Adwokat - cooperator veritatis w procesie o orzeczenie nieważności małżeństwa

• Authors: ARTUR GRZEGORZ MIZIŃSKI

Title variants

EN

Advocate - cooperator veritatis in the process of the nullity of marriage

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Adwokat to osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje, spełniająca wymogi określone w kan. 1483 KPK/83, uznana przez kompetentną władzę, poproszona przez stronę procesową o osobistą pomoc, polegającą na obronie interesów klienta w procesie lub działaniu w sądzie. Zadanie adwokata w przepisach Kościoła łacińskiego zostało określone łacińskim terminem munus oraz officium o charakterze kościelnym. Adwokat zawsze działa z uwzględnieniem ducha i celów własnych kanonicznego porządku prawnego i dlatego, podobnie jak pozostałe podmioty procesu, zobowiązany jest do współpracy z sędzią w realizacji fundamentalnego celu postępowania kanonicznego, jakim jest poszukiwanie prawdy obiektywnej. Jedną z naczelnych zasad w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, zawartą w motu proprio „Mitis Iudex Dominus Iesus”, przepisach kodeksowych oraz w Instrukcji Dignitas connubii jest zasada poszukiwania prawdy obiektywnej. Aby zrealizować tę zasadę, konieczna jest współpraca wszystkich uczestników procesu, a więc sędziego (biskupa diecezjalnego w procesie skróconym), stron, obrońcy węzła małżeńskiego, adwokata oraz rzecznika sprawiedliwości – jeśli bierze w nim udział. Szczególną rolę w tej współpracy pełni adwokat, który, jako osoba kompetentna i biegła w prawie, pomoże sędziemu w osiągnięciu pewności moralnej co do rozstrzygnięcia danej sprawy, przedstawiając mu usystematyzowane już fakty i dowody pozwalające na wydanie sprawiedliwego wyroku. Przez cały czas trwania sprawy, począwszy od pomocy stronie jeszcze przed procesem (zwykłym lub skróconym), poprzez wniesienie skargi powodowej, działania w trakcie samego procesu, a także już po ogłoszeniu wyroku, adwokat jest – nawet jeśli nie zawsze koniecznym – bardzo pomocnym gwarantem przysługującego wiernym prawa do obrony. W realizacji swojego zadania adwokat powinien działać przede wszystkim w interesie strony, której jest obrońcą, jednakże nigdy nie może stracić z pola widzenia prawdy, którą należy odkrywać w postępowaniu procesowym kierując się zawsze zasadą sprawiedliwości.

EN

An advocate is a qualified person who meets the requirements specified in can. 1483 CIC/83, recognized by the competent authority, who was asked by a party to the  process for personal assistance, involving the defense of the interests of the client in the process or defense in court. The task of the advocate in the law of the Latin Church was defined by the term munus and officium of an ecclesiastical nature.  The advocate always acts, taking into account the spirit and the objectives of the canon legal order, and therefore, like other participants of the process, is obligated to cooperate with the judge in the realisation of the fundamental purpose of proceedings under canon law, which is the search for the objective truth. One of the guiding principles in the process of matrimonial nullity contained in motu proprio “Mitis Iudex Dominus Iesus”, the Code of Canon Law and the Instruction Dignitas Connubii is the principle of seeking the objective truth. To implement this principle, cooperation is required of all participants in the process, so a judge (the diocesan bishop in an abbreviated process), the parties, the defender of the marriage bond, the advocate and the promoter of justice - if he takes part in it. A special role in this cooperation is played by the advocate, who as a person competent and skilled in law will help the judge in achieving the moral certitude needed to adjudicate on a case by presenting to him already structured facts and proofs that allow him to pass an equitable judgment. Throughout the duration of the case, ranging from assistance still before the start of the trial (ordinary or abbreviated), through lodging a libellus of litigation, actions during the trial itself and after a verdict, the advocate is - even if not always necessary – a very helpful guarantor of the faithful’s right to defense. In performing his task the advocate should act primarily in the interests of the party that he is defending, but never lose sight of the truth, which should be discovered in judicial proceedings always guided by the principle of justice.

Keywords

PL

adwokat; proces; prawda obiektywna; prawo do obrony; adwokat; proces; prawda obiektywna; prawo do obrony

EN

advocate; process; objective truth; the right to defence

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Prawo Kanoniczne
• Year: 2016
• Volume: 59
• Issue: 1
• Pages: 75-104

Dates

published

2017-01-25

Contributors

author

ARTUR GRZEGORZ MIZIŃSKI

References

• Źródła:
• Benedictus XVI, Allocutio ad Tribunal Rotae Romanae, 28.01.2006, AAS 98(2006), s. 135-138.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Tribunalis Sacrae Romanae Rotae Decanum, Praelatos Auditores, Officiales et Advocatos, novo litibus iudicandis ineunte anno: de veritate iustitia matre, 04.02.1980, AAS 72(1980), s. 172-178.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Sacrae Romanae Rotae Tribunalis Praelatos Auditores, Officiales et Advocatos coram admissos, 28.01.1982, AAS 74(1982), s. 449-454.
• Joannes Paulus II, Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75 II(1983), s. 1-324; Kodeks Prawa Kanonicznego przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Romanae Rotae iudices administros coram admissos, 28.01.1994, AAS 86(1994), s. 947-952.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Romanae Rotae tribunal, 29.01.2004, AAS 96(2004), s. 348-352.
• Joannes Paulus II, Allocutio ad Tribunal Romanae Rotae iudiciali ineunte anno, 29.01.2005, AAS 97(2005), s. 164-166.
• Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi, Dignitas Connubii. Istruzione da osservarsi nei tribunali diocesani e interdiocesani nella trattazione delle cause di nullità del matrimonio, Città del Vaticano, 2005.
• LITERATURA:
• Andriano V., Avvocati e procuratori nell’ordinamento canonico, w: AA.VV., “I giudizi nella Chiesa. Il processo contenzioso e il processo matrimoniale”, Milano 1998, s. 127-149.
• Batorski D., Adwokat, w: „Encyklopedia Prawa”, Warszawa 1999, s. 8-12.
• Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.
• Cappello F., Summa iuris canonici, t. 3, Romae 1955.
• Conte a Coronata M., Institutiones iuris canonici, t. 3, Taurini 1932.
• Coppola R., Pubblico e privato, w: “Il giudizio di nullità matrimoniale dopo l’istruzione «Dignitas connubii». Parte prima: i principi”, red. P. A. Bonnet, C. Gullo, Città del Vaticano 2007, s. 313-326;
• Dzięga A., Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa, Warszawa 1994.
• Dzięga A., Zasada poszukiwania prawdy obiektywnej w procesie kanonicznym, w: „Kościelne Prawo Procesowe. Prawo Rodzinne. Materiały i Studia”, t. IV, red. A. Dzięga, M. Greszata–Telusiewicz, Z. Jancewicz, P. Telusiewicz, Lublin 2007, s. 172-188.
• Fenrych J., Rola adwokata w kanonicznym postępowaniu o stwierdzenie nieważności małżeństwa – pierwsze doświadczenia z pracy adwokata kościelnego i funkcjonowania poradni prawno-kanonicznej, w: „Orzecznictwo rotalne w praktyce sądowej Kościoła. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 15-16 czerwca 2009 roku”, red. T. Rozkrut, Tarnów 2010, s. 159-193.
• Gordon I., Nowy proces nieważności małżeństwa. Postępowanie, komentarze, tłum. J. Walicki, Częstochowa 1984.
• Góralski W., Natura procesów o nieważność małżeństwa oraz zadania trybunału w ich prowadzeniu. Papież Jan Paweł II do Roty Rzymskiej 22 I 1996 r., „Jus Matrimoniale” 2/8(1997), s. 87-93;
• Góralski W., Rola adwokata w kościelnych procesach małżeńskich w świetle KPK z 1983 roku oraz instrukcji Dignitas connubii, w: W. Góralski, Studia nad małżeństwem i rodziną, Warszawa 2007, s. 539-554.
• Góralski W., Rola i zadania adwokata w procesach kanonicznych w alokucjach papieży do Roty Rzymskiej (1939-2007), „Prawo Kanoniczne” 50/3-4(2007), s. 109-116.
• Góralski W., Urząd obrońcy węzła małżeńskiego w świetle przemówień papieży do Roty Rzymskiej z lat 1939 -2007, „Jus Matrimoniale” 13/19(2008), s. 79-90.
• Grabowski I., Adwokatura w ustawodawstwie kościelnem, Włocławek 1934.
• Greszata M., Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad prawa procesowego w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa, Lublin 2008.
• Greszata-Telusiewicz M., Nałożenie klauzuli sądowej w relacji do zasady dyspozycyjności i inkwizycyjności, „Człowiek – Rodzina – Prawo”, 7(2013), s. 10-15.
• Greszata-Telusiewicz M., Pełnomocnicy procesowi i adwokaci; aktywność stron w procesie; etapy postępowania sądowego oraz relacje prawne powstające podczas procesu (Z rozważań nad kanonicznym procesem zwyczajnym – część VI), „Człowiek – Rodzina – Prawo”, 7(2013), s. 17-22.
• Gręźlikowski J., Urząd promotora sprawiedliwości w obowiązujących przepisach prawa kanonicznego, „Studia włocławskie” 10(2007), s. 303-319.
• Grocholewski Z., Pewność moralna jako klucz do lektury norm procesowych, „Jus Matrimoniale” 9(1998), s. 9-43.
• Grocholewski Z., Zmiany w kanonicznym prawie procesowym, KiP 7(1990), s. 91-117.
• Gullo C., L’assetto della professione forense canonica, w: AA.VV., “Il diritto di difesa nel processo matrimoniale canonico”, Città del Vaticano 2006, s. 115-127.
• Huber U., De iure civitatis, Francofurti 1708.
• Kiwior W., Strony procesowe, w: „Komentarz do Instrukcji procesowej «Dignitas connubii»”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007, s. 153-177;
• Kiwior W., Zasady działania sądów, w: „Komentarz do Instrukcji procesowej «Dignitas connubii»”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007, s. 123-151.
• Kowalski M., Problem nieważności małżeństwa w świetle kanonu 1095 n. 2 KPK, Wrocław 2012.
• Kraiński W., Querela nullitatis w procesie małżeńskim według przepisów procesowych Kościoła łacińskiego, „Roczniki Nauk Prawnych” t. XX, nr 2(2010), s. 157-176.
• Krzywkowska J., Skarga powodowa o nieważność małżeństwa. Wymogi materialne i formalne, „Kościół i Prawo” 3(16) 2014 nr 2, s. 159-175.
• Leszczyński G., Gwarancje prawa do obrony w świetle instrukcji Dignitas Connubii, Studia Ełckie 12/2010, s. 253-265.
• Leszczyński G., Prawo do obrony w przemówieniach Jana Pawła II do Roty Rzymskiej, „Jus Matrimoniale” 13/19(2008), s. 99-110.
• Llobell J., Cenni sull diritto di difesa alla luce dell’istr. “Dignitas connubii” w: AA.VV., Il diritto della difesa nel processo matrimoniale canonico, Città del Vaticano 2006, s. 47-82;
• Lüdicke K., Kommentar zu can. 1481, w: “Münsterischer Kommentar zum CIC”, t. 6, red. K. Lüdicke, Essen 1984-, vor 1481/2.
• Miziński A. G., Adwokat gwarantem prawa do obrony w procesie kanonicznym, w: „Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11-12 października 2004 roku”, red. T. Rozkrut, Tarnów 2005, s. 35–64.
• Miziński A. G., Adwokat kościelny w aktualnych przepisach prawa kanonicznego, „Teka Komisji Prawnej-OL PAN” 5(2012), s. 102-121.
• Miziński A. G., Prawo wiernych do obrony w procesie kanonicznym, „Teka Komisji Prawnej – OL PAN”, 2(2009), s. 76-93.
• Miziński A. G., Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011.
• Miziński A. G., Udział adwokata w kanonicznych procesach małżeńskich, w: „Rodzina w prawie. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. dr. hab. Ryszardowi Sztychmilerowi z okazji 65. rocznicy urodzin i 30-lecia pracy naukowej”, red. M. Różański, J. Krzywkowska, Olsztyn 2013, s. 51-69.
• Musselli M., Il ministero degli avvocati tra difesa del cliente e fedeltà alla verità e alla giustizia, w: AA.VV., „La giustizia nella Chiesa: fondamento divino e cultura processualistica moderna”, Città del Vaticano 1997, s. 147-163.
• Ochoa J., La figura canónica del procurador y abogado publico, w: “Dilexit iustitiam. Studia in honorem Aurelii Card. Sabattani”, red. Z. Grocholewski, V. Cárcel Ortí, Città del Vaticano 1984, s. 248-284;
• Palestro V., Il difensore del vincolo ed il promotore di giustizia (artt. 53-60), w: “Il giudizio di nullità matrimoniale dopo l’istruzione «Dignitas connubii». Parte seconda: la parte statica del processo”, red. P. A. Bonnet, C. Gullo, Città del Vaticano 2007, s. 177-190.
• Pastwa A., Prawo do obrony i swobodnego dostępu do adwokata. Systemowe gwarancje realizacji praw podmiotowych stron w procesie de nullitate matrimonii, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2008, t. 41, z. 1, s. 46-62.
• Pikus S., Niezawisłość sędziego kościelnego, Lublin-Sandomierz 2009.
• Roberti F., De processibus, t. 1, Romae 1926.
• Rozkrut T., Dowody, w: „Komentarz do Instrukcji procesowej «Dignitas connubii»”, red. T. Rozkrut, Sandomierz 2007, s. 229-295.
• Rozkrut T., Jan Paweł II do Roty Rzymskiej (1917-2003), Tarnów 2003.
• Rozkrut T., Ochrona sądowa praw wiernych – szczegółowe zagadnienia wybrane, w: „25-lecie promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Obowiązywanie i stosowanie w Polsce”, red. J. Krukowski, Z. Tracz, Łódź 2009, s. 107-120.
• Schmalzgrueber F., Ius ecclesiasticum universum. Brevi method ad discentium utilitatem explicatum seu lucubrationes canonicae in quinque libros decretalium Gregorii IX. Pontificis Maximi, t. 1, pars V, tit. XXXVII, n. 2, Romae 1844.
• Sobański R., Iudex veritatem de matrimonio dicit, „Jus Matrimoniale” 4(1999), s. 181-196.
• Sobański R., Ochrona małżeństwa w kanonicznym prawie procesowym, „Prawo Kanoniczne” 52/3-4(2009), s. 155-171.
• Sobański R., Udział adwokata w procesie o nieważność małżeństwa, „Jus Matrimoniale” 2/8(1997), s. 125-144.
• Sokołowski J., Sprawy o stwierdzenie nieważności małżeństwa z udziałem biegłych, „Prawo Kanoniczne” 56(2013) nr 4, s. 101-115.
• Sztychmiler R., Adwokat w procesie o nieważność małżeństwa, w: „Proces małżeński w świetle «Dignitas connubii» – pierwsze doświadczenia. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11-12 czerwca 2007. III Ogólnopolskie Forum Sądowe”, red. T. Rozkrut, Tarnów 2008, s. 103-128.
• Sztychmiler R., Podmioty obowiązku ustalenia prawdy w procesie o nieważność małżeństwa, w: „Współpraca sądów ze stronami procesowymi i adwokatami”, red. R. Sztychmiler, J. Krzywkowska, Olsztyn 2011, s. 81-96.
• Sztychmiler R., Potrzeba udziału adwokata w procesie o nieważność małżeństwa, Stowarzyszenie Kanonistów Polskich, „Biuletyn” 6(1994), n. 1, s. 28–38.
• Sztychmiler R., Proces sporny, w: „Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego”, t. 5, red. J. Krukowski, G. Erlebach, A. Dzięga, R. Sztychmiler, Poznań 2007, s. 123-324.
• Sztychmiler R., Zadania adwokata związane z udziałem biegłych w procesie o nieważność małżeństwa, w: „Zalety oraz wady kanonicznego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sadownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13-14 czerwca 2011 roku”, red. T. Rozkrut, Tarnów 2012, s. 147-155.
• Sztychmiler R., Znaczenie udziału adwokata w kanonicznych procesach małżeńskich, w: „Problemy z sądową ochroną praw człowieka”, red. R. Sztychmiler, J. Krzywkowska, Olsztyn 2012, t. 1, s. 57-69.
• Torre J., Processus matrimonialis, Neapoli 1956.
• Villeggiante S., L’Avvocato del foro ecclesiastico ed i poteri disciplinari del giudice nelle cause di nullità matrimoniale, “Monitor Ecclesiasticus” 122(1997), s. 553-561.
• Wernz F. X.- P. Vidal, Ius canonicum ad Codicis normam exactum, t. 6, „De processibus”, Romae 1949.

Identifiers

DOI

10.21697/pk.2016.59.1.04