Teksty literackie w biblioterapii wychowawczej.

• Authors: Kamil Kuracki

Title variants

EN

Literary texts in educational bibliotherapy.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule dokonano przeglądu dostępnej na rynku wydawniczym literatury biblioterapeutycznej oraz podjęto próbę uporządkowania eksponowanych w polskiej i światowej literaturze kryteriów doboru tekstów do zajęć biblioterapeutycznych, doprecyzowania ich, a także uzupełnienia o inne, w większym stopniu odnoszące się do świata przedstawionego i sposobu prowadzenia narracji w utworach epickich. Wskutek przeprowadzonych przez autora analiz zaproponowano autorską kategoryzację kryteriów oraz wskazano kierunek, w jakim mogą być one rozpatrywane, aby w konsekwencji biblioterapeuta miał szansę podjąć przemyślaną decyzję o ewentualnym wykorzystaniu tekstu w biblioterapii.

EN

The article presents a review of the bibliotherapeutic literature available on the publishing market and an attempt to organize the text selection criteria present in Polish and world literature, for bibliotherapeutic. The author aims at making the existing criteria more precise, as well as supplementing them with other criteria that refer to the way the world is presented and the narration is conducted in epic works. As a result of the author's analyses, the author's own categorization of criteria was proposed. Moreover, it also indicates the direction in which they can be considered so that the bibliotherapist has a chance to make an informed decision about the possible use of the text in bibliotherapy.

Keywords

PL

biblioterapia; tekst literacki; kryteria doboru; rynek wydawniczy; biblioterapia; tekst literacki; kryteria doboru; rynek wydawniczy

EN

bibliotherapy; literary text; selection criteria; publishing market

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2020
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 75-94

Dates

published

2020-07-18

Contributors

author

Kamil Kuracki

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

• https://orcid.org/0000-0002-5377-3918

References

• Balbus S. (1980). Wygotski i jego teoria kultury: psychologia, język, sztuka. W: Wygotski L. S., Psychologia sztuki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 5–37.
• Béres J. (2020). Central Europe 2020 Bibliotherapy projects, dostępny na: https://www.ifla.org/node/10134 (otwarty:10.05.2020).
• Berg-Cross G., Berg-Cross L. (1976). Bibliotherapy for young children. „Journal of Clinical Child Psychology”, s. 35–39.
• Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wychowawców i terapeutów. (2005). Konieczna E. J. (red.). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Borecka I. (2001). Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
• Borecka I. (2002). Biblioterapia w szkole podstawowej i gimnazjum. Materiały dydaktyczne dla nauczycieli i bibliotekarzy. Wałbrzych: Wydawnictwo Unus.
• Borecka, I., Wontorowska-Roter, S. (2003). Biblioterapia w edukacji dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Wałbrzych: Wydawnictwo Unus.
• Borecka I. (2008). Biblioterapia formą terapii pedagogicznej. Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa.
• Borecka I., Ippoldt, L. (1998). Co czytać, aby łatwiej radzić sobie w życiu, czyli wprowadzenie do biblioterapii. Wrocław: Silesia.
• Czernianin W. (2008). Teoretyczne podstawy biblioterapii. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Czerwińska M. (2012). „Tworzę więc jestem” – o biblioterapeutycznych wartościach aktywności twórczej osób z niepełnosprawnością wzroku. W: Hrycyk K. (red.). O potrzebie biblioterapii. Wrocław: Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne, Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy, s. 89–104.
• Cyrklaff M. J. (2014). Biblioterapia w edukacji z zakresu profilaktyki uzależnień i promocji zdrowia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Cysewski K. (2001). O literaturze dla dzieci i młodzieży. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Eco U. (2007). Sześć przechadzek po lesie fikcji. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Fedorowicz M. (2002). Specjalne materiały czytelnicze dla osób niepełnosprawnych. Zarys dziejów–formy–obieg społeczny. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Fedorowicz M. (2012). Człowiek niepełnosprawny w bibliotece publicznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Franaszczuk-Truszkowska M. (2006). Biblioterapia dla klas IV-VI szkoły podstawowej. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
• Gavigan K. W., Kurtts S. (2011). Using Children's and Young Adult Literature in Teaching Acceptance and Understanding of Individual Differences, “The Delta Kappa Gamma Bulletin”. Winter, s. 11–16.
• Głowiński M., Okopień-Sławińska A., Sławiński J. (1991). Zarys teorii literatury. Warszawa: WSiP.
• Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J. (2010). Słownik terminów literackich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• ---
• Gostyńska M.D. (1976). Terapia czytelnicza jako jedna z metod psychoterapii klinicznej. „Szpitalnictwo Polskie”, nr 4.
• Gostyńska M. D.(1984). Terapia Wielkiego Ładu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Hrycyk K., Surniak G. (2012). Biblioterapia... to nic nowego. W: O potrzebie biblioterapii. Hrycyk K. (red.). Wrocław: Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne, Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy, s. 7–10.
• Iaquinta A., Hipsky S. (2006). Practical Bibliotherapy Strategies for the Inclusive elementary Classroom. „Childhood Education Journal”, vol. 34, nr 3, s. 209–213.
• Ingarden R. (1988). O dziele literackim. Warszawa: PWN.
• Ippoldt, L. (2004). Rola biblioteki w krzewieniu czytelnictwa u dzieci. W: Szanse i bariery, czyli o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Borecka I. (red.). Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, s. 57–60.
• Janavičienë D. (2010). Bibliotherapy process and type analysis: Review of possibilities to use it in the library. „Bridges/Tiltai”, vol. 53, nr 4, s. 119–132.
• Jaworska-Witkowska M. (2009). Ku kulturowej koncepcji pedagogiki. Fragmenty i ogarnięcie. Kraków: Oficyna Wydawnicza: „Impuls”.
• Kielar-Turska M., Przetacznik-Gierowska M. (1992). Dziecko w kontakcie z literaturą. Przegląd problemów badawczych. W: Dziecko jako odbiorca literatury. Kielar-Turska M., Przetacznik-Gierowska M. (red.). Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 7–27.
• Konieczna E. J. (2004). Arteterapia w teorii i praktyce. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kozakiewicz W., Brzózka B. (1984). Biblioteka szpitalna dla pacjentów. Poradnik. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
• Kruszewski T. (2006). Biblioterapia w działaniach placówek opiekuńczo-wychowawczych. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
• Kulawik A. (1997). Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego. Kraków Wydawnictwo Antykwa.
• Kuracki K. (2014). Biblioterapia wychowawcza – w poszukiwaniu nowych możliwości budowania zasobów u uczniów w wieku dorastania. W: Nauczyciel i nauczanie w warunkach zmiany edukacyjnej. Piekarski J., Kamińska M., Tomaszewska L., Bartuś E. (red.). Płock: Wydawnictwo Naukowe PWSZ, s. 65–77.
• Kuracki K. (2015). Biblioterapia wychowawcza w budowaniu zasobów u uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych – szanse i możliwości. W: W poszukiwaniu indywidualnych dróg wspierających wszechstronny rozwój osób z niepełnosprawnością. Szczupał B., Giryński A., Szumski G. (red.). Warszawa: Wydawnictwo APS, s. 361–371.
• Kuracki K. (2017). Bestsellery młodzieżowe w biblioterapii wychowawczej uczniów w wieku dojrzewania. Niepublikowana rozprawa doktorska. Warszawa: Wydział Nauk Pedagogicznych, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
• Leininger M., Dyches,T. T., Prater M. A., Heath M. A., Bascom S. (2010). Books Portraying Characters With Obsessive–Compulsive Disorder. „Exceptional Children”, vol. 42, nr 4, s. 22–28.
• Łaba A. (2011). Zastosowanie biblioterapii w kształtowaniu zachowań przystosowawczych uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Mach A., Ungeheuer-Gołąb A. (2010). Percepcja literatury przez dziecko a praca z tekstem poetyckim w grupie dzieci niewidomych. W: Szkoła i jej wychowankowie. Między tradycją a wyzwaniami edukacji przyszłości. Chodkowska M., Uberman M. (red.). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 345–355.
• Maich K., Kean S. (2004). Read two books and write me in the morning: Bibliotherapy for social emotional intervention in the inclusive classroom. „Teaching Exceptional Children”, vol. 1, nr 2, s. 5–11.
• Markiewicz H. (1996). Wymiary dzieła literackiego. Kraków: Universitas.
• Matras-Mastalerz W. (2012). Biblioterapeuta i jego warsztat biblioterapeutyczny. W: O potrzebie biblioterapii. Hrycyk K. (red.). Wrocław: Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne, Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy, s. 43–60.
• McMillen P. S. (2008). The bibliotherapy eduaction project: Alive and Well – and Perpetually „Under Construction”. „Behavioral and Social Sciences Librarian”, vol. 27, nr 1, s. 34–45.
• Meška V., Juozulynas A. (1996). Streso malšinimas. Vilnius: Pradai.
• Miejsce literatury i teatru w przestrzeniach terapeutycznych. Werbalne i niewerbalne aspekty wsparcia rozwoju. (2005). Malicki J., Krasoń K. (red.). Katowice: Dział Poligraficzno-Wydawniczy Biblioteki Śląskiej.
• Molicka M. (2011). Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie. Poznań: Media Rodzina.
• Pehrsson D. E., McMillen P. S. (2010). A National Survey of Bibliotherapy Preparation and Practices of Professional Counselors. „Journal of Creativity in Mental Health”, 5, s. 412–425.
• Prater M.A., Johnstun, M.L., Dyches, T.T., Johnstun, M.R. (2006). Using Children's Books as Bibliotherapy for At–Risk Students: A Guide for Teachers. „Preventing School Failure”, vor. 50, nr 4, s. 5–13.
• Rubin, R.J. (1978). Bibliotherapy Sourcebook. London.
• Skarżyńska, M. (red.)(1987). Książki zalecane chorym. Wybór z lat 1980-1985. Adnotowany zestaw bibliograficzny. Toruń: WBP.
• Knapik M., W. A. Sacher (red.) (2004). Sztuka w edukacji i terapii. Kraków: Oficyna wydawnicza „Impuls”.
• Szczupał, B. (2005). Zastosowanie biblioterapii w pracy dydaktyczno-wychowawczej z dziećmi przewlekle chorymi w zakładzie leczniczym. W: Guz S., Andrzejewska J. (red.). Wybrane problemy edukacji w przedszkolu i szkole. Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 51–57.
• Szczupał, B. (2009). O literaturze dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Recepcja – edukacja–terapia–wsparcie–twórczość. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Szocki, J (1989). Biblioteka w procesie rewalidacji dzieci niepełnosprawnych. Warszawa–Wrocław: Instytut Kształcenia Nauczycieli im. W. Spasowskiego, Oddział Doskonalenia Nauczycieli.
• Szulc, W. (2011). Biblioterapia. Powrót do źródeł. „Przegląd biblioterapeutyczny”, nr 1, s. 6–29.
• Tomasik, E. (1994). Czytelnictwo i biblioterapia w pedagogice specjalnej. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
• Tomasik, E. (1997). Biblioterapia jako metoda pedagogii specjalnej. W: Zybert E. B. (red.). Książka w działalności terapeutycznej. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 10–13.
• Tomasik, E. (1999). Zagadnienia pedagogiki specjalnej w literaturze. Przewodnik bibliograficzny. Część I–III. Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
• Tomasik, E., Kornet, G. (1986). Zagadnienia pedagogiki specjalnej w literaturze. Przewodnik bibliograficzny. Cz.1–2. Warszawa: WSPS.
• Venskűnienë, R. (2010). Biblioterapijos darbo suspecialiujř poreikiř vaikais ir paaugliais praktikos pradmenys. „Šiandien aktualu”, nr 1, vol 42, s. 60–70.
• Wilamowska, E., Walczak, J. (2005). Czarodziejskie bajki: scenariusze zajęć do programu profilaktyczno-wychowawczego charakterze biblioterapeutycznym dla klas I–III szkoły podstawowej. Lublin: Wydawnictwo Klanza.
• Woźniczka-Paruzel, B. (2001). Biblioterapia w Polsce i jej przemiany na tle rozwoju teoretycznych koncepcji światowych. W: Woźniczka-Paruzel B. (red.). Biblioterapia i czytelnictwo w środowiskach osób niepełnosprawnych. Toruń: wydawnictwo UMK, s. 13–29.
• Woźniczka-Paruzel, B. (2012). Kierunki badań z zakresu biblioterapii w Polsce i zagranicą – porównania i refleksje. W: Hrycyk K. (red.). O potrzebie biblioterapii. Wrocław: Polskie Towarzystwo Biblioterapeutyczne, Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy, s. 11–28.
• Wójtowicz, M. (2010). Scenariusze zajęć biblioterapeutycznych: nie tylko dla uczniów z dysleksją. Terapia, zabawa, nauka. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
• Wygotski, L. S. (1980). Psychologia sztuki. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Zasacka, Z. (2011). Czytanie dla przyjemności – podobieństwa i dystanse wśród nastolatków. W: Mroczkowska D. (red.). Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 151–170.
• Zasacka, Z. (2014). Streszczenie raportu końcowego z badania czytelnictwa dzieci i młodzieży. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Identifiers

DOI

10.21697/fp.2020.2.06