The God of the Philosophers and the God of Faith according to Joseph Ratzinger: Analysis in the Context of the Ambiguity of the Concept of God in the History of Ancient and Modern Philosophy

• Authors: Tomasz Stępień

Abstracts

EN

The article suggests a revision of the concept proposed by Joseph Ratzinger, which he first formulated in a lecture given in 1959. In it, the theologian from Regensburg defended the notion of natural theology against its radical rejection made in the circle of dialectical theologians, especially by Emil Brunner. While the rejection of the theses of these theologians is entirely correct, the treatment of the God of the philosophers as pure thought (reines Denken) remains problematic. The article demonstrates that the God of the ancient philosophers cannot be seen in this way, because such a vision is based on the categories of modern and contemporary philosophy. The proposed account of the God of the philosophers allows the theses of the Protestant theologians to be rejected in a new way, while admitting that they are right about the idea of God in modern and contemporary philosophy as an anthropomorphic idol.

PL

Niniejszy artykuł proponuje rewizję koncepcji zaproponowanej przez Josepha Ratzingera, którą pierwszy raz sformułował podczas wykładu wygłoszonego w 1959 roku. Teolog z Ratyzbony bronił w nim pojęcia teologii naturalnej przed radykalnym jej odrzuceniem dokonanym w kręgu teologów dialektycznych, a szczególnie przez Emila Brunnera. Choć odrzucenie tez owych teologów jest całkowicie słuszne, to problematyczne pozostaje traktowanie Boga filozofów jako czystej myśli (reines Denken). Artykuł niniejszy wykazuje, że Bóg filozofów starożytnych nie może być tak postrzegany, bo taka wizja opiera się na kategoriach filozofii nowożytnej i współczesnej. Zaproponowane ujęcie Boga filozofów pozwala na odrzucenie tez teologów protestanckich w nowy sposób, przy jednoczesnym przyznaniu im racji co do idei Boga w filozofii nowożytnej i współczesnej jako antropomorficznego bożka.

Keywords

PL

Benedykt XVI; Joseph Ratzinger; Emil Brunner; Bóg filozofów; Bóg wiary

EN

Benedict XVI; Joseph Ratzinger; Emil Brunner; God of philosophers; God of faith

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Collectanea Theologica
• Year: 2023
• Volume: 93
• Issue: 4
• Pages: 19-35

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Stępień

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000324221812

References

• Aristoteles, Aristotelis ethica Nicomachea (ed. I. Bywater; Oxford: Clarendon Press 1894; repr. 1962); Aristoteles, Nicomachean Ethics, in The Complete Works of Aristotle (ed. J. Barnes; Oxford: Princeton University Press 1984) II; Polish translation: Arystoteles, Etyka nikomachejska, in Arystoteles, Dzieła wszystkie (trans. D. Gromska; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000) V, 77–300.
• Aristoteles, Aristotle’s metaphysics (ed. W.D. Ross; Oxford: Clarendon Press 1953; repr. 1970) I–II; Aristoteles, Metaphysics, in: The Complete Works of Aristotle (ed. J. Barnes; Oxford: Princeton University Press 1984) II; Polish translation: Arystoteles, Metafizyka, in Arystoteles, Dzieła wszystkie (trans. K. Leśniak; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1990) II, 615–857.
• Benedict XVI, Encyclical Letter Spe salvi (2007).
• Brunner, E., Die Christliche Lehre von Gott. Dogmatik (Zürich: Zwingli-Verlag 1946) I; English translation: E. Brunner, The Christian Doctrine of God. Dogmatics (trans. O. Wyon; Philadelphia, PA: The Westminster Press 1949) I.
• Domański, J., Metamorfozy pojęcia filozofii (Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN 1996).
• Elders, L. J., Filozofia Boga. Filozoficzna teologia św. Tomasza z Akwinu (trans. M. Kiliszek – T. Kuczyński; Warszawa: Agencja Wydawnicza Katolików Mag 1992).
• Gilson, E., Bóg i filozofia (trans. M. Kochanowska; Warszawa: Pax 1982).
• Gilson, E., Tomizm (trans. J. Rybałt; Warszawa: Pax 1998).
• Gilson, E. – Langan, T., Modern Philosophy: Descartes to Kant (New York, NY: Random House 1963).
• Hadot, P., What is Ancient Philosophy? (trans. M. Case; Cambridge, MA: Belknap Press 2002).
• Louth, A., The Origins of Christian Mystical Tradition: From Plato to Denys (Oxford: Oxford University Press 2007); Polish translation: A. Louth, Początki mistyki chrześcijańskiej (trans. H. Bednarek; Kraków: Wydawnictwo M 1997).
• Pepliński, M., “Cele teologii naturalnej i filozoficznej a preferowane wartości poznawcze,” Przegląd Religioznawczy 2(212) (2004) 3–11.
• Plotinus, Enneades: Plotini Opera (ed. P. Henry – H.R. Schwyzer; Oxford: Clarendon Press 1964–1983) I–III; English translation: Plotinus, The Six Enneads (trans. S. McKenna – B.S. Page; Chicago – London – Toronto: William Benton Publisher 1952); Polish translation: Plotyn, Enneady I–VI (trans. A. Krokiewicz; Warszawa: Akme 2004) I–III.
• Ratzinger, J., Der Gott des Glaubens und der Gott der Philosophen. Ein Beitrag zum Problem der theologia naturalis (Bonn: Paulinus Verlag 2006); Polish translation: J. Ratzinger, “Bóg wiary i Bóg filozofów. Przyczynek do problemu theologia naturalis,” in J. Ratzinger, Bóg wiary i Bóg filozofów, Rozum filozoficzny – Kultura – Europa – Społeczeństwo (eds. K. Góźdź – M. Górecka; trans. J. Merecki; Opera omnia 3/1; Lublin: KUL 2021) 149–168.
• Ratzinger, J., Introduction to Christianity (trans. J.R. Foster; New York, NY: Herder and Herder 1970); German ed.: Ratzinger, J., Einführung in das Christentum (München: Kösel 1968); Polish translation: J. Ratzinger, Wprowadzenie w chrześcijaństwo (trans. Z. Włodkowa; Kraków: Znak 1970).
• Ratzinger, J., Prawda w teologii (trans. M. Mijalska; Kraków: Wydawnictwo M 2005).
• Ratzinger, J., “Wiara i filozofia,” Bóg wiary i Bóg filozofów, Rozum filozoficzny – Kultura – Europa – Społeczeństwo (eds. K. Góźdź – M. Górecka; trans. J. Merecki; Opera omnia 3/1; Lublin: KUL 2021) 193–204.

Identifiers

DOI

10.21697/ct.2023.93.4.04

Biblioteka Nauki

28328359