Uniwersytet wobec problemu różnorodności kulturowej, migracji i uchodźstwa – analiza treści kształcenia na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna

• Authors: Alina Szwarc , Joanna Cukras-Stelągowska

Title variants

EN

The Approach of the University towards Cultural Diversity, Migration, and Refugees: An Analysis of Learning Programmes of Preschool and Early School Education

Abstracts

EN

This article deals with the problem of preparing future teachers to work with schoolchildren in a culturally diverse environment from the perspective of ministerial assumptions regarding the knowledge, skills and competences of schoolchildren receiving preschool and early school education. The need for a scientific discussion about and reflection on this aspect of education results primarily from the authors’ observations of problems occurring in academic education. Consequently, students have insufficient knowledge of the issues of migration and refugees. Therefore, the study critically analyzes the learning outcomes, as well as available plans, curricula and syllabuses of classes in the field of preschool and early school education at Polish universities.

PL

W niniejszym artykule, przez pryzmat ministerialnych założeń dotyczących wiedzy, umiejętności, jak i kompetencji studentów edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, zwrócono uwagę na problem przygotowania przyszłych nauczycieli do pracy z uczniem w środowisku zróżnicowanym kulturowo. Potrzeba naukowej dyskusji i refleksji nad problemem kształcenia w tym aspekcie, wynika przede wszystkim z własnych obserwacji, związanych z dostrzegalnymi problemami w kształceniu akademickim, czego efektem jest zauważalna niewystarczająca wiedza studentów na temat zagadnienia migracji i uchodźstwa. Stąd, w opracowaniu poddano krytycznej analizie zarówno standard kształcenia nauczycieli, jak i plany, programy oraz dostępne sylabusy zajęć na kierunku pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna w polskich uniwersytetach.

Keywords

PL

różnorodność kulturowa; uczeń odmienny kulturowo; uniwersytet; pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna; efekty kształcenia; sylabus

EN

cultural diversity; culturally different student; university; preschool and early school education; learning outcomes; syllabus

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2023
• Volume: 13
• Issue: 2
• Pages: 295-306

Dates

published

2023

Contributors

author

Alina Szwarc

• Uniwersytet w Białymstoku

author

Joanna Cukras-Stelągowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000301209693

References

• Badowska M. (2018). Kompetencje społeczne i międzykulturowe nauczycieli i pedagogów w świetle badań własnych. „Kultura i Edukacja”, nr 3, s. 184-200.
• Białek K. red. (2015). Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów. Warszawa: Wydawnictwo ORE.
• Błeszyńska K. (2017). Edukacja międzykulturowa jako czynnik rozwoju kultury pokoju. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Bobryk A., Kochan I. (2022). Between integration and assimilation. Ukrainian students in Polish schools, „Studia z Teorii Wychowania”, nr 4 (41), s. 291-304.
• Bokszański Z. (1997). Stereotypy a kultura, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Christ M., Gałka J. (2018). Wyniki badań własnych dotyczących realizacji edukacji międzykulturowej w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. „Podstawy Edukacji: Podejście interdyscyplinarne”, nr 11, s.133–146.
• Chromiec E. (2004). Dziecko wobec odmienności kulturowej, Gdańsk: GWP.
• Cukras-Stelągowska J. (2020). Edukacja międzykulturowa na poziomie uniwersyteckim w Polsce w kontekście nabywania nowych kompetencji przez młodzież. „Edukacja Międzykulturowa’, nr 13, s. 295-300.
• Czerepaniak-Walczak M. (2018). Proces emancypacji kultury szkoły. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Dąbrowa E , Markowska-Manista U. (2018). Przygotowanie nauczycieli i pedagogów w zakresie edukacji międzykulturowej – prezentacja projektu badawczego. „Edukacja Międzykulturowa”, nr 1 (8), s. 169-184.
• Gołębniak B. D. (2021). Ekspansja uczenia się? Co z nauczaniem? Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Griffin E. (2003). Podstawy komunikacji społecznej, Gdańsk: GWP.
• Grudzińska Z., Jaka powinna być polityka edukacyjna wobec uchodźców z Ukrainy?, https://www.batory.org.pl/publikacja/jaka-powinna-byc-polityka-edukacyjna-wobec-uchodzcow-z-ukrainy/ (otwarty 24.04.23).
• Grzybowski P. (2009). Edukacja europejska - od wielokulturowości do międzykulturowości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Grzybowski P. P. (2019). Lektury do edukacji międzykulturowej dla dzieci. Przewodnik bibliograficzny. W: Szuścik U., Ogrodzka-Mazur E., Minczanowska A. (red.). Edukacja małego dziecka. Konteksty społeczne i kulturowe. Tom 14. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Grzybowski P.P. (2008). Edukacja międzykulturowa - przewodnik. Pojęcia, literatura, adresy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Grzybowski P.P., Idzikowski G. (2018). Inni, Obcy - ale Swoi. O edukacji międzykulturowej i wspólnocie w szkole integracyjnej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Grzymała – Moszczyńska H. (2000). Uchodźcy. Podręcznik dla osób pracujących z uchodźcami. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Harari Y.N. (2018). 21 lekcji na XXI wiek. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Herudzińska M. (2018). Dzieci cudzoziemskie w polskiej szkole. Portret(y), wyzwania i problemy. Wychowanie w Rodzinie, t. XVII (1), 187- 209.
• Hofstede G., Hofstede G.J, Minkov M. (2011). Kultury i organizacje, Warszawa: PWE.
• Januszewska E., Markowska-Manista U. (2017). Dziecko „inne” kulturowo w Polsce. Z badań nad edukacją szkolną. Warszawa: Wyd. APS.
• Klus-Stańska D. (2005). Rzecz o ryzyku kulturowej nieadekwatności edukacji szkolnej. „Forum Oświatowe”, nr 1 (32), s. 21-40.
• Klus-Stańska D. (2018). Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: PWN.
• Korczyński M., Świdzińska A. (2017). Wrażliwość międzykulturowa studentów z pogranicza polsko-ukraińskiego. „Edukacja Międzykulturowa”, nr 1 (6), s. 113-129.
• Lewowicki T., Suchodolska J. red. (2012). Dzieci w procesie kształtowania postaw kulturowych. Przewodnik po ścieżkach edukacji regionalnej, wielo- i międzykulturowej: materiały dla nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Lewowicki T., Szczurek – Boruta A., Grabowska B. (red.). (2009). Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. Problemy praktyki oświatowej. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Maggio A., Jacyna M., Kolasiński T., Kotrych Z., Owczarek A., Pujszo P., Stolarski P., Stysło M., Witkowska J., Żurawska W. (2022). Rekomendacje systemowe dotyczące integracji dzieci-uchodźców z Ukrainy, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:CpWuDEzqRUkJ:https://transatlanticforum.org/wp-content/uploads/2022/03/TLFL-Raport-o-integracji-dzieci-z-Ukariny_web.pdf&cd=6&hl=pl&ct=clnk&gl=pl (otwarty 24.04.23).
• Matsumoto D. Juang L. (2007). Psychologia międzykulturowa, Gdańsk: GWP.
• Melosik Z. (2007). Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Misiejuk D. (2013). Dziedzictwo i dziedziczenie w kontekście procesów socjalizacji. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w BIałymstoku.
• Misiejuk D., Świdzińska A., Młynarczuk-Sokołowska A. (2016). Kompetencje międzykulturowe. Materiały edukacyjne dla rad pedagogicznych. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Młynarczuk-Sokołowska, K. Potoniec, K. Szostak-Król (2011). Przygody Innego. Bajki w edukacji międzykulturowej. Białystok, dostępne na stronie: http://www.platformakultury.pl/files/2012-08-01/Przygody_Innego_Bajki_w_edukacji_miedzykulturowej.pdf (otwarty 24.04.23)
• Nikitorowicz J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk: GWP.
• Nikitorowicz J. (2020). Edukacja międzykulturowa w perspektywie paradygmatu współistnienia kultur. Białystok : Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Nikitorowicz J.(2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 kwietnia 2021 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, Dz. U. z 2021, poz. 890; Załącznik nr 2: Standard kształcenia przygotowujący do wykonywania zawodu nauczyciela przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej (klasy I – III szkoły podstawowej).
• Ogrodzka-Mazur E. (2007). Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo. Katowice: US.
• Ogrodzka-Mazur E., Szuścik U., Szafrańska A. (red.). (2019). Edukacja małego dziecka, t.14: Konteksty społeczne i międzykulturowe. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Pyrzalski J., Łuczyńska A., Kata G., Plichta P., Poleszak W. Raport z badania. Warszawa: Fundacja Szkoła z klasą. Available from: https://www.researchgate.net/publication/363535374_Pyzalski_J_i_in_2022_Razem_w_klasie_Dzieci_z_Ukrainy_w_polskich_szkolach_Potencjaly_i_wyzwania_w_budowaniu_wielokulturowej_szkoly_w_kontekscie_wojny_w_Ukrainie_wedlug_nauczycieli_i_nauczycielek_Raport (otwarty 24.04.23).
• Reynolds S., Valentine D. (2009). Komunikacja międzykulturowa. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Sobecki M. (2007). Kultura symboliczna a tożsamość. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
• Starzewski Ł. (2022). Problemy edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy - rekomendacje RPO. Odpowiedź MEiN https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-edukacja-ukraina-dzieci-rekomendacje-mein-odpowiedz) (otwarty 24.04.23).
• Szwarc A. (2021). Treści (między)kulturowe w procesie kształcenia przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej - na podstawie analizy aktualnych podstaw programowych. „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2, s. 379-393.
• Śliwerski B. (2017). Meblowanie szkolnej demokracji. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Weigl B. (1999). Stereotypy i uprzedzenia etniczne u dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
• Weigl B., Maliszkiewicz B. (1998). Inni to także my: mniejszości narodowe w Polsce Białorusini, Cyganie, Litwini, Niemcy, Ukraińcy, Żydzi. Program edukacji wielokulturowej w szkole podstawowej. Gdańsk: GWP.

Identifiers

DOI

10.21697/fp.2023.2.21

Biblioteka Nauki

40456513