Psychospołeczne aspekty utraty wzroku i słuchu w późnej dorosłości

• Authors: Kornelia Czerwińska

Title variants

EN

Psycho-social aspects of vision and hearing loss in late adulthood

Abstracts

PL

Z uwagi na stale utrzymującą się tendencję starzenia się populacji światowej prognozuje się zwiększenie w następnych dekadach liczby osób tracących jednocześnie wzrok i słuch w okresie późnej dorosłości. Nabycie w podeszłym wieku sprzężonej niepełnosprawności sensorycznej prowadzi do obniżenia jakości życia. Artykuł koncentruje się na opisie wpływu jednoczesnej utraty wzroku i słuchu na psychospołeczne funkcjonowanie seniorów w oparciu o przegląd materiałów empirycznych. W świetle dotychczasowych badań skutki deficytów w obszarze obu tych zmysłów są znacznie poważniejsze niż konsekwencje wyizolowanej dysfunkcji wzroku czy słuchu. Do najczęściej rejestrowanych negatywnych następstw nabytego głuchoniewidzenia należały: pogorszenie funkcji kognitywnych, ograniczenie kontaktów społecznych, problemy w wykonywaniu czynności życia codziennego, zaburzenia zdrowia psychicznego, w tym głównie zaburzenia nastroju.

Keywords

PL

nabycie niepełnosprawności; niepełnosprawność sprzężona; utrata wzroku; utrata słuchu; późna dorosłość; funkcjonowanie psychospołeczne

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2022
• Volume: 12
• Issue: 1
• Pages: 213-226

Dates

published

2022

Contributors

author

Kornelia Czerwińska

References

• Błachnio A., Kuryś-Szyncel K., Martynowicz E., Molesztak A. (2017). (red.). Psychologia starzenia się i strategie dobrego życia. Warszawa: Difin.
• Bodsworth S.M., Clare I.C.H., Simblett S.K. (2011). Deafblindness and mental health. Psychological distress and unmet need among adults with dual sensory impairment. „British Journal of Visual Impairment”, nr 29(1), s. 6-26. DOI: 10.1177/0264619610387495
• Brennan M., Bally S.J. (2007). Psychosocial adaptations to dual sensory loss in middle and late adulthood. „Trends in Amplification”, nr 11(4), s. 281-300. DOI: 10.1177/1084713807308210
• Brennan M., Su Y-P., Horowitz A. (2006). Longitudinal associations between dual sensory impairment and everyday competence among older adults. „Journal of Rehabilitation Research & Development”, nr 43(6), s. 777-792. DOI: 10.1682/JRRD.2005.06.0109
• Capella-McDonnall M. (2009). Risk factors for depression among older adults with dual sensory loss. „Aging & Mental Health”, nr 13(4), s. 569-576. DOI: 10.1080/13607860902774410
• Capella-McDonnall M. (2011a). Physical status as a moderator of depressive symptoms among older adults with dual sensory loss. „Rehabilitation Psychology”, nr 56(1), s. 67-76. DOI: 10.1037/a0022696
• Capella-McDonnall M. (2011b). The effect of productive activities on depressive symptoms among older adults with dual sensory loss. „Research on Aging”, nr 33(3), s. 234 – 255. DOI: 10.1177/0164027511399106
• Chou K-L., Chi I. (2004). Combined effect of vision and hearing impairment on depression in elderly Chinese. „International Journal of Geriatric Psychiatry”, nr 19, s. 825-832. DOI: 10.1002/gps.1174
• Czerwińska K. (2018). W trosce o wspomaganie rozwoju osób tracących wzrok w późnej dorosłości. „Fides et Ratio”, nr 2(34), s. 496-511.
• Dammeyer J. (2013). Characteristics of a Danish population of adults with acquired deafblindness receiving rehabilitation services. „British Journal of Visual Impairment”, nr 31(3), s. 189-197. DOI: 10.1177/0264619613490518
• Dammeyer J. (2014). Deafblindness: A review of the literature. „Scandinavian Journal of Public Health”, nr 42, s. 554-562. DOI: 10.1177/1403494814544399
• Fisher D., Li Ch-M., Chiu M.S., Themann Ch.L., Petersen H., Jonasson F., Jonsson P.V., Sverrisdottir J.E., Garcia M., Harris T.B., Launer L.J., Eiriksdottir G., Gudnason V., Hoffman H.J., Cotch M.F. (2014). Impairments in hearing and vision impact on mortality in older people: the AGES-Reykjavik Study. „Age & Ageing”, nr 43, s. 69-76, DOI: 10.1093/ageing/aft122
• Guthrie D.M., Declercq A., Finne-Soveri H., Fries B.E., Hirdes J.P. (2016). The Health and well-being of older adults with dual sensory impairment (DSI) in four countries. „PLoS ONE”, nr 11(5), e0155073. DOI: 10.1371/journal.pone.0155073
• Guthrie D.M., Thériault E.R., Davidson J.G.S. (2016). Self-Rated health, cognition, and dual sensory impairment are important predictors of depression among home care clients in Ontario. „Home Health Care Management & Practice”, nr 28(1), s. 35-43. DOI: 10.1177/1084822315591812
• Gutowska A. (2015). (Nie)pełnosprawna starość – przyczyny, uwarunkowania, wsparcie. “Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 8, s. 9-33.
• Heine C., Browning C.J. (2002). Communication and psychosocial consequences of sensory loss in older adults: overview and rehabilitation directions. „Disability & Rehabilitation”, nr 24(15), s. 763-773. DOI: 10.1080/09638280210129162
• Hersh M. (2013). Deafblind people, communication, independence, and isolation. „Journal of Deaf Studies and Deaf Education”, nr 18, s. 446–463. DOI:10.1093/deafed/ent022
• Hovaldt H.B., Lund R., Lehane Ch.M., Dammeyer, J. (2019). Relational strain in close social relations among older adults with dual sensory loss. „British Journal of Visual Impairment”, nr 37(2), s. 81-93. DOI: 10.1177/0264619619833421
• Hovaldt H.B., Nielsen T., Dammeyer J. (2018). Validity and reliability of the Major Depression Inventory for persons with dual sensory loss. „Innovation in Aging”, nr 2(1), s. 1-11. DOI: 10.1093/geroni/igy010
• Kiely K.M., Mitchell P., Gopinath B., Luszcz M.A., Jagger C., Anstey K.J. (2016). Estimating the years lived with and without age-related sensory impairment. „Journals of Gerontology: Medical Sciences”, nr 71(5), s. 637-642. DOI: 10.1093/gerona/glv198
• Kiely K.M., Anstey K.J., Luszcz M.A. (2013). Dual sensory loss and depressive symptoms: the importance of hearing, daily functioning, and activity engagement. „Frontiers in Human Neuroscience”, nr 7, s. 837. DOI: 10.3389/fnhum.2013.00837
• Kilian M. (2020). Funkcjonowanie osób w starszym wieku. Warszawa: Difin.
• Kilian M. (2018). Geragogika specjalna w starzejącym się społeczeństwie – potrzeby i możliwości. W: Kilian M., Śmiechowska-Petrovskij (red.). Niepełnosprawność w okresie późnej dorosłości. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Laszczak E. (2019). Starzenie się zmysłu równowagi. W: Kazek, B., Wojciechowska J. (red.). Zmysły w procesie starzenia. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Likus W., Markowski J., Siemianowicz K. (2019). Starzenie się słuchu. W: Kazek, B., Wojciechowska J. (red.). Zmysły w procesie starzenia. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Lima C., Bilton T., Dias R., Guerra R., Ferrioli E., Perracini M., Garcia A.N. (2015). Correlates of dual sensory impairment in community-dwelling older people: an exploratory study. „Physiotherapy”, nr 101(1), eS4242-eS4243. DOI: 10.1016/j.physio.2015.03.3223
• Maharani A., Dawes P., Nazroo J., Tampubolon G., Pendleton N. (2018). Visual and hearing impairments are associated with cognitive decline in older people. „Age & Ageing”, nr 47, s. 575-581. DOI: 10.1093/ageing/afy061
• Martynowicz E. (2017). Starzenie się społeczeństw globalnym wyzwaniem. W: Błachnio A., Kuryś-Szyncel K., Martynowicz E., Molesztak A. (red.). Psychologia starzenia się i strategie dobrego życia. Warszawa: Difin.
• Pojda-Wilczek D. (2019). Starzenie się wzroku. W: Kazek, B., Wojciechowska J. (red.). Zmysły w procesie starzenia. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Roets-Merken L.M., Zuidema S.U., Vernooij-Dassen M.J.F.J., Kempen G.I.J.M. (2014). Screening for hearing, visual and dual sensory impairment in older adults using behavioural cues: A validation study. „International Journal of Nursing Studies”, nr 51, s. 1434-1440. DOI: 10.1016/i.ijnurstu.2014.02.006
• Saunders G.H., Echt K.V. (2007). An Overview of dual sensory impairment in older adults: Perspectives for rehabilitation. „Trends in Amplification”, nr 11(4), s. 243-258. DOI: 10.1177/1084713807308365
• Schneider J.M., McMahon C.M., Gopinath B., Kifley A., Barton R., Mitchell P., Leeder S.R., Wang J.J. (2014). Dual sensory impairment and hearing aid use among clients attending low-vision services in Australia: The Vision-Hearing Project. „Journal of Aging & Health”, nr 26(2), s. 231-249. DOI: 10.1177/0898264313513610
• Sijko K. (2010). Kategorie wyodrębniania osób z rzadko występującymi i sprzężonymi ograniczeniami sprawności. W: Brzezińska A.I., Pluta J., Rycielski P. (red.). Potrzeby specyficznych grup osób z ograniczeniami sprawności. Wyniki badań. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Simning A., Fox M.L., Barnett S.L., Sorensen S., Conwell Y. (2019). Depressive and anxiety symptoms in older adults with auditory, vision, and dual sensory impairment. „Journal of Aging & Health”, nr 31(8), s. 1353-1375. DOI: 10.1177/0898264318781123
• Siudak A. (2019). Fizjologiczne i patologiczne aspekty inwolucji zmysłów – część I: wzrok, słuch i zmysł równowagi. W: Kazek, B., Wojciechowska J. (red.). Zmysły w procesie starzenia. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Steuden S. (2015). Poradnictwo psychologiczne dla osób w okresie późnej dorosłości. W: Czabała Cz., Kluczyńska S. (red.). Poradnictwo psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tseng Y-Ch., Liu S.H-Y., Lou M-F., Huang G-S. (2018). Quality of life in older adults with sensory impairments: a systematic review. „Quality of Life Research”, nr 27, s. 1957-1971. DOI: 10.1007/s11136-018-1799-2
• Wahl H-W., Heyl V., Drapaniotis P.M., Hörmann K., Jonas J.B., Plinkert P.K., Rohrschneider K. (2013). Severe vision and hearing impairment and successful aging: A Multidimensional View. „The Gerontologist”, nr 53(6), s. 950-962. DOI: 10.1093/geront/gnt013
• Wiącek G. (2017). Psychospołeczne problemy w percepcji dorosłych osób głuchoniewidomych. W: Domagała-Zyśk E., Wiącek G., Książek M. (red.). Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności. Lublin: Wydawnictwo Episteme.
• Vazquez C., Gigirey L.M., del Oro C.P. (2014). Dual sensory loss (DSL) and cognitive impairment: a study among Galician older people. „European Geriatric Medicine”, 5S1, S83–S158.
• Viljanen A., Törmäkangas T., Vestergaard S., Andersen-Ranberg K. (2014). Dual sensory loss and social participation in older Europeans. „European Journal of Ageing”, nr 11, s. 155-167. DOI: 10.1007/s10433-013-0291-7
• Zaorska M. (2017). Stan równoczesnego nie(do)słyszenia i nie(do)widzenia jako niepełnosprawność złożona, sprzężona, wielozakresowa, wieloraka, współobecna i wieloobjawowa. W: Domagała-Zyśk E., Wiącek G., Książek M. (red.). Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności. Lublin: Wydawnictwo Episteme.

Identifiers

DOI

10.21697/fp.2022.1.14

Biblioteka Nauki

40406049