus Baptista, Redemptoris mundi matris ecclesiae Lauretanae historia (tłum. wł. G. Sabadino degli Arienti; Bononiae: Franciscus dictus Plato de Benedictis [post 22 IX 1489]).
• Marrone, D., „L’‘Apologeticon’ di Battista Spagnoli”, Atti e Memorie LXVIII (2000) 19–155.
• Martorelli, P.V., Teatro istorico della santa casa nazarena della B. Vergine Maria, e sua ammirabile traslazione in Loreto (Roma: Antonio de Rossi 1732) I.
• Mazurkiewicz, R., „‘Mariologia’ Erazma z Rotterdamu i polskie ślady jej recepcji w pierwszej połowie XVI wieku”, Salvatoris Mater 5/1 (2003) 181–205.
• Monsignano, E., Bullarium Carmelitanum (Romae: Georgius Plachius 1715) I; tłum. pol. bulli Sic mihi (3.03.1322), https://www.gaudemaria.org/700-lecie-bulli-o-przywileju-sobotnim (dostęp 7.06.2023).
• Napiórkowski, A., „The Ascension of Christ and Permanent Ecclesiogenesis: A Contribution to Pneumatological and Eschatological Ecclesiology”, Collectanea Theologica 91/3 (2021) 75–94. DOI: https://doi.org/10.21697/ct.2021.91.3.03.
• O’Malley, J.W., A history of the popes. From Peter to the present (Lanham – Boulder – New York, NY – Toronto – Plymouth: Rowman & Littlefield Publishers 2010).
• Paczkowski, C.M., „Kościół wschodniosyryjski. Chrześcijanie znad Eufratu”, Ziemia Święta 63/3 (2010) 45–52.
• Piastra, C.M., La poesia mariologica dell’umanesimo latino. Repertorio e incipitario (Firenze: Edizioni del Galluzzo 1994).
• Quintilianus, Institutionis Oratoriae libri XII (wyd. M. Winterbottom; Oxford: The Clarendon Press 1970).
• Ricci, G., Virginis Mariae Loretae Historia (red. G. Santarelli; Loreto: Congregazione universale della Santa Casa 1987).
• Saggi, L., La congregazione mantovana dei Carmelitani sino alla morte del B. Battista Spagnoli (1516) (Roma: Institutum Carmelitanum 1954).
• Santarelli, G., Indicazioni documentali inedite sulla traslazione della S. Casa di Loreto (Loreto: Congregazione universale della Santa Casa 1985).
• Santarelli, G., Tradizione e Leggende Lauretane (Congregazione universale della Santa Casa: Loreto 1990).
• Sensi, M., Loreto, una chiesa «miraculose fundata». Icona di Gerusalemme e di Nazaret (Firenze: SISMEL – Edizioni del Galluzzo 2013).
• Severi, A., Adolescentia. Studio, edizione e traduzione (Bologna: Bononia University Press 2010).
• Severi, A., „Spagnoli”, Dizionario biografico degli italiani (Istituto dell’Enciclopedia Italiana: Roma 2018) XCIII; wersja online: https://www.treccani.it/enciclopedia/spagnoli-battista-detto-battista-mantovano-battista-carmelita_(Dizionario-Biografico)/ (dostęp 7.06.2023).
• Vélez, K., The Miraculous Flying House of Loreto: Spreading Catholicism in the Early Modern World (Princeton, NJ: Princeton University Press 2019).

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2023.93.3.06

Biblioteka Nauki

28328365