The provisions of the tsar`s ukase of 27 October 1864 on the maintenance and management of monasteries in the Kingdom of Poland

• Authors: ROBERT KANTOR

Title variants

PL

Postanowienia ukazu carskiego z 27.X.1864 r. dotyczące utrzymania i zarządu klasztorów w Królestwie Polskim

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Times in the 19th century, the partitioning powers effectively limited the functioning of the Catholic Church on Polish lands, including the functioning of orders and monasteries that were subject to them. After the fall of the January Uprising, the Russian authorities took repressive measures on the territory of the Kingdom of Poland by dissolving most of monasteries existing at that time. However, the dissolution of monasteries resulting from the tsar`s ukase of 27 October (8 November according to the Gregorian calendar) 1864 was of major significance for the functioning of orders in the Kingdom of Poland. As a consequence, 115 monasteries were dissolved which became considered “closed” or “dissolved” (fewer than 8 monks or nuns in a monastery). Out of 155 male monasteries and 45 female monasteries, 20 male ones and 7 female ones were left, which, as self-funded but without the right to accept novices (called self-funded monasteries), could function until the number of their members dropped down to 7 people. The subject matter hereof is the presentation of legal rules contained in the Ukase of 27 October (8 November) 1864, relating to the dissolution of monasteries in the Kingdom of Poland. Therefore, the only source used herein shall be the content of the Ukase and “Rules and regulations on the maintenance and management of Roman Catholic monasteries in the Kingdom of Poland of 22 November (4 December) 1864”. In the existing literature on the history of law, there are no references to the legal analysis of rules contained in the Ukase.

PL

Na ziemiach polskich w XIX w. władze zaborcze skutecznie ograniczały funkcjonowanie Kościoła katolickiego, w tym funkcjonowanie zakonów z podległymi im klasztorami. Po upadku powstania styczniowego, władze rosyjskie na terenie Królestwa Polskiego zastosowały represje kasując większość istniejących jeszcze wówczas klasztorów. Jednak zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania zakonów w Królestwie Polskim miała kasata będąca realizacją ukazu carskiego z 27 października (8 listopada według kalendarza gregoriańskiego) 1864 roku. W konsekwencji zlikwidowano 115 klasztorów, które uznano za „zamknięte” lub za „zniesione” (mniej niż 8 osób zakonnych w klasztorze). Ze 155 klasztorów męskich i 45 żeńskich, pozostawiono 20 klasztorów męskich i 7 żeńskich, które jako nieetatowe mogły funkcjonować do chwili, kiedy ich stan liczebny zmniejszy się do 7 osób. Przedmiotem niniejszego artykułu jest przedstawienie norm prawnych zawartych w Ukazie z 27 października (8 listopada) 1864 r., które dotyczą kasaty klasztorów w Królestwie Polskim. Stąd też jedynym źródłem wykorzystanym w opracowaniu będzie treść Ukazu oraz „Przepisy dotyczące utrzymania i zarządu klasztorów Rzymsko-Katolickich w Królestwie Polskim z 22 listopada (4 grudnia) 1864 r.”. W dotychczasowej literaturze historii prawa nie odnoszono się do analizy prawnej norm Ukazu.

Keywords

EN

history of XIX; Kingdom of Poland; monasteries; religious law; Tsar`s ukase of 27 October 1864.

PL

historia XIX w.; klasztory; Królestwo Polskie; prawo zakonne; Ukaz cesarski z 27.X.1864.; historia XIX w.; klasztory; Królestwo Polskie; prawo zakonne; Ukaz cesarski z 27.X.1864.

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Prawo Kanoniczne
• Year: 2017
• Volume: 60
• Issue: 4
• Pages: 131-148

Dates

published

2018-10-07

Contributors

author

ROBERT KANTOR

References

• DERWICH, Marek (red.) Kasaty klasztorne na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. I, Geneza Kasaty na ziemiach zaborów austriackiego i rosyjskiego, Wrocław 2014.
• GACH, Piotr Paweł, Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914, Lublin 1984;
• GAJEWSKI, Stanisław, Biskupi Królestwa Polskiego wobec ukazu carskiego o klasztorach z 8 listopada 1864 roku, Echa Przeszłości IX (2008), pp. 143-154.
• KALINOWSKA, Barbara, Kasata zakonów w Królestwie Polskim jako konsekwencja ich zaangażowania w powstanie styczniowe, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, 17 (2003), pp. 36-42.
• LEWALSKI, Krzysztof, Kościół rzymskokatolicki a władze cesarskie w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., Gdańsk 2008;
• PREIS, Roland, Zakonnicy franciszkańscy Królestwa Polskiego po kasacie w 1864. Dzieje – postawy, Warszawa-Sandomierz 2003;
• Przepisy dotyczące utrzymania i zarządu klasztorów Rzymsko-Katolickich w Królestwie Polskim z 22 listopada (4 grudnia) 1864 r., [w:] Dziennik Praw, vol. 63, pp. 14-37, Warszawa 1865;
• Ukaz carski z 27 października (8 Listopada) 1864 [w:] Dziennik Praw, vol. 63, pp. 407-419, Warszawa 1865;

Identifiers

DOI

10.21697/pk.2017.60.4.08